¹ 1-2 ( 16 ) 2017
тағылған таңбаны алғызу еді . Ол үшін не істеуім керек ? Кеңес еліне опасыздықпен шабуыл жасаған қас дұшпан неміс -фашист басқыншылары ашқан сұрапыл соғысқа сұранып , ерікті армия қатарына кету болды . Кеңес елінің бейбіт өмірі мен еңбегіне суық қолын сұққан басқыншыларға қарсы майданға аттануға белді бекем байлап , оның үстіне өзімнің әскери оқуда алған теория жүзіндегі соғысты басқару білімімді , әр түрлі самолеттерде ұшқан кезімдегі әдіс - айлаларымды басқыншылармен соғыста кек алу мақсатында неміс ұшқыштарына қарсы тойтарыс беріп , шайқас ашуға барғым келетіндігін білдіріп , КСРО Қорғаныс министріне бірнеше рет хат жолдадым . Менің көптен күткен хатыма тегіндегі өзім оқыған Тамбов училищесінің бастығы , генерал-полковник Волкан Семенович Гарановтың араласуымен , өз тілегіммен майданға алу туралы арызымды қанағаттандырған қуанышты күнге де қолым жетті . Бұрынғы өзім оқыған Тамбов училищесін бітірген ұшқыштар ретінде Оренбург әскери бөлімі ( военный комиссариат ) арқылы Ақтөбе қаласының бас аэропортына азаматтық авиацияның ұшқышы ретінде жіберді . Бұл аэропорт Қорғаныс Министріне қарасты даңқы шыққан , ерекше тапсырмаларды атқаратын , жартылай әскери азаматтық ұшақ орны болатын .
Неміс басқыншыларының әуе шабуылына шығатын жойғыш " Мессершмидт ", " Хундерт-7 " самолеттеріне тойтарыс беретін , " М-17 " моторлы , " Р-5 " жойғыш жау авиациясымен айқасатын ұшқыр бомбалау самолеттерінен құрылған топта , кейде жойғыш самолеттер эскадрильясында жұмыс істеді . Бұлар түнді бетке алып ұшып " Ф-1-2 " ракеталарын алып ұшатын құпия самолет орындарын бомбалап , жойып отырған . Бұл жойылған объектілер Голландия мен Франция жағалауларынан 35 км , Голландия мен Англия арасындағы өткелдер мен Паде-Калеге және Францияға 65 км . жердегі , 9 баллға дейін күшті теңіз дауылы көтеріліп , кәрлене , өршелене тасып жатқан кезде , балықшы кемелері мен ірі тоннажды кемелерді су түбіне әкетіп жататын Ла-Манш бұғазының солтүстік жағалары еді . Ғалихан " Р-5 " самолетін басқарып ұшуды төтенше меңгерген , дыбыс үнін бәсеңдетіп түнде де , күндіз де ұша алатын мейлінше бейім ұшқыш ретінде де , штурман да , бортрадист те , өз өсінен 3600-қа айналатын пулеметте де , жойғыш жау әскерінің самолеттеріне тойтарыс беретін атқыш та болып істеген . Самолетпен ұшуда екінші пилоттың правосы бар , 260 рет ұшқаннан кейін капитан атағы дәрежесіне көтеріледі . Кезекті бомбалау барысында Англия мемлекетіне қарсы қойылған жау жағының 9 ракетасын жойып жібереді . Оның есесіне Англия мемлекетінен оқ-дәрі , дәрі-дәрмек алып , қайтар жолында немістердің жергілікті жерді бомбалайтын " Юнкерс -88" самолеттерінен , сүңгуір қайықтардың шабуылынан қорғау мақсатында Англия жағалауларымен Дубр қаласы және Падекале Бұғазына дейін қарсы шабуылдан құтқару мақсатында шығарып салып отыратын көрінеді .
