¹ 9 ( 15 ) 2016
жойылады . Күннің ыстық сәулесі жер бетін түгел күйдіріп жібереді .
- Балалар , ауа көзге көрінбейді . Біз оны көрмейміз . Бірақ айналамызда екенін білеміз . Ауаның барлық жерде бар екенін білеміз . Сынып бөлмесі де ауаға толып тұр .
- Мен қолыма бір затты алдым . Оны кітаппен сендерге көрсетпей жасырдым . Сендер көре аласыңдар ма ? - Жоқ . - Ал , сыныптағы заттарды көре аламыз ба ? - Иә . - Бұл ауаның қандай қасиетін көрсетеді ? - Ауа мөлдір . Бұған айналамыздағы заттарды көре алатынымыз дәлел . - Бөлме өсімдіктері қандай түсті ? - Жасыл . - Тақта қандай түсті ? - Жасыл . - Ауа қандай түсті ? - Ол түссіз . Иә , бұл ауаның тағы бір қасиеті . - Сендер әртүрлі бөлмелерде әртүрлі иіс бар екенін сезесіңдер . Ас бөлмеде тамақтың , дәріханаларда дәрінің иісі бар . Иісі бар заттардың бөлшектері ауамен араласып кетеді . Ал таза ауаның иісі бар ма ? - Таза ауаның иісі жоқ . Ауа иіссіз . - Сонымен бірге ауа серпіледі , сығылады . Допты алайық . Доптың ішінде не ? Ауа . Оны қолыммен қысамын . Бүйірі қабысады . Бұл кезде ішіндегі ауа қысылады . Қолымды жіберсем , серпіліп орнына келеді . Серпіліп тұрған оның ішіндегі ауа . Бұл ауаның тағы бір қасиеті .
- Балалар , жел ауа ағысы . Шынымен солай ма ? Тексеріп көрелік .
- Алақандарыңды беттеріңнің дәл алдынан желпілдетіп қозғаңдар . Біз бетімізге сәл жел соққанын байқаймыз . Бұл тербеліске түскен ауа екен . Яғни , жел ауа ағысы .
Слайд қосылады . Тәжірибе № 1 орындалады . Балалар алдарындағы стақандағы суға шырын ішетін трубочканы салып , жел үрлейді . - Балалар , біз не істедік ? - Жел үрледік . - Суда не пайда болды ? - Ауа көпіршіктері . - Біз аузымызбен ауа үрледік , ол жел ағысына ұласып , су бетінде ауа көпіршіктері пайда болды .
Слайд қосылады . Тәжірибе № 4 орындалады . Су толы шұңғыл ыдыс қойылады . Ішіне қағаз қайық жіберіледі . Балалар , тақап келіп ауыздарымен жел үрлеп қайықты орнынан жылжытады . - Біз не істедік ? Қайық қайтті ? - Жел үрледік . Қайық орнынан қозғалды . - Дұрыс айтасыңдар . Біз аузымызбен ауа үрлеп , жел соқтырдық . Ол қайықтың қозғалуына себепші болды . Бұл ауаның тағы бір қасиеті .
" Шар жарылды " ойыны ойналады . Ойынның барысы : Балалар шарды қалай үрлейміз ? Қане , шар үрлейік . Балалар шар үрлегендей " Пуф , пуф , пуф " деп шеңберді кеңейтеді . Мұғалім : " Шар жарылды " - дегенде , " Пш " - деп шеңберді кішірейтеді . Осылай бірнеше рет қайталанады .
- Балалар , ауа орын алады . Шынымен солай ма ? Тексеріп көрелік .
Слайд қосылады . Тәжірибе № 1 орындалады . Балалар шарды үрлейді , соңынан желін шығарады . - Біз не істедік ? Шардың ішіне не толды ? - Шардың ішіне ауа толды . - Үрлегенде және желін шығарғанда шар қандай күйге түсті ? - Яғни , үрлегенде шардың ішіне ауа толып , ауа шардың көлемін үлкейтті . Шардың ішіндегі желді шығарғанда ол бастапқы қалпына келді .
Слайд қосылады . Тәжірибе № 2 орындалады . Сытырлақ дорбаны үрлеп ауа толтырамыз . Аузын қолымызбен бекітеміз .
