¹ 2( 10) 2016
жақсы жайылымдар мен егістік алқаптары тартып алынды. Соғыс орасан зор мөлшерде шикізатты, азықтүлікті, малды және басқа да материалдық құндылықтарды жалмап жұтты. Әлеуметтік және ұлттық езгінің күшеюі, соғыс кесапаты-халық бұқарасының қайыршылануы, қымбатшылық, ашаршылық еңбекшілердің жағдайына ауыр әсер етті, және өлке халқының әр түрлі топтары тарапынан белсенді наразылық туғызды. Соғыс Ресей империясында пісіп жетіліп келе жатқан жалпыға бірдей дағдарыс үрдісін тездетті. Қазақстанның, Орта Азияның барлық аудандарын қамтыған, 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс- соның жарқын көріністерінің бірі.
Көтерілістің басты себептері- әлеуметтікэкономикалық және саяси сипатағы факторлар: отаршылдық езгінің күшеюі, жерді тартып алу, салықтар мен алымдардың шамадан тыс ұлғаюы, қазақ халқы мен аймақтың басқа байырғы халықтары жөнінде патша үкіметі жүргізген орыстандыру саясаты, қалың бұқара жағдайының күрт нашарлауы болды. Көтерілістің бұр ете қалуына патшаның 1916 ж. 25 маусымдағы Қазақстанның, Орта Азияның және ішінара Сібірдің 19-43 жасқа дейінгі " бұрана " еразаматтарын тыл жұмыстарна " " реквизицилау " жарлығы тікелей себеп болды
Жарлық туралы хабар жергілікті баспасөзде жарияланды және болыс басқарушыларының жиналыстарында оқылып, қосымша түсіндірілмелер мен түсініктемелер берілді. Қазақстанда көтеріліс патша жарлығы жарияланғаннна кейін басталды. Стихилық қозғалыс бірте бірте ұйымдасқан сипат алды, қарулы көтеріліске ұласа бастады: ірі ошақтары Жетісу мен Торғайда пайда болды. 1916 жылғы көтеріліс ұлтазаттық сипатқа ие болды. Көтеріліске қазақтармен қатар ұйғырлар, өзбектер, қырғыздар, дүнгендер қатысты( Торғай, Орал, Ақмола, Семей, Жетісу). Кеңес шешімі бойынша шығарылған құжат- қазақ ер-азаматтарын тыл жұмыстарына алуды кейінге қалдыру. Жеке-жеке бұрқ еткен толқулар көп ұзамай қарудың күшімен басып жанышталып, жұмысшыларды реквизициялау мен майданға жөнелту басталды. Қазақстанда әртүрлі аудандарында пайда болған стихиялы қозғалыс бірте-бірте ұйымдасқан сипат ала бастады.
4. Оқушылардың баяндам алары, қосымша ақпарат-тары( 6 мин)- 1916 ж. Көтеріліс алдындағы жағдай.- Мемлекеттік Думаның көтеріліске қатысты пікірі.- Жазалау шаралары. 5. 1916 жылғы Ұлт-азаттық көтерілістің ірі ошақтары
Жетісу ошағы Торғай
Қарқара Орал
1916 ж. Ұлт-азаттық көтерілістің басшылары:( 10 минут)( ақпарат береді)
1. А. Иманов |
|
9. Ә. Жангелдин |
2. Т. Бокин |
|
10. А. Майкөтов |
3. С. Меңдешов |
11. Ә. Айтиев |
4. Б. Әшекеев |
|
12. Ә. Бөкейханов |
5. Ж. Ниязбаев |
13. Ә. Жүнісов |
6. Б. Алманов |
|
14. Ұ. Саурықов |
7. Ж. Мәмбетов |
15. Ә. Жанбосынов |
8. Ж. Мыңбаев |
6. Басқа елдердегі тарихи оқиғалар туралы мәлімет( 1 мин) 7. Аргументті эссе жазу. Проблемалық сұрақты талдау( 6 мин)
Проблемалық сұрақ:
- " Көтеріліс қазақ халқының сол кездегі жағдайын шеше алар ма еді?"- Себептері;- Қарсы аргументтер- Дәлелім- Қорытынды
Тақырып бойынша қорытынды( 2 мин) Толғаныс. 1. Тест жұмыс беріледі.( 5 мин) 2. Венн диаграммасы арқылы оқушылар алған білімдерін салыстарды.( 2 мин)
Ұқсастығы мен үндестігі
Ïåäàãîãèêà
Либералдықдемократиялық
Революциялықдемократиялық
Сабағымыздың қорытындысы ретінде Әлихан Бөкейхановтың " Қазақ- қырғыз осы көтерілісте көп адамын өлтіріп, шаруасын күйзелтсе де келешекке қандай ел екенін білдірді. Алыспаған, жұлыспаған бостандық атына мінбейді, бұғаудан босамайды, еріқұлдықтан, әйелі күндіктен шықпайды, малына да, басына да ие болмайды " деген сөзімен аяқтағым келеді. Қорытынды жасау. Оқушыларды бағалау. Үйге тапсырма: " 1916 жылғы Ұлт-азаттық көтеріліс ", " Көтеріліс басшылары " туралы деректер жинақтау, реферат жазып келу.
68