History
yararlanmaktadır . Özbekistan ’ ın 1992 – 2000 döneminde aldığı mali yardımın tutarı , 118 milyon Avro ’ dur . Özbekistan , TACIS programı bağlamında , mali reform , Dünya Ticaret Örgütü ’ ne üyelik , şirketlerin geliştirilmesi , insan kaynakları , eğitim , sivil toplum ve bölgesel girişimlerin teşvik edilmesi , enerji , taşımacılık ve iletişim altyapılarının geliştirilmesi , tarım ve tarım endüstrisi konularında destek almıştır . AB ’ nin Özbekistan ’ da desteklediği projeler daha çok kamu yönetiminin , resmî istatistiklerin ve gümrüklerin iyileştirilmesi ile eğitim , sivil toplum ve bölgesel girişimlerin teşvik edilmesine yöneliktir . Özbekistan da Kırgızistan gibi Fergana Vadisi ’ ndeki yoksulluğun azaltılması ile ilgili olarak AB ’ den destek almaktadır Kazakistan ’ ın aldığı malî yardımın tutarı , 134 milyon Avro ’ dur . Kazakistan da , Özbekistan ile benzer şekilde , özel sektörün desteklenmesi , ekonomik kalkınma , çevrenin korunması , doğal kaynakların iyileştirilmesi gibi konulara öncelik vermiştir . AB ’ nin Orta Asya ’ ya sağladığı destekten Kırgızistan da önemli ölçüde yararlanmış ve yararlanmaya devam etmektedir . Kırgızistan 1991 ’ den bu yana hem TACIS Bölgesel Eylem Programlarından , hem de TACIS Ulusal Tahsisat ( Paylar ) Programından faydalanmaktadır . Kırgızistan bu anlamda Batken eyaleti , Fergana Vadisi ’ ndeki yoksulluğu azaltmak amacına yönelik olarak 2001 ’ den bu yana AB ’ den yıllık 3 milyon Avroluk destek ve 74,2 milyon Avro Gıda Güvenliği Programı kapsamında insani yardım almıştır . Kırgızistan AB ’ nin DIPECHO ( Afete Hazırlık ) Programı ve EIDHR ( Demokrasi ve İnsan Hakları Avrupa İnisiyatifi )’ den de destek almaktadır .
Türkmenistan ’ a sağlanan teknik yardımın tutarı , 42 milyon Avro ’ dur . Türkmenistan ayrıca Avrupa ’ ya Ülkelerarası Gaz ve Petrol Taşınması Programı ( INOGATE ), Avrupa- Kafkasya-Orta Asya Ulaştırma Koridoru ( TRACECA ) su ve Hazar Denizi ’ ne ilişkin çevre programları gibi TACIS bölgesel programlarının da önemli bir katılımcı ülkesi olup , Orta Asya ’ da Sınır Yönetimi Girişimi ve Orta Asya Uyuşturucu Eylem Planı programlarından da faydalanmaktadır . Görüldüğü gibi , Orta Asya devletleri , TACIS programlarında , demokratikleşme , insan hakları gibi siyasi konulardan ziyade , devlet kurumlarının güçlendirilmesi , yabancı yatırımların teşvik edilmesi , eğitim reformunun gerçekleştirilmesi , tarım sektörünün geliştirilmesi ve hukuksal düzenlemelerin yapılması gibi konularda yardım almayı tercih etmişlerdir . NABUCCO : AB ’ nin Orta Asya ’ ya Yönelik alternatif Enerji Nakil Politikası
Avrupa Birliği için Orta Asya ’ nın en önemli özelliklerinden birisi , enerji kaynaklarına sahip olmasıdır . Bu çerçevede AB , Orta Asya ’ da yeni petrol , gaz ve sugücü kaynaklarının işletilmesi ve mevcut enerji altyapısının yenilenmesi ile yeni boru hatlarının ve enerji yollarının kurulmasını desteklemektedir . Bunun yanı sıra , bölgesel enerji güvenliği ve işbirliğini teşvik ederek , bölge ülkelerine yeni bir Hazar Denizi-Karadeniz- Avrupa enerji ulaşım ağı geliştirmeleri konusunda siyasi destek sağlamaktadır . AB ’ nin AB enerji politikasının amaçlarından biri de , arz güvenliğini güvence altına almaktır . Diğer amaçlar arasında rekabet gücünü ve toplam enerji tüketiminde kömürün payını korumak , doğal gazın payını artırmak , nükleer enerji santralleri için azami güvenlik şartları oluşturmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payını yükseltmektir . Avrupa Birliği ’ nde en çok ithal edilen enerji kaynağı , petroldür . AB ’ de tüketilen petrolün yüzde 78 ’ i ithalat ile karşılanmaktadır . Avrupa ’ nın enerji tüketimi çoğaldıkça bu bağımlılık da artacaktır . Kuşku yok ki enerji arzının güvenliğinin sağlanması , AB ’ nin Orta Asya stratejisinin en hassas konularından birisi hâline gelmiştir . Günümüzde Orta Asya ülkelerinden Avrupa ’ ya yapılan doğal gaz ihracatı tümüyle Rusya üzerinden gerçekleşmektedir . Orta Asya ’ ya enerji alanındaki bağımlılığın giderek artması karşısında AB , enerji hatlarının güvenliğine öncelik vermeye başlamıştır . Bunun sonucunda NABUCCO Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ortaya çıkmıştır .
