UVOD
1 . O osnovnom predmetu teksta
Ako u poluvjekovnoj evoluciji Evropske zajednice , odnosno Evropske unije , postoji elemenat koji ovoj strukturi daje specifičan karakter , onda su to , bez sumnje , njene institucije ili , bliže standardnom političko-pravnom diskursu , njeni organi ili tijela . Po mišljenju mnogih , upravo je institucionalna struktura u prvoosnovanoj zajednici početkom 50-tih prošlog vijeka , a to je Zajednica za ugalj i čelik , i potom “ preslikana ” u naredne dvije osnovane sredinom 50-tih – Evropska ekonomska zajednica i Evropska zajednica za atomsku energiju , ono što im je dalo specifičan karakter . Ili , upravo je institucionalna struktura , uključujući i instrumente njenog djelovanja , ono što je jednu dominantno međunarodnu strukturu pretvorilo u političko-pravnu strukturu sui generis koja ima niz državnopravnih elemenata .
U rečenom je nagovještaj značaja institucija EZ / EU , a utoliko i neposredni povod za nastanak ovog teksta . U njegovoj pozadini je spoznaja da bez detaljnijeg uvida u strukturu i funkcionisanje komunitarnih ili , možda bolje , unijskih institucija , nije moguće shvatiti suštinu procesa integracije koji traje više od pola vijeka i , trenutno , obuhvata 27 evropskih država .
Sve ovo ima dodatni značaj u sredini koja je u znaku dugogodišnjih nastojanja da se priključi Evropskoj uniji kako šire – imajući u vidu prostor tzv . zapadnog Balkana tako i uže – imajući u vidu Bosnu i Hercegovinu .
2 . O osnivačkim i revizionim ugovorima
Tokom minulih pet decenija tri ekonomske zajednice , koje je osnovalo šest zapadnoevropskih država početkom pedesetih godina prošlog vijeka ( Belgija , Holandija , Luksemburg , Francuska , Njemačka i Italija ), su prerasle u ekonomsko-političku zajednicu dvadeset sedam država . U pitanju je proces započet potpisivanjem Ugovora o Evropskoj zajednici za ugalj i čelik ( 1951 .), a nekoliko godina iza toga Ugovora o Evropskoj ekonomskoj zajednici i Ugovora o Evropskoj zajednici za atomsku energiju ( 1957 .). U okviru ove tri zajednice , od kojih je Evropska zajednica za ugalj i čelik u međuvremenu prestala postojati , tekao je proces gotovo ekonomskog povezivanja evropskih država , ali i sve šire političke saradnje formalizirane Ugovorom o Evropskoj uniji iz 1992 . godine – tzv . Mastrihtski ugovor .
29