¹ 6 ( 6 ) 2015
мәдениетті тұлғаны дамыту және қалыптастыру . Қазақ тілі мемлекеттік тіл , ал орыс тілі мен шетел тілдерінің бірін білу тұлғаның ой-өрісін кеңейтеді , оның " сегіз қырлы , бір сырлы " тұлға болып дамуына жол ашады , ұлтаралық қатынас мәдениетін , толлеранттілігін және планетарлық ойлауының қалыптасуына мүмкіндік туғызады . Маманға шет тілін меңгеру кез-келген шетелдік ортада өзін еркін ұстап , жаңа кәсіптік ақпараттар легіне немесе жалпы ақпараттық ғаламшарға бейімделу мүмкіндігіне ие болады . Әр адамның түрлі әлеуметтік қызметтерінде жеткен жетістіктерінің нәтижелері түрлі болмақ , сол себептен шетел тілін оқытудың мақсаты тек нақты білім іскерліктерін біліп қана қоймай , сондай тілдік тұлғаны қалыптастыру болып табылады , оған шет тілі " өмір заңдылықтарында " және " нақты жағдаяттарда қарым-қатынас жасай алу үшін " қажет болмақ .
Бұл халықаралық тұрғыда бағытталған тұлғаны тәрбиелеуде тікелей құрал болып есептеледі , яғни өзін өркениетті және тарихи субъект ретінде тани алатын , даму кезінде өз елінің және адамзат тарихын қабылдай алатын , өзі үшін , халқы үшін , мемелекеті үшін , адамзат болашағы үшін жауапкершілік жүгін сезінетін , өзара тәуелділік пен әлем бүтіндігіне , адамзат өркениетінің ғаламдық мәселелерін шешуде мәдениаралық қатынастың қажеттілігін жете түсінетін , адамның азаматтық құқықтарын ( мәдениет және тілдік құқықтарын қоса ) мойындайтын және саяси бостандыққа ұмтылатын , қоғамдағы гуманизм идеалын жасау үшін басқа адамдармен , қозғалыстармен , қоғамдық институттармен қызмет атқаруға дайындығы мен қабілеттілігін көрсете білетін және де қоғам , адам және табиғат арасындағы ынтымақтастықты қалыптастыратын ұқыпты да , тиянақты , білікті маман мен адамды дайындау осы заман оқытушылары мен ұстаздардың алдына қойылатын үлкен заман талабы деп білуіміз керек .
Бүгінгі таңда елімізде " Көптілділік " мәселесі көкейкесті мәселелердің бірі болып саналады . Елбасымыз сол үшін де тілдердің үштұғырлылығын міндеттеп отыр . Көптілділік мәселесі - Қазақстан үшін ғана емес , бүкіл әлемнің алдында тұрған көкейтесті мәселелердің бірі , себебі , жаһандандыру және киберкеңестікке шыққан заман тілдерін білуді талап етеді .
Елбасымыз өз Жолдауында басты жеті мақсаттың бірі ретінде "... біз қазақ халқының сан ғасырлық дәстүрін , тілі мен мәдениетін сақтап , түлете береміз ..." - деген болатын .
Қазақстандағы тілдердің үштұғырлылығы туралы ойды Президентіміз Нұрсұлтан Назарбаев алғаш рет 2006 жылы Қазақстан халқы Ассамблеясында айтқан еді . Ал 2007 жылғы " Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан " деп аталған халыққа Жолдауында Елбасы " Тілдердің үштұғырлылығы " - " Триединство языков " мәдени жобасының жүзеге асырылу кезеңдерін айқындады . 2008 жылдың ақпанындағы кезекті Қазақстан халқына Жолдауында да : " Үкімет " Тілдердің үштұғырлығы " мәдени жобасын іске асыруды жеделдетуі тиіс . Бүкіл қоғамымызды топтастырып отырған мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін оқыту сапасын арттыру қажеттігіне ерекше назар аударғым келеді ", - деп атап көрсетті .
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан халықтары Ассамблеясының 12 сессиясында : " Қазақстандықтардың жас ұрпағы кем дегенде үш тілді білулері тиіс : қазақ , орыс , ағылшын тілдерін еркін меңгерулері қажет " -деп , Еуропадағы мектеп түлектері мен студенттерінің өзара бірнеше тілде еркін сөйлесулері қалыпты жағдайға айналғандығын атап өтті . Кем дегенде үш тілді меңгерузаман талабына айналып отырған қажеттіліктердің бірі .
