BÖLÜM
7
LİMBİK SİSTEM
GİRİŞ
“Limbik sistem”, duygusal durumumuzla bağlantılı olan “emosyonel beyin” ile sinonim
olarak kullanılan bir terimdir. Limbus, Latince “kemer / kenar” anlamında olup, buradan türetilen “LİMBİK LOB” adlandırması, 1878 yılında ilk defa Paul Pierre Broca tarafından serebral
hemisferlerin iç yüzünde, rostral beyin sapı ve corpus callosum’u çevreleyen kortikal yapıları
belirtmek amacı ile kullanılmıştır. O dönemde Broca, bu korteks bölgesinin sadece koku ile ilgili olduğunu sanıyordu. Bölge konusunda, duyguların lokalizasyonuyla ilgili bir bakış açısını,
ilk kez 1937 yılında Papez ortaya koymuştur. Limbik lobun bu duygulanım görevini vurgulayan Papez, kendi adıyla anılan “Papez Devresi”ni tanımlamıştır. Ancak ilk kez 20. yüzyılın
ortasında MacLean “limbik sistem” adlandırmasını kullanmıştır.
Günümüzde, HOME mnemoniği ile belirtilen homeostasis (iç dünyamızın dengesi), olfactio (koku), memory (hafıza) ve emotio ve drives (duygu ve dürtüler) fonksiyonları ile ilgili
beyin bölümleri LİMBİK SİSTEM başlığı altında ele alınır. Bu kapsamda, limbik lobu oluşturan gyrus parahippocampalis, gyrus cinguli, gyrus subcallosus ile subkortikal yapılar olan hippocampus, amygdala, nuclei septales, hypothalamus ve thalamus’un bu fonksiyonlarla ilişkili
bölümleri yer alır.
Limbik sistem, evrimsel açıdan çok yaşlıdır ve neocortex’in çok gelişmiş olmadığı bazı
türlerde ön beynin temel bölümünü oluşturur. Bağlantıları yönünden limbik sistem, hipotalamus ve neocortex’in arasında konumlandığından, iç ve dış dünyamız için endokrin, visseral, duygusal ve istemli tepkileri birbirine bağlayan bir köprü görevi yapar. Hipotalamus ile
birlikte limbik sistem, davranışın duygusal, dürtüsel ve motivasyonel yönleri için anatomik
bir alan / merkez oluşturur.
Bazı nöroanatomistler, limbik sistem için “5 F” olarak belirtilen Feeding (BESLENME /
and other basic drives-DÜRTÜLER), Fornication (çiftleşme / üreme), Fighting and fleeing
(SAVAŞ veya KAÇ / behavioral-DAVRANIŞ), Feeling (HİSSETME / psychological-PSİKOLOJİK) ve Forgetting (UNUTMA / memory - HAFIZA) ile self-awarenes (KENDİNİ TANIMA) fonksiyonlarının idare yeri olarak bahsederler.
93