¹ 5 ( 12 ) 2016
ÁIËIÌ ÁÅÐÓ ÌÝÑÅËÅËÅÐI
КУТЕШОВА ЖАДЫРА СЕРИКАЛИЕВНА
ШИЯНОВА АЙГУЛЬ ЗАМАНБЕКОВНА
бастауыш сынып мұғалімдері
ОРАЗГАЛИЕВА САЛТАНАТ САМЕТКАЗИЕВНА
Мақалада оқушылардың білімін бағалау сынақтарының маңызы мен олардың оқушы өміріндегі рөлі туралы баяндалады . Мақала орта мектеп ұстаздарына , әдіскерлерге , мұғалімдерге , студенттер мен магистранттарға арналады .
В статье рассматривается вопрос о необходимости и роли итоговых экзаменов и оценок знаний учащихся . Статья будет интересна учителям , методистам , а также студентам и магистрантам педагогических специальностей .
The article deals with the issue about necessity and role of assessment for students in the future . The article will be of interest to teachers , instructors , students and undergraduates of pedagogical specialties .
БАҒА - ОҚЫТУ ҮДЕРІСІНДЕГІ ҚОЗҒАУШЫ КҮШ
Білім алу мен даму , қашанда болса өзгеріс сатысында болмақ . Міне сондықтан да , білім беру жүйесіндегі біздер баға берудегі өзгерістерді жетік білуге тиіспіз . Өзім кіші мектеп жасындағы бүлдіршіндердің оқытушысы болғандықтан , балаларды дамытатын бастауыш мектеп бағдарламасының жас балалардың білімінің өсуін үздіксіз баптап , балалардың өздері мен олардың дүниесін түсінуге бағытталуын құптаймын . Білім берудегі жаңа бағыт бағалаудың жаңа жолдарын ұсынуда . Осы жаңа тәсілдерді оқу тәжірибеме енгізуде біршама қиындықтармен қатар , ауыз толтырып айтарлық табыстарға да жеттім деп айтуға негіз бар сияқты . Оған осы байқауға қатысу мүмкіндігі тиген сәтте , жасалған жұмыстарды ой елегінен өткізе отырып көз жеткіздік . Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру үшінші деңгейлі бағдарламасын меңгергеніміз жайлы заңды құжатқа қол жеткізіп , жаңа қарқынмен оқу жылын да бастадық . Әр модульді тәжірибеге енгізіп , қолданғанда жан-жақты ойланып , ой сүзгіден өткізу арқылы оқытудың қиындықтарын анықтау , жетістікке жеткендігін көрсететін кері байланыс , уәж , болжау мен сұрыптау , стандартты бақылау және орындау , оқыту бағдарламасының мазмұнын және білім беру стилін бақылау мақсаттарын басшылыққа алу керектігін түсіндім . Әр сабақта бағалауды өткізу үшін оқушылардың нені білетіндігін және не істей алатындығын , сонымен қатар олар қандай қиындыққа кездесуі мүмкін екенін анықтау қажет . Сыныпта өзара іс- әрекетті , яғни оқушылардың әңгімесін тыңдап , тапсырманы орындап отырғандарын бақылау , үй жұмыстарын тексеру арқылы бірталай ақпарат алуға болады . Енді бірлесе жұмыс үстіндегі әрекеттер кезіндегі оқушылардың нені білетінін және одан әрі дамуы үшін қандай қадамдарды белгілеу керектігі туралы ойланып , сабақтарды осыған қарай икемдедік . Жоспарға түзету енгізу үшін әр оқушының үй тапсырмасын орындаудағы қиындықтарын анықтадық . Дербес оқу тапсырмасының кей оқушылар үшін жаңалық , яғни олар әлі де мұғалімнің көмегіне сүйенгісі келетінін байқадық . Осы арада сыртқы қолдау , яғни ата-ананың сүйеніш болуына себеп болып , олармен әңгімелесіп , балаға қолдау көрсетулерін , берілген тапсырманың орындалуын қадағалауды өтіндік . Оқытудың жаңа тәсілдері : топпен жұмыс , бірлесе жұмыстың арқасында аз уақытта біз бірталай жетістікке жеттік . Оқушылар дайын білімді алушы оқушыдан дербес , сыни ойлайтын оқушыға айнала бастады . Олардың ішкі уәждеріне түрткі болып , тәсілдер таңдауда
ішкі кәсіби түйсікпен жасаған әрекеттерімнің азғана табысын көру мені қуанышқа бөледі . Оқушылардың нені білетіндігін анықтап , одан әрі жаңа сабақпен байланыстырып , үздіксіз білімге қол жеткізу үшін сұрақтар тобын дайындап , өткен сабақпен байланыстырып отырдық . Дербес оқудың нәтижесі , оқығанын немесе алған білімін кез келген уақытта пайдалана алу дағдысы әр сабақта көрініс таба бастады . Оқушылардың әр жауабын тыңдап қана қоймай , басқа балалардың назарын аудару үшін әр сабақтың қорытынды бөлімінде оқушылардың жаңа сабақты игеруде жасаған жұмыстарын , жаңа білімді алудағы әрекеттерін бір жүйеге келтіру үшін топтарда талқылау кезінде не үйренгенін сұрап , олар талқылаған сұрақтарының ерекшеліктері мен айырмашылықтарын түсіндіруге тырыстық . Сол арқылы оқушыларды оқудың басқы нүктесіне , оның алдында білгендеріне кері жетелеп отырдым . Бұл не үшін қажет ? Оқушылардың бұрынғысы мен жаңа білімнің арасын байланыстыру үшін керек . Тарау бойынша білімдерін ой сүзгілерінен өткізу және ұзақ мерзімді есті қайта жаңғырту үшін құрастырылған әр деңгейлі тапсырмалар тобын орындауда оқушыларым ойларын жинақтап , менің білгім келген сұрақтардың жауабын дәл тауып , жауап бергенімен қоймай , әр топ басқа екі топтың жауаптарын мұқият тыңдап , түзетулер енгізді . Оқушылардың бойында өзінің жұмысына баға беру , басқа құрбысын әділ бағалау қасиеттерін әрі қарай дамыту үшін мен келесі қадамдарды белгіледік : o Әр баланың кеміс жерлерін тапқаннан көрі , олардың жетістіктерін атау ; o Нұсқауды мәлімдеу - балаға нені оқыту керектігі мен қалай оқыту керектігін анықтау ; o Ата-аналар мен мұғалімдер , мұғалімдер мен оқушылар арасындағы бірлескен , белсенді қарымқатынасты қамтамасыз етуі тиіс ; o Оқушылардың тиімді білім алуына және табысқа жетуіне ықпал етуі керек . Мен оқушыларымның ақылы , ойы өскенін күнделікті қарым - қатынаста бақылау арқылы білемін . Олардың ақылының , ойының өскенін бағалау үшін мен ұдайы оқуым керек . Іздену , білім қорын құру арқылы менің кәсіби түйсігім қалыптасады , іргетасы қаланады . Джон Дьюи : " нағыз еркіндік білім қорының толығуымен үздіксіз қатынаста болатын рефлективтік ойлаудан шығады ," - дейді . Мен оқушыларды бағалау жұмысы үш түрлі жолмен
38