¹ 2 ( 10 ) 2016
үлгісімен , тапқыр тәсілімен тәрбиелеу орынды . Орыс халқының көрнекті педагогы А . С . Макаренконың : " Егер менен педагогтық тәрбиемнің мәнін қысқаша тұжырымдап беруді сұраса , адамға көбірек талап қою , оны барынша-қадірлеу деп жауап берген болар едім ", - депті . Себебі , адам өзін сыйлағанның құлы . Жас өспірім алдына үлкен мақсат қоя білсе ғана ол биікке ұмтылады . Сондай ұмтылыс үстінде өседі және жетіледі . Армансыз биікке самғау жоқ екенін ұғындыруымыз керек . " Армансыз ұлан , қанатсыз қыран ", " Арманы жоқтың , пәрмені жоқ " деп парыздықтан сақтандырамыз . Жас ұрпақты өмірге дайындап , олардың " Сегіз қырлы , бір сырлы " азамат болуы үшін тәрбиенің барлық түрін ұштастыра , ұластыра жүргізуіміз керек . Халық педагогикасында мынау - ақыл-ой тетігі , мынау - эстетикалық тәрбие құралы дейтін жекеленген тәрбие кұралы жоқ . Кез-келген тәрбие құралына талдау жасасақ , ақыл-ой , дене , еңбек , адамгершілік тәрбиелері іштей сабақтасып , араласып жатқанын көреміз . Әдептілік , сыпайылық , кішіпейілдік , мейірімділік , иманжүзділік қасиеттердің бәрі де ар-ұят , ұждан тазалығынан туындайды . Ар тазалығы өзгеге қиянат жасамауға , шыншыл болуға баулыйды . Ұлттық табиғатымызға сай келмейтін педагогикадан гөрі халық педагогикасының маңызы зор . Ол үшін халқымыздың тәлім-тәрбиелік негіздерін отбасында , бала-бақшаларда , әр түрлі сатылы оқу орындарда және қоғамда қолдануымыз қажет [ 1 ]. Халық педагогикасының негізгі мақсаты - өзінің бай тәжірибесіне сүйене отырып , келер ұрпақты өнер-білім меңгеруге , еңбек етуге , ауыл-аймақтың , өз Отанның арнамысын қорғауға , адамгершілік қасиеттерге баулу болып табылады . " Болашақ бүгіннен басталады " демекші , сол болашақтың адамдары қай жағынаң болса да тамаша адам болуы тиіс . Олар әр жақты келісті адам болуы керек . Ол тек еңбекқор , адал , білімді , көп оқыған , ақылды болып қана қоймай , сонымен бірге тәрбиелі , көркем де әсем болуы қажет . Қазақ халқы - әсемшіл халық , рухани мәдениет жасауды басты міндеттердің бірі
Ïåäàãîãèêà
деп санайтын халық . Сол үшін де өмірдің жарқын сипатын , сұлу-сипатын , моральдік қасиетін үнемі басшылыққа алу керек . Кез келген халықтың тәрбие беру ісінде өзіне тән ерекшелігі болатын секілді , қазақ халқының да сан ғасырлар бойы жинақтаған бай тәжірибесі қалыптасқан . Жас ұрпаққа ізгі тәрбиелерді қалыптастыруда ғұлама ғалымдар , шешендер мен билер , ақын-жыраулар , сал-серілердің өзіндік сара жолдарының болғаны , олардың шығармаларындағы тәлім-тәрбиелік ой-пікірлерін , өнегелі істері бүгінгі ұрпақтың рухани , мәдени жетілуіне , саналы , білімді де мәдениетті тұлға болып қалыптасуына ықпалын тигізетіндігі даусыз . Қоғам және адам өміріндегі ұлттық ерекшеліктер аясының кеңейуі тек ұрпақтан-ұрпаққа тарихи-мәдени мұраларды беруді ғана міндеттемейді , сонымен қатар аға педагогиканың халықтық бай тәжірибесін молайта отырып іс жүзіне асыруды талап етеді . Ол үшін жас ұрпақтың тәрбиесі ұлттық-халықтық педагогиканың қажеттігін туғызып , қабілетін дамыту және қалыптастыру әлеуметтік сұранысқа айналуы қажет [ 4 ].
Адам баласы дүниеге келгеннен бастап тәрбиелеуді талап етеді . " Жас бала - жаңа өркен жайған жасыл ағаш тәрізді " - дейді қазақ халқы . Жерге отырғызған жас көшетте өркен жайған жасыл ағаш болып , тамыры тереңдеп , жапырағы жайқалып саялы ағаш болып үлкейгенше мәпелеп күтіп , үзбей тәрбиелеуді керек етеді . Адам да сол тәрізді . Олай болса , ұстамды , көргенді , парасатты , түп-түзу , жып-жинақы , әсем бейнелі адамға қараудың өзі тым жарасымды . Жастарымыздың үлгілі , ішкі-сыртқы адамгершілік , эстетикалық саналары биік дәрежеде болуына барлығымыздың да ат салыса қатысуымыз қажет . Орыс жазушысы А . П . Чеховтың мынандай тамаша сөзі бар : " Адам бойындағының бәрі де , бет әлпеті де , жан дүниесі де , ақыл ойы да , киімкешегі де әдемі болуы керек ". Сол үшін де өмірдің жарқын сипатын , сұлу сымбатын , қасиетін үнемі басшылыққа ала отырып , халықтық педагогикамыздың бай мұраларын ұрпақ тәрбиесіне пайдалануымыз өте қажет .
ӘДЕБИЕТТЕР
1 . Қоянбаев Ж . К . Педагогика . - Алматы , 2001 . 2 . Әбілова З . Ә . Этнопедагогика . - Алматы , 1997 . 3 . Табылдиев Ә . Қазақэтнопедагогикасы . - Алматы , 2000 . 4 . Жарықбаев Қ ., Қалиев С . Қазақтәлім-тәрбиесі . - Алматы , 1995
66