EURASIAN EDUCATION №7 2015 | Page 33

Ýäåáèåòòàíó
бүркеншік есімдердің де бейресмиліктен ресми түрге ауысып кеткендерін жиі кездестіруге болады . Мәселен , Абылай ( Әбілмансұр ), Қабанбай ( Ерасыл ), Абай ( Ибраһим ), Шоқан ( Мұхаммедқанафия ), Ыбырай ( Ибраһим ), Бимұхамет ( Бейімбет ), Балуан Шолақ ( Нұрмағамбет ), Қаныш ( Ғабдулғани ), Ибн-Қабиден ( Евней ) т . б .
Қорыта айтқанда , бүркеншік есімдерді қазақ қаламгерлерінің қабылдауы оның тарихи , мәдени , рухани өміріндегі елеулі оқиғалардың бірі болып табылады . Қазақ қоғамында қолданылған бүркеншік есімдердің барлығы да бүгінгі таңда халқымыздың этникалық тарихына , тіл , салт-дәстүр т . б . өзіндік ерекшеліктеріне байланысты ұлттық антропонимиялық қорымызды қалыптастырып отыр .
¹ 7 ( 7 ) 2015
Алаш арыстарының бүркеншік есімдерді пайдалануы түрлі қоғамдық-әлеуметтік және саяси-мәдени жағдайлармен тікелей байланысты болды . Сондықтан оның себебін , ең бірінші қоғамда орын алған тарихиәлеуметтік , саяси факторлармен тікелей сабақтастықта қарастырған абзал . Жалпы бүркеншік есімді қуғынға ұшырамаудың тәсілі ретінде де , жаңалыққа еліктеушілік ретінде де , ашық сынға түсуден қашқақтаудың амалы ретінде де , көзге түсуден бойын аулақ салушылықтың тәсілі ретінде де қолдану орын алған болатын .
" Әдебиет көші өткен әр дәуірдің асқан кезеңі мен жеткен биігін өзіне тән уақыт көзімен қарап бағалар болсақ , сол тұстағы қолына қалам алған талапты жастардың көбі сол бүркеншік аттар қанатының астында түлеп , қалам қайраткерлеріне айналған екен " [ 9 ].
ӘДЕБИЕТТЕР .
1 . А . В . Суперанская , А . В . Суслова . Современные руссие фамилии . -М .: Наука , 1981 . -176 с . 2 . С . Рахымберлина . Қазақ тіліндегі бейресми кісі есімдерінің этнолингвистикалық және танымдық сипаты // фил . ғыл . кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін жазылған диссертация . -Алматы , 2009 ж . 3 . Қайрат Сақ . Ұлттық сана ұйытқысы . -Алматы : Қазақ университеті . 2001 , -183 б . 4 . Біз білмейтін Бейімбет // Ана тілі . 2009 , 19-25 қараша . 5 . К . Есмағамбетов . Ұлт зиялыларының бүркеншік есімдері // Қазақ әдебиеті , 2005 , 7 қаңтар . 6 . Н . Мұхаметханұлы . М . Әуезовтың бүркеншік есімдері // ҚР ҒМ ҒА Хабарлары . Тіл , әдебиет сериясы . 1997 , № 4 7 . Б . Кенжебаев . Бүркеншік аттар сыры . -Алматы , 1965 ж . 8 . С . Байменше . Бүркеншік есім бүккен сыр // Саясат , 2002 , № 11 . 9 . Н . Мұхаметханұлы . М . Әуезовтың әдеби бүркеншік есімдері // Қазақ әдебиеті . 1987 жыл , 1 мамыр .
31