ÁIËIÌ ÁÅÐÓ ÌÝÑÅËÅËÅÐI
іске асатынына көзім жетті , яғни бақылау кезінде , оқушылармен қарым-қатынас жасағанда және оқушылардың әрекеттеріне талдау жасаған кезде бағалай алатынымды түсіндім .
Бақылау - мұғалімнің сабақ кезіндегі оқушылардың іс -әрекетін бақылау үрдісі . Мен оқушылардың сыни ойлауларын , шығармашылық қабілеттерін дамытуға арналған тапсырманы орындау барысындағы бақылаудың нәтижесін айтып көрейін . Топтық жұмыс үстіндегі балаларды бақылап көрсем , әр топтан қабілетіне қарай оқушылар жұмысқа кірісіпті . Осы топтастыру арқылы мен оқушыларымның осы тарау бойынша не түсінгендерін , өздеріне не алғандарын , күнделікті өмірде ол жайлы қолдана ала ма , жоқ па соны білгім келді . Тапсырма аса күрделі емес , оқушылар топтастыру жасауға бірден кірісіп , қызу талқыласып жатты . Дильназ бен Санжар бір топта , олар " еңбек " сөзіне топтастыру жасап жатты . Әлішердің тобы " батырлық " сөзіне топтастыру жасады . Оқушыларды бақылау кезінде Дильназ бен Санжар еңбек сөзіне қатысты тоқ дегенді Санжар Дильназға дәлелдей алмай қиналды . Санжар отбасы орыс тілді , өз ойын жеткізуге қиналатын оқушы . Бірақ өте алғыр , ұқыпты , тиянақты , сыныптағы үздік оқушының бірі . Топпен қарым - қатынасқа тез түседі , жауапкершілікті жылдам сезінеді , көшбасшылық қасиетке ие , өз ойын тез жинақтайды . Осы жағдайда Санжар өзін тез реттей алды . Топтық жұмыстың уақытында және дұрыс орындалуы үшін өз білімін ортаға салды . Дильназ бұл тапсырмада жазушы ролін алған . Бірақ Санжар өз ойын дәлелдемейінше , жауапты қабылдамай қойды . Дильназ да жақсы оқитын , жауапты , тиянақты , ұқыпты , бірбеткей , табанды мінезімен танылған оқушы . Ол да топтың жұмысының жақсы бағалануына мүдделі , сондықтан Санжардың сөзінен дәлел тосады . Санжар да бұл тығырықтан өзінің білімін , естігенін , күнделікті өмірде көргенін еске түсіріп , қолдана алды : " тоқ " дегеніміз егер , адамның жұмысы болса , ақшасы бар болса , отбасын асырай алса ол тоқ деді . Кішкентай оқушыларымның еңбектің мәнін , өз атааналарының еңбек арқылы өздерін асырап , жеткізіп жүргенін түсінгендері , күнделікті өмірдегі тіршілік үшін қамын бүгінгі сабақпен байланыстырып , білімі мен тәжірибесін қолдана алғандары мені қуантты . Олардың ойларының өскенін байқау мені жан ләззатына бөледі .
Әлішер Дильназ бен Санжарға қарағанда оқу үлгерімі әлсіздеу , қимылы жылдам болғанмен , тез ойлай алмайды және көбіне басқа оқушылардың пікіріне сүйенеді . Өз білімін басқамен салыстырып , өзіне сенбей қалатын сәттері кездеседі . Бірақ оқуға ішкі әлеуеті жетеді , оны өзінің байқағысы келмейді . Мен бүгінгі әрекетінде де өз ойының дұрыстығына сенбей жалтақтап тұрғанын байқап жанына барып , өте тамаша жұмыс жасап жатырсыңдар деп мақтап едім , Әлішердің көзі жайнап , жұмысына белсене кірісті . Әлішер өз тобына өзінің ойын айта бастады . Оқушыларымның осы тапсырма барысындағы әрекеттерін ой елегінен өткізіп , талдау жасап , ой қорытып көрсем : Оқушылардың ойлануына , ойларына түрткі болатындай мұндай тапсырма , жаттығулар оқушыны сыни ойлауға ,
¹ 5 ( 12 ) 2016
