¹ 3-4 ( 11 ) 2016
сауалнамалар ұйымдастыру , алынған мағлұматтар немесе деректер бойынша сауалнамаларды өңдеу және талдау жасау . Зерттеуде келесі негізгі сұрақтарға жауап берілді : - Мектептерде қандай педагогикалық тәжірибелер қолданылады және оларда АКТ қандай жағдайда пайдаланылады ?
- Егер жаңа ақпараттық технологияларды нақты педагогикалық тәжірибеде кеңінен қолданылады жағдайда , АКТ қалай және қандай дәрежеде қолданылады ?
- Әртүрлі педагогикалық тәсілдерді қолданумен байланысты ( мұғалім , мектептер , жергілікті қоғамдастық пен тұтастай алғанда елдің деңгейінде ) ортаның қандай ерекшеліктері бар ?
- Жергілікті қоғамдастық пен тұтастай алғанда елдің деңгейінде ) қоршаған ортаны ерекшеліктері әр түрлі педагогикалық тәсілдерді пайдалану және оларға АКТ қолданумен байланысты жатыр ? Сәйкес келетін үрдістерді түсіндіретін үлгі ( модель ) құруға болама ? Бiз сауалнаманың әзiрлеуде келесі жағдайларды ескердік : - информатика мұғалімдерінің кәсіби сипаттамаларын ; - компьютерлендірудің материалдық-техникалық базасын ;
- педагогтардың көзқарасы бойынша оқушылардың ақпараттық - коммуникациялық сауаттылықтың қалыптасу деңгейін .
Жасалған сауалнама сұрақтар түрінде ұсынылған 20 талапты қанағаттандырады . Сұрақтар әр түрлі өзгермелі нұсқада тұжырымдалған . Олардың кейбіреулері үшін жалаушалармен ерекшелеп бірегей жауап беру қажет . Бірнеше сұрақтарға " Иә " немесе " Жoқ " жауабының бірін таңдау қажет . Бірқатар сұрақтарға ұсынылатын нұсқасынан жауап таңдау болса , кейбір сұрақтарда ұсынылған тұжырымдамалардың барлығына жауап беру керек .
Сауалнамалардың бірқатар сұрақтары ICILS компьютерлік және ақпараттық сауаттылықты Халықаралық зерттеуге негізделіп жасалды . Бұл сауалнамалар қазақ және орыс тілдерінде информатика пәнін жүргізетін мұғалімдерге дайындалған болатын . Сауалнамаларды өңдеу әртүрлі әдістермен жүзеге асырылды : негізінен , олардың жауаптарын қарапайым қосу амалымен жүргізілді , кейін жауаптар бойынша жалпы санына сәйкес пайыздық ара қатынас құрды .
Сауалнамада : 59 елді мекеннен қазақ тілінде сабақ беретін 301 мұғалім және 56 елді мекеннен орыс тілінде сабақ беретін 267 мұғалім қамтылды .
Қазақстанда оқушылардың ақпараттық - коммуникациялық сауаттылығының даму бағытын анықтайтын құбылыстар анықталды .
Зерттеуге қатысқан 568 сауалнама жүргізілген мұғалімдердің 401-і әйелдер болды , мұның өзі мектептерде оқыту процесінің ізгілендірілгендігін дәлелдейді . Ақпараттық технологияларды пайдалануды психологиялық тұрғыда қабылдау жөнінде жүргізілген зерттеулер - сауалнамаға жауап берген оқытушылардың жасы 25 және 49 жас арасында екендігін анықтады . Тек қатысқандардан 4-адамның жасы 60 және одан үлкен болды . Мұндағы 452 адамның іс жүзінде мамандық бойынша жұмыс істейтіндігі немесе информатика мұғалімдеріне арналған арнайы курстарды бітіргендігі білім беру саласындағы нақты көрсеткіш ретінде бізді қуантатын жағдай болғандығын атап өтуге болады . Алайда , қалған 107 адамның арнайы білімі жоқ екендігі оқушылардың ақпараттық-коммуникациялық сауаттылық деңгейін төмендетудің бір факторы болды . Информатика пәнінің мұғалімі үшін өзінің сыныбында тікелей ғаламторға қосылу көзінің болуы маңызды , өкінішке орай , 81 оқытушыда мұндай мүмкіндіктер жоқ болды .
