BÖLÜM
6
TELENCEPHALON’UN
SUBKORTİKAL ÇEKİRDEKLERİ ve
BAZAL ÇEKİRDEKLER
GİRİŞ
Telencephalon’un subkortikal çekirdekleri, kortekse ait olmayan gri cevher alanları olup
telencephalon’un beyaz cevheri içinde yerleşmişlerdir.
Bu yapılar şunlardır:
• Bazal çekirdekler içinde yer alan ncl.caudatus, ncl. lentiformis (putamen + globus pallidus)
• Limbik sistem içinde ele alınan ncl.accumbens, amygdala, ncll.septales ve ncl.basalis Meynert
• Fonksiyonları tam olarak bilinmeyen claustrum
Bazal çekirdekler, iskelet kaslarının hareketleri üzerinde başlatma, durdurma, kaba - gross
kontrol / koordinasyon sağlar ve bunlarla bağlantılı olarak postür kontrolünde de rol oynar.
Hasarlarında involunter hareketler (ör. tremor, kore, ballismus), muskuler rijidite ve paralizi olmaksızın ortaya çıkan immobilite görülür. Bazal çekirdeklerin, major inen yollara (ör. tr. corticospinalis, tr. corticonuclearis) etki yapan diğer bölüm olan cerebellum’dan farkı, omurilik’le doğrudan bağlantılara sahip olmamasıdır; bu nedenle etkilerini, dolaylı olarak talamokortikal yol
üzerinden yapar.
Bazal çekirdeklerin diğer önemli fonksiyonları, sözel / verbal anlık bellek, motor planlama,
tekrarlanan hareketleri öğrenme ve hareketin yapılması için gerekli motivasyon ve emosyonu /
duyguyu sağlamaktır.
Klasik nöroanatomi eğitiminde bazal çekirdekler (nuclei basales) olarak iki çekirdek (corpus
striatum = nuc. caudatus + nuc. lentiformis) sayılmasına karşın klinik ve fonksiyonel yönden, beş
temel çekirdekten oluşur. Bu çekirdekler telencephalon, diencephalon ve mesencephalon olmak
üzere üç ayrı bölümde yer alırlar. Filogenetik yaşları da farklı olan bu çekirdeklerin çoğu neostriatum, paleostriatum ve archistriatum olarak da gruplanırlar.
• Neostriatum / striatum (telencephalon çekirdekleri) : Nuc. caudatus + putamen
• Paleostriatum : Globus pallidus (telencephalon’da yer alır)
• Nuc. subthalamicus (diencephalon’da yer alır)
• Substantia nigra (mesencephalon’da yer alır)
85