ойлануға жетелейтінінің дәлелі . Осы бақылау арқылы мен өзіме Әлішердің топтағы белсенділігін арттырып , өзіне деген сенімін нығайтсам , оқу белсенділерінің қатарын толықтырады - ау деген ойға қалдым . Білім беру үрдісінің жаңа тәсілдерін меңгермесем , алдымыздағы талай оқушының ішкі уәждеріне түрткі болу сол күйінде қалып қояр ма еді деген ойға келдім . Әлішердің осы әрекетін келесі сабақ жоспарымда ой жұмысының нәтижесін көру үшін енгізуім керек деп түйдім . Әлішер тапсырманы өзі орындағаннан гөрі менімен немесе өз құрбыларымен орындағанды жақсы көреді . Выготскийдің тұжырымдауынша мұндай әрекеттер сыни сәттерге жетелейді . Сонда мұғалім оқушылардың білім дәрежесін , сыни ойын жарыққа шығарады . Бұл оқушылардың өзін-өзін бағалауын және өзіне деген сенімділігін арттыруға көмектеседі . Дәлме-дәл бағалаудың өте маңызды бөлшегінің бірі - ол оқушының өзін-өзі бағалауы . Бұл процесс оқушыға өзінің жетістігін бағалауға және шыққан нәтижеге жауапты болуға мүмкіндік береді . Өздерінің жұмыстары туралы жазған оқушылардың әсері - осының бәрі оқушының жетістігін бақылап отырғанға өте пайдалы . Мұғалім оқушыларды мақсат қоюға , өздерінің жетістіктерін бағалауға араластырса , олардың білім алуға қосатын үлестері артып , жасаған жұмыстарының сапасы өседі . Оқушылар көбінесе , мұғалімдер мен ата-аналарының олардан не күтетіндігін , қалай бағалайтындығын және қандай жетістіктерге жетіп жатқандығын білгенді қалайды . Балаларды алдарына мақсаттар қоя білуге баулу , олардың өзіндік бағыты бар оқушы болуына себін тигізеді . Балаларға мен не үйрендім деген сауалға ойлану мүмкіндігін бергенде , мұғалім олардың шынымен біраз жетістікке жеткен екендігіне көздерін жеткізеді , немесе олардың бұрын білмеген заттарын ендігі біліп , танысқандығын аңғаруға мүмкіндік береді . Енді бір балалар кей нәрселерді бірінші рет жасап көргендігін аңғарады . Осы уақыт аралығында жасаған жұмыстарының үлгілерін көргенде , әжептәуір жетістікке жеткендеріне көздері жеткенде , олар өздерінің өсіпжетіліп жатқандығына нақты дәлел алатын болады . Баланың мүмкіндігі мен жетістіктерін сенімді , әділ бағалау үшін , бағалау процесі терең зейінмен , сыныпта жасалған жаттығуларда үздіксіз жүргізілуі тиіс . Формативті бағалау оқушының нақты білімін көрсете алмайды деген пікірді жақтаушыларға айтарым : оқушыға сенім білдіріп , олардың пікірімен санасқан кезде өз біліміне сенімді , мақсаты айқын , өзінің жетістігі мен кемшілігінің ара жігін ажырата алатын толыққанды жеке тұлға қалыптастыра алғандығыңыздың куәсі боласыз .
Баға - оқыту үдерісіндегі қозғаушы күш . Сыни тұрғыдан алып қарасақ , оқушылар өздерінің білімінің толығуына көмектеседі , осыған қарап біз өзіміздің жұмысымыздың нәтижесін көреміз , бұл кәсіби өсуімізге әсер етеді . Осыдан біз білім берудегі басты қозғаушы күш екенімізді естен шығармауымыз керек . Оқушыларға және олардың оқуына өзіміздің берген біліміміздің көрінісін көру үшін айнаға үңілгендей қарасақ , кәсіби өсуіміз туралы ойлану үшін тиімді пайдаланамыз
ӘДЕБИЕТТЕР
1 . Ксензова Г . Ю . Оценочная деятельность учителя . Учебно-методическое пособие . М : Педагогическое общество России , 2000 . 121 с 2 . Десятибалльная система оценки результатов учебной деятельность учащихся : Инструктивно -метод . Материалы / Под . ред . О . Е . Лисейчикова Мн : НИО , 2002 . 400 с . 3 . Педагогика . Қоянбаев Ж . Б ., Қоянбаев Р . М ., Алматы-2004 , 3-басылымы 4 . Мануал " 12 жылдық мектептегі бастауыш білімнің құрылымдық-мазмұндық ерекшеліктері ", Ж . Ш . Адамова , Д . А . Сүртібаева , МББҚБА және ҚД институты , 2007
39