Сауалнамаға жауап берушілердің көпшiлігінің
ÁIËIÌ ÁÅÐÓ ÌÝÑÅËÅËÅÐI
көзқарасы бойынша оқу процесiнiң толыққанды жүргізілуі үшін мектепте компьютер жабдығының жеткілікті дәрежеде емес екендігін қосымша атап өтуге болады . Алайда , сыныптардағы компьютерлік жабдықтарды орналастырудың белгілі бір ережелері бар . Информатика кабинетінде техникалық қауіпсіздік ережелері бойынша13-15 компьютерден аспауы қажет [ 4 ]. Осы себепті , ірі сыныптар шағын топтарға бөлінеді .
Оқу бағдарламасы оқушыларға сабақ кезінде ғаламторды белсенді пайдалануды қамтиды [ 5 ]. Осылайша , тек қана 87 информатика мұғалімінің сыныптарындағы компьютерлердің саны ережелік талаптарға сай болып шықты . Ал , қалған мектептер , информатика сыныптары үшін бос орындар мен техникалық құралдарды жеткілікті дәрежеде орналастыра алмаған . Осыған қарамастан , Ғаламторға қосылған мектептердің көпшілігінің Ғаламторға қосылу жылдамдығы 1-ден 100 Mb құрайды .
Оқушылардың ақпараттық және коммуникациялық сауаттылығын дамытуда Ғаламтордың болуы үлкен рөл атқарады . Сауалнамаға қатысқан 568 адамның тек 12- сі ғана ғаламтордың қолда болуы керек деген пікірге қарсы жауап берді , бұл әлемдік желіге мектептердің шамамен 100 % қамту көрсеткіші болып табылады . Сонымен қатар , Пилоттық сынау нәтижелерін талдау үшін сынақ әзірлеушілермен Skype-конференция өткізілді . Осылайша , АКТ сауаттылығының даму үдерістерін және оны бағалау тәсілдерін жүргізуге жасалған талдау негізінде келесі қорытынды тұжырымдама жасалды : 1 . 2015 жылға арналған күнтізбелік жоспарға сәйкес , жоба аумағында мектеп оқушыларының ақпараттықкоммуникациялық ( АК ) сауаттылығын және оны бағалау параметрлерін анықтау барысында халықаралық және отандық жүргізілген тәжірибелерге талдау жасалды . Талдау жасау барысында , оқушылардың АК-сауаттылық деңгейіне тікелей әсер ететін алғашқы факторлар , яғни информатика сабағын оқыту үрдісі мен орта білім беруді ақпараттандыру жағдайын бағалау бойынша сауалнама жүргізілді .
2 . Кең көлемді халықаралық салыстырмалы зерттеулерге 1997 жылдан ғана жүргізіле бастады , бұрынғы КСРО елдерінен оған Балтика мен Ресей мемлекеттері ғана қатысты . Жүргізіліп жатқан жұмыстардың жай-күйі туралы ақпараттарды алу үшін мамандар мен бiлiм беру ұйымдарының жетекшілеріне сауалнамалар жүргізілді , мұнда сауалнама мазмұнына АКТ-сауаттылық және АКТ-құзыреттілік деңгейі бойынша сұрақтар мен тапсырмалар енгізілген жоқ . 3 . Оқушылардың АК-сауаттылығын бағалау деңгейін анықтау үшін құрастырылған арнайы тапсырмалар бірінші рет 2013 жылы жүргізілген халықаралық зерттеу мазмұнына ICILS енгізілді , мұндағы тапсырмалар нақты пәнаралық контекст жағдайында құрастырылды . Мұнда Ресейлік ICL Test тестілеу мазмұнында технологиялық дағдылар контексінде қарастырылатын танымдық және этикалық құрылымдарына басты назар аударылды , жалпы алғанда , технологиялық дағдыны емес , оқушылардың АК сауаттылықтың танымдық құрылымдарын бағалау бүгінгі тест мазмұнының басты ерекшелігі болып табылады . 4 . Оқушылардың АКТ-сауаттылық деңгейі білім беруді ақпараттандырудың ағымдағы деңгейіне және білім беру мекемесінің АТ инфрақұрылымдарының жағдайларына өте тәуелді болып табылады , сондықтан бұл бағалау технологияларын дамытуда және нақты тапсырмаларды дайындау барысында ескерілуі тиіс ; мұғалімдердің сауалнама қорытындысы бойынша көптеген мектептердің техникалық жабдықтарының қанағаттанарлық деңгейін анықтады , бірақ , сол зертханада компьютерлердің санын тиімді орналастыру барысында кемшіліктер орын алған , қолданылатын бағдарламалық құралдардың әртүрлілігінде үлкен
6