LINGUISTICS
¹8-9 (8) 2015
çabuk ''değişen'' şey, anlamdır. Bu nedenler denkteşlik
sorunundaki durum sürekli değişebilir.
Yalancı eşdeğerlik sorununun kaynağı konusunda farklı
görüşler öne sürülebilir. Daha önce de belirtildiği gibi Türk
lehçelerini konuşan toplulukların aralarındaki etkileşimin az
olması en büyük neden olarak gösterilebilir. Resulov, yalancı
eşdeğerlerin ortaya çıkışında çeşitli sebeplerin etkili
olduğunu şöyle açıklamıştır:
1. Türk dilinin uzun tarihsel gelişim dönemleri içinde
kollara, gruplara, alt birimlere ayrılması.
2. Her iki dile yabancı dillerden giren aynı kelimelerin bu
dillerde değişik kavramlara karşılık olması ve yazı dilinde
bu şekilde kabul edilmesi.
3. Ana dilden gelen bazı kelimelerin bu dillerden birinde
yazı dilinde alınmaması ve konuşma dilinde kalarak
zamanla ilk anlamından ve öteki dildeki anlamından farklı
bir anlam ve üslüpta kullanılması [1, 917-918].
Her ne kadar Türk lehçelerini konuşan dilsel toplulukların
aralarındaki iletişim azalmış olsa da, aynı dönemde bu
toplulukların başka dilleri konuşan gruplarla yakın işbirliği
içinde olması sonucu, diller arası sözcüksel ödünçleme yolu
olmuştur. Her dilde sözcük alışverişi vardır. Fakat V. Doğan
Günay Sözcükbilime Giriş kitabında ödünçleme her iki dilde
de karşılıklı olursa bir dengeden söz edilebileceğini, ancak
dışarıdan çok sayıda sözcük alınması dilde bazı zararlı
durumlar oluşturacağını belirtmiştir [6, 43-51]. Bir başka
açıdan bakıldığında aynı kaynak dilden doğmuş ve
aralarında değişimler olmuş Türk dilleri arasında sözcük
alışverişinin olması daha iyi bir durumdur. Böylece ilgili
lehçeler yeniden birbirine yaklaşabileceklerdir. Ancak bu
ısmarlama bir durum değildir.
Ana Türkçeden doğduğu düşünülen Türk lehçeleri de kendi
içinde ayırırlar. Ana Türkçe öncelikle temel kollara, gruplara
ayrılır: Kıpçak grubu, Oğuz grubu gibi. Kıpçak grubu ve
Oğuz grubu bu alanda en fazla konuşanın olduğu dil
gruplarıdır. Kıpçak grubu 20 milyon kişi tarafından, Oğuz
grubu ise 100 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Bu
çalışma Türkçe'nin en önemli iki dili Türkiye Türkçesi ve
Kazak Türkçesi arasında sözcükler bağlamında yapılacaktır.
Türkiye Türkçesi ile Kazak Türkçesi Arasındaki Bazı
Sözcük Adlarının Karşılaştırılması Kazak Türkçesi, Kıpçak
grubuna ait, çağdaş Türk lehçelerinden biridir. Türkiye
Türkçesi ise Oğuz grubunun batı kolunu oluşturan bir dildir.
Böylece iki ayrı gruptan gelen lehçelerin arasında farklılıklar
oranı daha da yüksektir. Uğurlu bunu şu şekilde belirtmiştir:
''Lehçelerin kavramsal benzerlikleri aynı grup içindeyse
farklı, ayrı grup içindeyse farklı olmaktadır. Meselâ ikisi de
Oğuzcaya dayanan Türkiye ve Azerbaycan Türkçelerinin
örtüşme oranları yüksek olmasına rağmen, Türkiye Türkçesi
ile temeli Kıpçakçaya dayanan Kazak Türkçesi söz konusu
olduğunda bu kavramsal benzerlik oranı düşmektedir” [7, 60].
Bu çalışmada Kazakçada ve Türkçede aynı biçimde ya
da yakın biçimde yaz