Ïñèõîëîãèÿ ¹ 3-4 ( 17 ) 2017
АБДУЛЛИНА ГУЛЬНАРА КАБДЫШЕИТОВНА
Қазақ инновациялық гуманитарлық-заң университетінің аға оқытушысы
ЖУМАХАНОВА БАҚЫТНҰР
Қазақ инновациялық гуманитарлық-заң университетінің магистранты
Мақала мектептегі психологиялық қызметтің жұмысына арналған . Мақала авторлары мектеп психологының күнделікті функционалдық міндеттері мен қатар қазіргі уақытта психолог алдында тұрған маңызды міндеттерді саралайды .
Статья посвящена вопросам деятельности школьной психологической службы . Авторы статьи рассматривает функциональные обязанности школьного психолога , а также задачи , стоящие перед ним на современном этапе .
The article is devoted to the activities of the school psychological service . The authors consider the functional duties of the school psychologist , as well as the tasks facing him at the present stage .
БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНДЕГІ ПСИХОЛОГ ҚЫЗМЕТІНІҢ МАҢЫЗЫ
Қазіргі қоғамның жағдайы , өмір жылдамдығының өсуі , ақпарат алмасу көлемінің ұлғаюы , табиғаттағы , қоғамдағы және отбасындағы кризистік құбылыстардың пайда болуы , адамдардың жан күйзелістері психологиялық көмектің қажет екенін анық көрсетіп отыр . Қазіргі кезде көптеген елдерде психологиялық қызметті мектеп қабырғасында және әлеуметтік ортада ұйымдастыру мен психологиялық қызмет көрсету дәстүрі кеңінен қалыптасып келеді . Психологиялық қызмет тәжірибесін жан-жақты зерттеудің мән-мағынасы өте маңызды [ 1 ]. Жұмыстың қалыптасқан түрлерін ұйымдастыру мен мазмұнын зерттеу негізінде көптеген елдер өз мектеп тәжірибелерінде психологиялық қызметтің мақсаты мен мідеттерін анықтаған .
Психологтың кәсіптік міндеті , тәжірибелік этикасы басқа адамға әсер ету деңгейімен анықталады . Психолог маманның ең маңызды әлеуметтік міндеті - басқа адамның дербес бекітілген , қайталанбас бейнесін жасау . Психолог адамның жеке өмірін зерттеп , оған ықпал ете отырып , психологиялық ақпаратты мәліметтер жинау арқылы , сол адам өмірінің маңызды кезеңіне айналады . Бүгінгі күндері тәжірибеде кең қолданылып жүрген психологиялық диагностика , психологиялық коррекция , кеңес , психотерапия сияқты кәсіптік әрекеттің түрлерін психикалық міндеттерге байланысты қолдану адамға әртүрлі әсер етеді .
Білім беру мекемелеріндегі психологиялық қызметтің мақсаты - бала дамуының әр кезендегі жан дүниесінің ерекшеліктерін анықтап алып , олардың өз-өзіне , қоршаған ортаға деген көзқарасының , қарым-қатынас мәдениетінің қалыптасуына жетекшілік жасау . Білім беру саласындағы - мектептегі психология ғылымының негізгі мақсаты :
- Этникалық мәдени білім беру кеңістігінде оқу-тәрбие үрдісі үшін психологиялық оң ахуал тудыру ;
- Орта білім беру мекемелеріндегі психологиялық қызмет жұмысының бағыт-бағдарын анықтау ;
- Жеке тұлғаның интеллектуалдық ақыл-қабілетінің дамуын , танымдық құбылыстарын , тәрбиелік деңгейін зерттеу ;
- Әр баламен ( дарынды , тәрбиесі қиын , денсаулығы төмен , жаңадан келген , өз еркімен қатысушы ) жұмыс жүргізу ;
- Оқушы , мұғалім , ата-ана және оқушы қарымқатынасын ; жаңадан ендірілген пәндер мен таңдаулы курстардың берілу деңгейін ; баска пәндермен үйлесімділігін және кері әсерін зерделеу ;
- Ұстаздың шығармашылық потенциалын және кәсіптік тұлғалық бағытын , типологиялық ерекшеліктерін , өзінөзі дамыту қабілетін анықтау . Педагогикалық ұжымда , психологиялық ахуал тудыру ;
- Ата-аналардың мектептегі оқу-тәрбие үрдісімен психологиялық карым-қатынас байланысын қалыптастыру , нақты мәселелерді шешу барысында жұмыстар жүргізу ;
- Топтағы жағымды және конфликтілі позицияны ( ұстаушылар , топтан сырттап қалушылар анықталып ) сынып жетекшісіне , пән мұғалімдеріне арналған психологиялық кеңес , консилиумдар өткізу [ 2 ]. Осы анықталған міндеттерді орындау және басқа да өміp барысында туған шиеленіс жағдайларды дұрыс шешу үшін психологтар әр адамға сүйеніш болып , бағытбағдар беріп отырады . Психологиялық қызмет жұмысының мазмұны өзінің бастапқы қалпынан біраз өзгерістерге ұшырады . Қызмет аясы кеңейіп бірнеше бағыттарды қамтитын мүмкіндіктер туғызылды . Психологиялық қызмет жұмысының негізгі мазмұны мектептің ішкі проблемаларынан туындайды .
Психологтың кәсіби әрекеті мен мамандық тұлғасының ерекшеліктеріне қатысты сұрақтар бірнеше онжылдықтарда әртүрлі ғылым салаларының , сондайақ психология ғылымы зерттеушілерінің назарын аударды : Қ . А . Абулханова , Л . И . Анцыферова , Л . И . Божович , М . Р . Гинзбург , Б . Г . Ананьев , Е . А . Климов , А . К . Маркова , А . И . Папкин , А . М . Столяренко және т . б . Бүгінгі таңда еңбек етіп жүрген психолог мамандар өз қызметіне , көбінесе , білім берудің дәстүрлі , кейбір ерекшеліктерін пайдалануға ғана даярланады , оның себебі :
- жаңаның барлығы дәстүрлі оқу жүйесінен қалыптасады ; - оны іске асыруға уақыттың қажеттігі ; - басқаға еліктеп , жаңаша оқытудың мәнін түсінбеуден . Психолог маманның еңбегі - шығармашылық еңбек . Өйткені бұл еңбек маманнан үздіксіз ізденуді , өз білімін үнемі жетілдіріп , жаңа педагогикалық-психологиялық әдіс-тәсілдерді қолдануды талап етеді . Әрқашанда өз кәсіби шеберлігін арттыруы қажет . Үздіксіз іздену - бүгінгі психолог мамандарына қойылатын басты талаптардың бірі [ 3 ].
53