1942 - жылғы 15- қарашада үш самолеттер звеносымен шыққан кезекті әуе шабуылында Емдскідегі , Голландияның жарты аралы тұсындағы немістердің әскери объектілерін түнгі бомбалау барысында , бомбалаушы самолеттерге қарсы түнгі сағат үш жарымда әуе шабуылына бағытталған күшті жарық шашатын прожекторлардың қуалай түсірген жарығымен шағылыстыра отырып , жерден 3-4 миллиметрлік батареяның стволдары арқылы атқылаған жау зеңбіректерінің оқтары бастаушы екі самолетті жойып жібереді . Ғалихан басқарып ұшып келе жатқан самолеттің батарея-зеңбірек оғы құйрық жағындағы қанатын тесіп
Òàðèõ
өтіп , көптеген тетіктерін істен шығарып , самолетті басқару тетігінен айырады . Алдыңғы қанаттарының көмегімен әзер теңселіп , ілбіп ұшып келе жатқан , әрі қарай ұшуға мүмкіндігі болмағандықтан , 4 сағаттан кейін бақылаушы-ұшқыштың нұсқауымен самолетті қондырады да , опыр-топыр болып тік келген құлама кезеңнің беткейіндегі жартастың үстіне түсіп самолет екіге қақ бөлініп қалады . Зенит артиллериясының оғынан бортрадист пен бортмеханик сол жерде дүние салады . Атқыш Юрий Степанов үш жерден оқ тиген ауыр жаралы күйінде түседі . Жарасы асқынғандықтан екі сағаттан кейін қайтыс болады , ұшқыш -штурман екеуі оны да жерлейді . Марқұм жеті бомбамен жаудың ротаға жуық күзетшілерін , 7 самолетін , " СР-1 ", " СР-2 " боеголовкалы ракетасы сақталған 9 қоймасын жойып жіберген нағыз батыр москвалық азамат еді . Көзі тірі болса Кеңестер Одағының Батыры атағына лайық нағыз ерлердің бірі болар еді , - дейді Ғалекең .
Самолет жарылып , майдандас достарымызбен мәңгілік қоштасып , борша- боршамыз шығып , тілім- тілім болып немістердің қолына түспеу мақсатында Нидерланды еліне қашып келе жатқанда , қасымдағы досым абайсызда сымтемір қоршаудағы темір торға оралып , жан дауысы шығып , жан тәсілім береді . Сөйтсем , қоршаудың өн бойына электр тоғы жүргізілген екен . Ақыры , майдандас досым штурманнан да осылай айырылып , не көмек жасауға келмей , не қолдан қойып топырақ салу рәсіміне де келмей дүниеден өтті . Тағдырға не шара , нені болса да көреді екенсің де көнеді екенсің , - дейді Ғалекең . - Тағы қай жерде , қандай ажал күтіп тұр екен деген ойда мұң , жүректе сыз , тартылған тор бойын жағалап , оңтүстікті бетке алып жүріп келемін . Кешкі сағат 7 кезінде тордың ар жағында үйілген мая көрінді . Тұтқынға түсіп қалмау мақсатында сол көрініп тұрған маяға барып жатып демалып , келесі күнгі жүріске күш жинап алу туралы алдамшы ой пайда болды . Көп ойланып тұрмай , кешкі сағат 9 кезінде , ымырт үйіріліп , қас қарайған мезгілде , тордың тартылған астын қырып , 1-2 метрге дейін қазып көрсем бір жақ бұрышында дөңгелек мыс қорапты мина көрінді . Енді екінші жағын қазғанда да осындай мина шықты . Екеуін де алып қазылған шұңқырдың жанына қойдым . Мөлшері тартылған сымның өн бойына осындай миналар көмілгендігі байқалады . Ендігі жерде тартылған сым денеге тимейтіндей болған қауіпсіз жағдайға келгенде , қазған шұңқырды сағалап еңбектеп өтіп , жер бауырлай жылжып , әбден шаршап қалжыраған бетте сабан маяны тереңірек үңгіп барып , жатып қалсам ұйықтап қалыппын . Бір уақытта алыстан естілген қораз дауысты дыбыстан оянып кетіп ойлансам , үш самолеттің экипажынан қалай жалғыз қалғандығыма таң- тамаша болып , тіпті өз ойыма күмән келтіргендей де болдым . Ұйықтап жатқанда түсімде Семейде оқу оқып жүрген оқушы кезімде Семейден Аякөз станциясы арқылы Тарбағатайды басып Қызылтас бойындағы бір қазақ ауылына келіп қонып , қуырдаққа тойып жатқанымызда жанымыздағы екі москвалық орыс жігіттері үй ішіндегі бүргеге шыдай алмай бұлғын ішіктеріне оранып алып , суықта түнімен далада міңгірлеп өлең айтып , таулы даланың өте қатал қысының аязына шыдай алмай бейберекеті кетіп , жол өкінішіне қалғандығы бар болатын . Сол оқиға түсіме енгенде , әй , осы менің тағдырым да әлдеқалай болар екен ? - деп , көкіректе шер , жүрек қобалжып , фашистердің қолынан қаза табамын ба екен , болмаса тұтқынға алынып азап тартар ма екем ? - деген ой мазалай берді . Осындай ойлар мазалады не , мазаламады не , бас қорғайтын жалғыз серік қолымдағы наганнан басқа дәнеңе жоқ . Түнімен қолымды наганның шаппа механизмінен саусағымды да босатпай ұстап жаттым . Таңертең маядан шығып кез келген қауіпті жағдайда наганның ілгек шаппасын
26