Ïåäàãîãèêà
¹ 6 ( 6 ) 2015
қатар , ақыл-ойынын дамуына да зор мән берген бабаларымыз осы ойынды ойлап тауып , зердегілік және зияткерлік даму құралы ретінде қолданған . Қазақстан Республикасының Тоғызқұмалақ ойыныннан жекелей чемпионаты ресми түрде 1974 жылдан бастап өткізіліп келеді . Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының Туризм және спорт министрлігі жыл сайын ересектер арасында жекелей және командалық , жастар мен жасөспірімдер арасында , ардагерлер арасында чемпионаттар өткізуде .
" Тоғызқұмалақ " үйірмесін ұйымдастыру үлгісі Үйірме жұмысының мақсаты : Қазақ халқының атадан - балаға мұра болып келе жатқан , ақыл - ой мен зияткерлік ойыны - тоғызқұмалақты насихаттау . Жасөспірім ұрпақтың дене шынықтыру тәрбиесімен қатар , ақыл - ойының дамуына ықпал ете отырып , салауатты өмір салтын насихаттау , жеке тұлғаның шығармашылыққ дамуына ықпал ету . Үйірме жұмысының міндеттері : - Жеке тұлғаның өзін - өзі іс жүзінде көрсету ; - Балалардың шығармашылық қабілеттерін , жалпы математикалық есептерді шешуге икемділігін , өзін - өзі тану мен өздігінен білім алу дағдыларын барынша дамыту бейімділігіне қалыптастыру ; - Оқушылардың ақыл-ойын дамыту ; - Оқушылардың қызығушылығын арттыру ; - Оқушыларды ойдан ойға жетелеу ; Күтілетін нәтиже : - Оқушылардың ұлттық сана - сезім деңгейі өседі ; - Оқушылардың қабілеті жоғарлайды ; - Оқушыларда ойын дағдылары қалыптасады ;
Үйірменің жұмыс жоспары :
№ |
Мазмұны |
мерзімі |
ескертпелер |
1 . |
Үйірменің ашылуы , презентациясы . |
|
|
2 . |
Қазақстандағы спорттың дамуы . Ұлттық спорт ойындары |
|
|
3 . |
Шығыс Қазақстан облысының тоғызқұмалақ жайлы деректер |
|
|
4 . |
Тоғызқұмалақ ойынының ережесі |
|
|
5 . |
Тоғызқұмалақ терминдері |
|
|
6 . |
Жүрістер , тастарды ұту , ұтыс , тең ойын , тұздық , атсырау және басқа жағдайлар |
|
|
7 . |
Тоғызқұмалақ ойынының тақтасы . Әртүрлі тақталар : пластмас , ағаш , көне , магниттік және т . б |
|
|
8 . |
Жоспарлы ойын . Оң қанатпен жүру , ашық « жұп » және жабық « тақ » |
|
|
9 . |
Отаулар туралы түсінік . Шабуыл және қорғаныс . Тастарды тарату . |
|
|
10 . |
Жүрістерді есептеу жолдары . Тура және кері математикалық есеп . |
|
|
11 . |
Ойын негіздері . Бастамалар , шабуыл , қорғаныс , тұздық алу . |
|
|
12 . |
Ойын ортасы . Байлықтарды тарату , айырбас , байлау , тас асыру . |
|
|
13 . |
Шеткі ( 1,2 және 8 ) және орта ( 3,4,5,6 , және 7 ) тұздықтардан өту |
|
|
14 |
Атсырау . Қалған жүрістерді есептеу . Математикалық есептеулер . |
|
|
15 |
Математикалық есептеулер |
|
|
16 . |
Ойын соңы . Қажетті тастар алу . Әліппе – ( 5- тен 2 ) тас алу ( 8х4 ) тас алу ( 50 % және 10х6 ), тас алу ( 60 % ұтыс ) |
|
|
17 . |
Этюдтер шешу сабақтары . 7-ден 4 немесе 3 – тас алу , 1-де немесе 2 – де , тұздық болмаған жағдайда . |
|
|
18 . |
Ойыншы этикасы . Тоғызқұмалақ ойнау . |
|
|
19 . |
Тоғызқұмалақ ойнау . |
|
|
20 . |
Тоғызқұмалақ ойнау . |
|
|
21 . |
Тоғызқұмалақ ойнау . |
|
|
22 . |
Өзара жарыс . Жолдастық кездесу . |
|
|
23 . |
Өзара жарыс . Жолдастық кездесу . |
|
|
24 . |
Топ- аралық жарыстар , жолдастық кездесулер |
|
|
25 . |
Топ- аралық жарыстар , жолдастық кездесулер |
|
|
26 . |
Топ- аралық жарыстар , жолдастық кездесулер |
|
|
27 . |
Мектепте сыныптар арасында жарыс ұйымдастыру |
|
|
28 . |
Үйірменің қорытындысы |
|
|
Біздің елімізде " Тоғызқұмалақ " ойыны қанатын кең жайып , танымал ойын түріне айналып , жақсы дамып келеді . Сондықтан " ана тілді , ұлттық әдет-ғұрыпты , ұлттық ойындарды жандандыруды мақсат тұтқандықтан , бала тәрбиесінде , оның математикалық қабілетін арттыруда игі әсері бар тоғызқұмалақ ойынын жас ұрпаққа үйрету біздің міндетіміз . Тоғызқұмалақ ойыны адамды шыдамдылықты , салқын қандылықты және зияткерлік ақыл - ой спорты . Тағы бір кездесіп жүрген қиындық тоғызқұмалақ ойынының жөнді теориясы әлі жоқ . Тек көп ойнап жатққан адам , әр алуан жаңалықты ойын үстінде тауып , ойынның қыр-сырын аша алады . Шыдамдылық пен қыруар еңбек , ұлттық ойынға деген шексіз махаббат пен ынта жігер арқылы ғана ата-бабадан мұра боп қалған ұлттық өнерді асқақтатып , қиындықтарды жеңе бермекпіз . Қазақ ұлты негізінен ұрпақ қамын басты мақсат етіп қойып , балалардың нағыз азамат болып қалыптасуына аса зор мән берген . Нәтижесінде дәстүрлі бала тәрбиесінің басты құралы ретінде ұлттық ойынды орайластырып , дамытып отырған . Қазақ халқы - ұлт ойындары ерлікті , өжеттілікті , батылдықты , шапшаңдықты тағы басқа қуаты молдылығын , білек күшін дененің сомданып шынығуын қажет етеді . Сонымен бірге , бұл ойындар әділдік пен адамгершіліктің жоғары принциптеріне негізделген . Өйткені , ойынға
53