30
Spinal Muskuler Atrofi
Jacqueline Montes1 ve Petra Kaufmann2
SMA Klinik Araştırma Merkezi, Nöroloji Bölümü, Columbia Üniversitesi,
New York, NY, ABD
2
Nörolojik Bozukluklar ve Strok Ulusal Enstitüsü (NINDS), Ulusal Sağlık Enstitüsü,
Bethesda, MD, ABD
1
Çeviri: Prof. Dr. Oğuz Osman ERDİNÇ
Spinal muskuler atrofi (SMA) tipik olarak süt çocukluğu veya çocukluk çağının bir genetik motor
nöron hastalığıdır. En şiddetli formu bebeklerde
genetik nedenli ölüm nedenlerinin başında gelir.
Bebek ve çocuklarda sıklığı 10-16/100.000’dir.
Spinal kord ve beyin sapında alt motor nöronların
dejenerasyonuyla progresif kas güçsüzlüğü yapar.
5q13 kromozomuna ait survival motor nöron
(SMN1) geninin yokluğu ile karakterize otozomal resesif bir bozukluktur. Tek bir mutasyonun
tanımlanması yerine fenotip olarak yaşamı tehdit
etmek ile yaşamı değiştirme arasında heterojenite
gösterir. Klinik amaçlı olarak motor fonksiyon temel alınarak sınıflama sistemi kullanılır.
Tedavi seçenekleri günümüzde yoktur. Klinik
yönetim hastalığın önlenmesi ve kas güçsüzlüğüne ait komplikasyonlara odaklanır. Çoklu vücut
sistemleri etkilenebildiğinden multidisipliner
yaklaşım gerektirir. Yakın zamanlarda basılmış
konsensüs beş adet bakım alanına işaret etmektedir; tanısal/yeni araştırmalar, pulmoner, gastrointestinal/beslenme, ortopedi/rehabilitasyon ve
palyatif bakım. Dahası pratik parametreler hastalığın şiddeti ve fonksiyonları temel alınarak özel
ihtiyaç ve komplikasyonlara göre üç klinik gruba
ayrılır: oturamayanlar, oturabilenler ve yürüyenler.
SMA patogenezi ve klinik bulguları
SMN2 isimli duplikasyon modifiye edici genin
yokluğunda SMN1 geninin olmayışı embryolojik
süreçte letaldir. Bu duplike genin tek bir nükleotid değişimi RNA bölünmesini değiştirir ve
sonuç olarak SMN2 geninin sadece %10’u tam
uzunluktaki SMN proteinini temsil eder. Geriye
kalan %90 artık fonksiyonlu kesik proteini temsil
eder. Sonuç olarak SMN2 kopya sayısı SMA’nın
klinik şiddetini belirler, kopya sayısı ne kadar fazlaysa SMA’nın semptomları o kadar hafif olur.
SMN tüm dokularda eksprese edilse de eksikliği
selektif olarak alt motor nöronları etkiler. Dejenerasyon motor nöronun proksimal ve distal segmentlerini etkiler. Nöromusküler kavşağın pre ve postsinaptik terminallerinde defektler, aksonal büyümede
bozukluk motor nöronun ölümünden önce gelişebilir ve güçsüzlük semptomlarıyla ilişkilidir.
Nadiren SMA’nın semptomları doğum anında yoktur ve sadece erişkin süreçte görülebilir.
Sıklıkla semptomlar 3 ay ile 3 yaş arasında ortaya çıkar. Hastalığın esas belirtileri olan hipotoni,
229