Н . Ә . Назарбаев тіл саясатында мемлекеттік тіл туралы былай деп атап көрсетті : " Қазақстан азаматтары елдің мемлекеттік тілін құрметтеуге және оны оқып - үйренуге , білуге тиіс . Бұл орайда , бұл тіл ел халқының басым көпшілігінің туған тілі екенін және болашақта оның
Ïåäàãîãèêà
мемлекеттік тіл ретінде басым болатынын ескеру орынды "
Мемлекет басшысы ұсынған 2007 жылғы " Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан " атты халыққа жолдауында " Тілдердің үштұғырлылығы " атты мәдени жобасы кезеңкезеңмен іске асырылуда . Қазақстан халқының рухани дамуымен қатар , бұл идея ішкі саясатымыздың жеке бағыты болып белгіленді . Яғни , идеяның негізі мынадай : Қазақстанды бүкіл әлем халқы үш тілді бірдей пайдаланатын жоғары білімді мемлекет ретінде тануы керек . Олар : қазақ тілі - мемлекеттік тіл , орыс тілі - ұлтаралық қарым-қатынас тілі және ағылшын тілі - жаһандық экономикаға ойдағыдай кірігу тілі . Басқаша айтқанда , үштұғырлы тіл идеясын мынадай әрі қарапайым , әрі түсінікті формуламен көрсетуге болады : мемлекеттік тілді дамытамыз , орыс тілін қолдаймыз және ағылшын тілін үйренеміз .
Айта кетелік , үштұғырлы тіл жай ғана әдемі тұжырымдама немесе тілдік саясаттың жаңа формасы ретінде пайда бол-ған жоқ , ол - өмірлік қажеттіліктен туындаған игілікті идея . Өйткені , қазіргі кезде күллі әлемге есігін айқара ашып , " ақылды " экономиканы енгізіп жатқан елдер қарыштап дамуда . Ал бұл бағыттағы толайым табыстарға , ілім-білімге алып барар жол - ғаламшардағы үстемдік құрған тілдерді үйрену . Қай заманда болмасын , бірнеше тілді меңгерген мемлекеттер мен халықтар өзінің коммуникациялық және интеграциялық қабілетін кеңейтіп отырған . Мысалға , ежелгі дүниедегі Мысырдың өзінде бірнеше тілді білетін мамандар иерархиялық сатымен жоғарылап , көбіне салық төлеуден босатылған . Сондай-ақ , бүгінгі Еуропада да көп тілді меңгерушілік жалпыға ортақ норма болып саналады . Яғни , бүгінгі таңда ТМД мен Орталық Азияның көшбасшы мемлекетіне айналған Қазақстан үшін үштұғырлы тіл - елдің бәсекеге қабілеттілікке ұмтылуда бірінші баспалдағы . Өйткені , бірнеше тілде еркін сөйлей де , жаза да білетін қазақстандықтар өз елінде де , шетелдерде де бәсекеге қабілетті тұлғаға айналатыны сөзсіз ...
Болашақ ұрпақтың үштілді жетік меңгерген , бәсекеге қабілетті , қай елде болсын өзін еркін сезініп , еркін қарымқатынаста бола алатын , көптілді тұлға ретінде қалыптастыруды , Елбасы Үкімет тарапына : " болашақ ұрпақты көптілді тұлға ретінде қалыптастыру балабақшадан бастау алып , жүйелі түрде оқу-тәрбие ісіне енгізілуі тиіс " деп , Назарбаев Университеті қабырғасында өткен кезекті жиылысында тапсырған болатын . Нұрсұлтан Назарбаев Үкіметке берген өз тапсырмасында , " Қазақстандағы мектепке дейінгі ұйымдарда , білім беру жүйесі мен үш тілді меңгертуді дамытуда мынадай міндеттерді алға қояды :
Біріншіден , халықаралық алдыңғы қатарлы тәжірибелер негізінде , мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының оқыту-тәрбиелеу ісіне қазіргі заманғы жаңаша оқыту әдістерін енгізу , олар жаңаша , инновациялы , жаһандандырылған жаңа әдіс-тәсілдер болуы тиіс ;
Екіншіден , балалардың қабылдауына ыңғайлы болатындай етіп , мектепке дейінгі білім беру салаларының әрбіріне қатысты жүйелі ұсыным дайындау .
Үшіншіден , мектепке дейінгі білім деңгейіне сай , үштілділікті күнделікті қолданысқа енгізуді қамтамасыз ету . Сонымен қатар , тілдерді үйренудің ойлау жүйесін құруымыз қажет . Тілдерді үйренудің бастамасы - балабақша деңгейінде басталса , мектепте базалық деңгей жалғасын тауып , университет пен колледждер де мамандық бойынша кәсіби тіл ретінде дамуы тиіс ." деп , баса тұжырымдаған болатын . Осы Елбасының тапсырысы аясында балабақша тәрбиешілері мен педагогтары , меңгерушілері мен әдіскерлері , сонымен қатар мектептердің ұстаздар қауымы үштілді дамыту бойынша біліктілік арттыру курстарынан өтіп , білімдерін жетілдіруде .
64