- Біз не істедік ? Енді дорбаны жайлап қысамыз .
Ïåäàãîãèêà
- Тез қысылама ? Неге ? - Өйткені , онда ауа толып тұр . Ауа орын алады екен . Бұл ауаның тағы бір қасиеті .
Сергіту сәті орындалады . Балалар саусақпен мұрындарын қысып тұрып жасайды . Саусақпен мұрын қысайық , Әншіге біраз ұқсайық . Әрбір сөздің дыбысы , Қандай екен ұғайық . - Балалар , сергіту сәтін жасағанда дыбыс неге дұрыс шықпады ? - Ауа аузымыз арқылы ғана шыққандықтан дыбысымыз өзгерді .
-Балалар, оттың жануы үшін де ауа қажет екен . Шынымен солай ма ? Тексеріп көрелік . Слайд қосылады . Тәжірибе № 5 орындалады . Мұғалімнің басшылығымен тәжірибе жасалады . Жұмыс майшаммен жүргізілетін болғандықтан , қауіпсіздік ережесі қатаң сақталуы тиіс .
Тәжірибе барысы : Мұғалім жанып тұрған май шамның үстіне банка жабады . Ол бірнеше секундтардан соң өшіп қалады . Яғни , банканың ішінде шырақтың жанып тұруына қажетті нәрсе жоқ . Ол ауа .
- Бұл сонда нені білдіреді ? Ауа тек дем алу үшін ғана емес , оттың жақсы жануы үшін де қажет . - Балалар , тағы да бір тәжірибе жасайық . Тәжірибе № 6 . - Қараңдар , мен тарелкадағы қағазды сіреңкемен тұтаттым . Жанып жатыр ма ? - Жанып жатыр . - Енді оны банкамен жабамын . 1 , 2 , 3 .... өшіп қалды . - Қағаз әлі толық жанып біткен жоқ . Ал , от болса өшіп қалды . Неге ? - Ауасыз от жанбайды . - Балалар , " Ауа таза болсын " дегенді қалай түсінесіңдер ? Ауаны неден қорғауымыз қажет ?
- Күнделікті завод , фабрикалардың мұршаларынан шыққан түтін қаламызды ластайды . Біз ауаны ластанудан қорғауымыз қажет . Ол үшін біз өсімдіктерді , ағаш , гүлдерді көп өсіруіміз керек . Оларды күтіп қарауымыз керек . Өсімдіктер шаң - тозаңды бойына сіңіріп , таза ауа бөліп тұрады . Ал таза ауа ең бірінші біздің денсаулығымызға пайдалы . 4 . Сабақты бекіту . Сатылай талдау технологиясы арқылы бекіту . Мұғалім тақтаға " ауа " деген сөз жазылған сызбаны іледі . Балалар ауаның қасиеті , қажеттілігіне қарай басқа сөздерді сызбаға орналастырады . Ауа Тыныс алу үшін . Мөлдір және түссіз . Пішіні жоқ . Қысылады , серпіледі . Оттың жануы үшін керек . Таза ауада иіс болмайды . Ауасыз адам , жануар және өсімдік өмір сүре алмайды . Қосымша : Кез келген заттың бойында ауа болады . Екі оқушыны тақтаға шығарып , суы бар екі стақан беру .
Суға қантты салады . - Не байқап тұрсыңдар ? - Қанттан көпіршік шықты , бұл ауа көпіршіктері , кез келген заттың бойында ауа бар екен . Бұл қанттың бөлшектерінің құрамындағы ауа екен . ІІІ . Қорытынды бөлім : 1 . Үйге тапсырма : Тәжірибе жасау : Екі бөтелкеге су құйып алып , аузын мықтап бекітіңдер . Кешке қарай б ір бөт елкені қ ард ың асты на , екінші бөтелкені қардың үстіне қалдырыңдар . Ертеңіне бөтелкелерді келіп қараңдар . Қар астында қалған бөтелкедегі судың қатпағанын көресіңдер . Қардың үстінде қалған бөтелкедегі судың қатып қалғанын көр уге болад ы . Шынымен солай ма екен ? Оны
28