Ïåäàãîãèêà ¹ 3-4 ( 11 ) 2016
ЕСЖАНОВА ГҮЛНАРА БАҚЫТБЕКҚЫЗЫ
ҚР Ұлттық музейінің кіші ғылыми қызметкері
Кез-келген қоғамның ұйысып өмір сүруі мен жағымды қоғамдық қатынастар қалыптастыра алуы сол ортаның парасатық таным-түсінігімен өлшенетіні белгілі . Ол дегеніміз қоғамды құрайтын адамзаттың өзі өмір кешіріп отырған мекені , ел-жұрты , салт-санасы мен құндылықтар жүйесі . Дәл осы мақсатта жұмыс жасайтын қоғамдық мекеменің бірі музей деуге болады .
Алайда бүгінгі күні Қазақстандағы музейлердің білім мекемелерімен байланысы айтарлықтай жолға қойылмаған . Бар болғаны жылына бір рет жергілікті музейге барып аралап қайтатыны болмаса , ғылымишығармашылық байланыс орнатып , үнемі байланыс жасайтын оқу орны да оған құлықты музейер де кемдекем . Оның да өзіндік себеп-салдары бар . Мәселен қазіргі таңдағы музейлердегі , әсіресе облыстық , аймақтық , жергілікті музейлердің материалдық , техникалық әлеуеті өте төмен деңгейде қалып отыр . Соның салдарынан көпшілік музейлер әлі күнге дейін кеңестік дәуірден қалған жәдігерлермен , ескі-құсқы жиһаздармен жабдықталған күйінде тұр . Көпшілік музейдің ғылымизерттеу бөлімдері жоқтың қасы . Мұның барлығы музей ісіндегі шешімін күткен түйіткілді мәселелер . Оның сыртында музейді білім беру саласында оңтайлы пайдаланудың әсері айрықша .
Қазіргі заманауи жағдайда білім берудің болашағы қоғамның даму үдерісімен , ақпарат көлемінің ? р түрлілігімен анықталады . Т ? уелсіздік алған жылдардан бері егемен еліміздің , қоғамымыздың ? леуметтік-саяси ж ? не басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып жатыр . Соның бірі - білім беру саласы . Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім мен т ? рбие беру қоғам алдындағы ең маңызды , жауапты , іс болып қала береді . Сондықтан мемлекетіміздің даму , жаңару жолындағы жаңалықтары мен түрлі өзгерістері еліміздің білім беру саласынада түрлі мәнге ие болуы тиіс . Бүкіл ? лемдік білім беру кеңістігіндегі ұмтылыстар , қоғам дамуындағы қалыптасып отырған жаңа жағдайлар , тыңнан туындаған м ? селелер , өзгеріп жатқан өмірге бейімделу қажеттігін туындатып отыр . Бұл бағытта музейлердің атқаратын ролі жоғары екендігін атауымызға болады [ 1 , 13 б .].
Қазіргі әлеуметтік-мәдени кеңістікте музейлердің рөлі олардың білім беру қызметінің кең көлемде таралуымен және тереңдігімен ерекшеленеді . Қоғамның сұранысына сай музейлердің ақпараттық әлеуеті , олардың рухани және материалдық құндылықтардың түпнұсқасын сақтаумен және оны келешек ұрпаққа жеткізуі кәсіби қызметімен сәйкес келеді . Музейдің білім беру үдерісіндегі негізгі мақсаты - тұлғаның сол кезеңдегі тарихи-мәдени кеңістіктегі танымын арттыру . Музей қойылымдарындағы көрнекіліктер ұлттық мұрамұрағаттарды халыққа насихаттау арқылы рухани құндылықтарды қадірлеу , отансүйгіштік , адамгершілік
Мақалада қазіргі мұражай ісі саласында қалыптасқан ахуал мен мұражайларды ашық білім беру кеңістігіндегі басты тәрбие орталықтарының біріне айналдыру мәселелері қарастырылған .
