BÖLÜM
15
SİNİR SİSTEMİNDEKİ
İLETİCİ YOLLAR
GİRİŞ
İnsan vücudu, her gramında 2 - 5 milyar olmak üzere toplam 150 - 200 trilyon hücre
içerir. Bu hücreler nörohumoral haberleşme sistemleriyle bütünleştirilerek insan
vücudunun tek bir varlık halinde fonksiyon görmesini sağlarlar.
Sinir sistemindeki iletici yollar, nörohümoral haberleşme sistemlerinin nöronal
bölümünü - TELLİ HABERLEŞME - oluştururlar. İletici yollar, vücudumuza içerden ve
dışardan gelen uyarılar ile bu uyarılara karşı merkezi sinir sisteminin hazırladığı sinirsel
cevapları taşırlar. Bu yolların bir bölümü, MSS’nin değişik katmanlarında seyretmesine
karşın, diğer bir kısmı ilgili vücut bölümlerinde yer alan periferik sinirler içinde uzanırlar.
Ayrıca MSS’nin farklı veya aynı bölümleri arasında iç haberleşmeyi sağlayan, sadece
MSS’ne sınırlı kalan yollar da mevcuttur.
Vücutta oluşan veya dış ortamdan gelen uyarılar özel algılayıcılar (reseptör, transducer)
ile alınırlar. Bir reseptör ile alınarak iletici yola giren ve merkez sinir sistemine yönelen
uyarıları taşıyan yollara DUYSAL YOLLAR (viae sensitivae - ascendens) denir. Merkezi
sinir sisteminden çıkarak, periferiye giden emirlerin taşındığı yollara da MOTOR
YOLLAR (viae motoriae - descendens) denir. Duysal yollar, merkezi sinir sistemindeki
özel duyu alanlarında (örneğin Brodmann’ın 3,1,2, 17,18.alanları) sonlandıkları halde,
motor yollar vücut bölümlerindeki effektör organlarda (iskelet kası, düz kas, bez vb.)
sonlanırlar.
İletici yollar, bir seri nöron, reseptör veya effektör yapıdan oluşan iki sistem içinde ele
alınırlar. Duysal yollar ve ilgili yapıları DUYSAL SİSTEMLER, motor yollar ve ilgili yapıları
333