Nevenko Misita , EVROPSKA UNIJA – INSTITUCIJE
Države članice su zaključile i nekoliko ugovora o dopunama i izmjenama osnivačkih ugovora . To vrijedi za Jedinstveni evropski akt s kraja osamdesetih ( 1987 .), Amsterdamski ugovor , zaključen desetak godina nakon toga ( 1997 .) i Ugovor iz Nice , zaključen 2001 . Uz izvjesnu rezervu koja tim povodom vrijedi za Ugovor iz Nice , kao pokušaj adaptacije integracionog zdanja pred pristupanje relativno brojne skupine zemalja , ovi ugovori formalnopravno fiksiraju već ostvareno , uključujući stavove Evropskog suda , odnosno prilagođavaju i dograđuju institucionalnopravni okvir integracionog procesa . Kao takve , moguće ih je nazvati revizionim ugovorima .
Među pomenutim ugovorima specifično mjesto zauzima Ugovor o EU ili Mastrihtski ugovor , zaključen 7 . februara 1992 ., a na snazi od 1 . novembra 1993 . godine . Naime , on je istovremeno i osnivački i revizioni – prvo u mjeri u kojoj je uspostavio Evropsku uniju , što svjedoči i zaseban Ugovor o EU , a drugo u mjeri u kojoj je mijenjao i dopunjavao prethodne osnivačke ugovore , prije svih Ugovor o Evropskoj ekonomskoj zajednici , kojeg je i preimenovao u Ugovor o Evropskoj zajednici .
Ugovor iz Nice zaključen je 26 . februara 2001 ., a s njim pristigle izmjene i dopune su dobrim dijelom vršene , s obzirom na planirano širenje Evropske unije , na jugoistok . Kao i u slučaju Ugovora o EU , odnosno njegovog odbijanja na referendumu od građana Danske , ni Ugovor iz Nice nije ratifikovan “ od prve ” – na tom putu se ispriječio referendum u Irskoj , tako da je proces ratifikacije Ugovora mogao biti nastavljen tek nakon drugog referenduma , na kojem ga je podržala većina Iraca . Prvenstveno zbog toga , Ugovor iz Nice je stupio na snagu tek po isteku dvije godine od potpisivanja , preciznije 1 . februara 2003 .
U svakom slučaju , podrazumijevajući manje promjene u smislu sporazuma o pristupanju novoprimljenih država , izmjene i dopune osnivačkih ugovora izvršene Ugovorom iz Nice predstavljaju aktuelni ustavnopravni režim Evropske unije .
3 . O Ustavu i Lisabonskom ugovoru
Ugovor o ustavu za Evropu ili , kako se široko navodi , Evropski ustav je još jedan od ugovora kojeg su zaključile države članice EU . Učinile su to u oktobru 2004 . U odnosu na prethodne , ovaj ugovor predstavlja unekoliko radikalnu transformaciju institucionalnopravnog ustrojstva EU .
Najkraće , ovaj ugovor predstavlja pokušaj prevođenja postojećih ključnih elemenata političko-pravnog režima u ustav kao temeljni , odnosno najviši pravni akt Evropske unije kao specifičnog ekonomsko-političkog poretka . Otud , on bi se mogao shvatiti i kao revizioni i kao osnivački ugovor , zavisno
30