¹ 2 ( 10 ) 2016
Babil Kralı Nabucco ’ dan ismini alan hattın yaklaşık yarısı Türkiye ’ den geçmektedir . NABUCCO boru hattı projesinde , BOTAŞ ’ ın dışında yüzde 20 ortaklıkla Almanya ’ dan RWE , Avusturya ’ dan OMV , Macaristan ’ dan MOL , Bulgaristan ’ dan Bulgargaz ve Romanya ’ dan Transgaz şirketlerinin payı vardır . Projenin tamamlanması için Nabucco Gas Pipeline International adlı firma , 2004 yılında Viyana ’ da kurulmuştur . Altıncı ortak olarak RWE Almanya , 5 Şubat 2008 tarihinde projeye katılım anlaşmasını Viyana ’ da imzalayarak dahil olmuştur . Hatta Fransız Gaz de France , Total ve Alman E . ON Ruhrgas , RW E firmaları da ortak olmak istediklerini açıklamıştır . Projenin durumuna göre Rus Gazprom ’ un da ileride katılımının söz konusu olduğu bildirilmiştir .
Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler , NABUCCO projesiyle ilgili hazırlanan hükümetlerarası anlaşma taslağının ilgili ortaklara gönderildiğini 11 Temmuz 2008 tarihinde açıklamıştır . Avrupa Birliği , 26 Haziran 2006 tarihinde Nabucco ismi verilen ve Hazar Havzası ’ nda çıkarılan doğalgazı Avrupa ’ ya taşıyacak 3 bin 300 kilometrelik , 7,9 milyar Avro maliyeti olacağı belirtilen boru hattını hayata geçirmeyi onaylamış , 13 Temmuz 2009 ’ da Ankara ’ da AB Komisyonu Başkanı Borosso ’ nun da katıldığı bir törenle proje imzalanmıştır . 76 Arz çeşitliliği sağlamayı ve Rusya ’ ya olan bağımlılığını azaltmayı amaçlayan NABUCCO doğal gaz boru hattı inşaatının 2013 ’ de başlaması , 2017 ’ de de ilk gazın Avrupa ’ ya ulaştırılması hedeflenmektedir . 2020 yılında 31 milyar metreküp doğal gaz taşıyacağı varsayılan hat , aynı zamanda AB ’ nin Trans-Avrupa Enerji Hattı ’ nın bir parçası olarak öngörülmüştür . Fizibilite ve mühendislik çalışmaları için AB fonlarından da faydalanılmıştır . Hat , Erzurum ’ da Türkiye-İran Doğalgaz Hattı ile birleşerek , yapımı düşünülen Trans-Kafkas Gaz Hattı ’ na bağlanacaktır . Bu özellikleriyle hem Orta Asya ’ yı , hem de Orta Doğu ’ yu bağlayacak ve Batı ucunda Avusturya ’ nın temel doğal gaz taşıyıcı hattı ile birleşecektir . Karluk ’ un da vurguladığı gibi hattın tamamlanması durumunda Avrupa Birliği ’ nin enerji arz güvenliğine büyük katkı sağlanmış olacaktır .( KARLUK , Sadık Rıdvan , 2009 )
TRACECA : Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaştırma Koridoru Programı AB ’ nin Orta Asya Cumhuriyetlerini ilgilendiren önemli bir diğer programı da TRACECA programıdır ( Transport Corridor Europe Caucasus Asia - Avrupa , Kafkasya ve Asya Ulaşım Koridoru ). TRACECA , kısaca İpek Yolu ’ nun yeniden canlandırılması amacıyla çok modlu ulaşım için şekillendirilen ve geliştirilen bir doğu-batı koridorudur . AB TACIS-TRACECA Programı , 1993 yılında Avrupa Komisyonu , Azerbaycan , Ermenistan , Gürcistan , Kazakistan , Kırgızistan , Tacikistan , Türkmenistan ve Özbekistan hükümetlerinin katılımı ile Brüksel ’ de düzenlenen Konferansta , bu ülkelerin ticareti ve ulaştırmayı güçlendirmek ve uluslararası ekonomiyle bütünleşmelerini sağlamak için formüle edilmiştir . “ Brüksel Deklarasyonu ” olarak anılan Mayıs 1993 uzlaşısı ile başlatılan TRACECA programı , beş Orta Asya ve üç Kafkasya ülkesiyle AB arasında , doğu-batı doğrultusunda , Avrupa ’ dan başlayarak , Karadeniz , Kafkasya ve Hazar Denizi ’ nden geçerek Orta Asya ’ ya bir ulaşım koridoru açacak olan ve AB fonları ve teknik desteğiyle yürütülen bir projedir .( Bozdemir , İsmail ,) 8 Eylül 1998 tarihinde Türkiye , Ukrayna , Moldova , Romanya ve Bulgaristan ’ ın da katılımıyla toplam 12 ülkenin Devlet ve Hükümet Başkanları tarafından , Avrupa-Kafkasya-Asya Ulaşım Koridorunun Geliştirilmesi İçin “ Çok-Taraflı Temel Anlaşma ( MLA )” imzalanmış olup , bu anlaşma , TRACECA Programının uygulanmasına temel teşkil etmektedir . Türkmenistan TACISTRACECA Programına katılımcı olmakla birlikte , MLA ’ ya taraf değildir . 2009 yılında İran da MLA ’ yı imzalamış ve TRACECA üyesi olmuştur . 2000 yılında , Temel Anlaşmanın ( MLA ) hükümlerini uygulamak ve tamamlamak için TRACECA Hükümetlerarası Komisyonu ( IGC ), 2001 yılında ise IGC ’ nin yürütme organı olarak görev yapan IGC TRACECA Daimi Sekreterliği ( PS )
11