Статья освещает нынешнее положение дел в музейном деле и перспективы развития музеев как неотъемлемой части открытого учебного пространства .
The article elucidates current situation in museology and perspectives of development of museums as an integral part of the open educational space .
ПАРАСАТТЫ ҰРПАҚ ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ МУЗЕЙДІҢ МАҢЫЗЫ
деген сияқты баға жетпес құндылықтарды қалыптастыру мақсатында қызмет етеді . Мәдени - білім беру және ағарту бағытында ғылыми-ағарту музейлері кең ауқымда көпшілікке қолжетімді болып келеді . Білім беру мекемелеріндегі оқу музейлері туған жерді терең , жанжақты тани түсуге көмекші құрал болып табылады . Қазіргі жаҺандану заманында білім беру мекемелерінде адамзаттың рухани құндылығын сақтауға өз ықпалын тигізетін музейлердің рөлі маңызды . Музейлер әр типте боғанымен ортақ мақсатта қызмет етеді . Яғни , жас ұрпақты рухани тұрғыда бай мұрамен қаруландыру [ 1 , 52-54 б .].
Қазіргі кезде елімізде мұражай - ғылымның , білімінің , мәдениеттің қалыптасуына ықпал ететін ғылымитанымдық бағытта қызмет атқаратын өз алдына дербес мекеме . Музей - тарихи-ғылыми дерек ретіндегі ескерткіштерді , өнер туындыларын , мәдени құндылықтарды , т . б . мұраларды сақтап , жинақтап , ғылыми-танымдық қызмет атқарады . Музей заттық және рухани құндылықтарды танытуда , ғылыми тұрғыда зерттеп , оның нәтижелерін насихаттауда , осы негізде тәлім-тәрбие беруде маңызды рөл атқарады . Ол ғылымның , білімнің , мәдениеттің қалыптасуына ықпал ететін ғылыми мекеме ретінде өскелең ұрпақтың тәрбиесіне , тарихи сананың қалыптасуына ықпал етеді . Қазақ халқының болмыс-бітімін , асыл мұраларын , ұмыт болған тарихын қазіргі ұрпақтың жадында жаңғыртатын , санасына сіңіретін , сонымен қатар , ел тарихын барша әлемге паш ететін , шет елден келген қонақтарды өзінің әсемдігі мен жүйелілігі арқылы таңқалдыратын механизмнің бірі - музей болып табылады . Музей - өзінің жаратылысы жағынан ғылыми-зерттеу және мәдениағарту мекемесі болып табылады . Адамдардың бұл күнде тарихқа ден қоя зер салуы артқан жағдайда музей үлесіне үлкен міндет жүктеліп отыр . " Өткеніңді білмейінше , болашағыңды болжай алмайсың " - деген өткен халымызды ақтара қарап , бүгінгі күннің көкейкесті сауалдарына жауап іздейді , қоғамның бұдан былайғы заңдылықтарын түсінгісі келеді . Таным дүниесіне осылайша қарасақ , музей өткен мен болашақты жалғастырушы түйін болып табылады [ 2 , 24 б .].
Музейдің негізгі мақсаты - жас буынның отбасы , атаана , қоғам , отан алдындағы жауапкершілік сезімін қалыптастыру , туған өлкенің табиғи байлықтарын сақтап құрметтеуге үйрету , еліміздің өткені мен бүгініне құрметпен қарау , адамгершілік-эстетикалық мәдениеті жоғары , ой-өрісі биік азамат ретінде қалыптасуына ықпал ету . Музейдің негізгі міндеттерінің бірі жастарға патриоттық тәрбие беру . Патриотизмге тәрбиелеудің негізгі көздеген мақсаты - өзінің бай тарихи тәжірибесіне сүйене отырып , келер ұрпақты еңбекке , өнер-білім машықтарын меңгеруге , отбасын , туған өлкесін , отанын
31