Toksik ve Metabolik Nöropatiler
23
Kurt Kimpinski
Klinik Nörolojik Bilimler Bölümü, Üniversite Hastanesi ve Londra Sağlık Bilimleri Merkezi,
Western Ontario Üniversitesi, Londra, ON, Kanada
Çeviri: Dr. Demet İLHAN ALGIN
Toksik nöropatiler
Genel prensipler
Nöropatiye neden olan kimyasal ajanların listesi
çok uzundur. Gelişmiş ülkelerde çevresel, endüstriyel ve mesleki faktörlere maruz kalma sonucunda oluşan toksik nöropatiler nadirdir. Nörolojik
hasara neden olan kimyasallar ve ilaçların hepsini ezberlemeye çalışmak gereksizdir. Fakat temelde yatan toksik bir neden olduğundan şüphe
ettiğinizde size yol gösterebilecek bazı prensipler
vardır. Toksik nöropatilerin çoğunluğu insan
sağlığına zarar verici bir ajana maruz kalınmasıyla oluşur. Tabiki istisnalar da vardır. Hem platin
ajanları (cis-platin) hem de metil civaya maruz
kaldıktan 2 ay sonra nöropatik semptomlar gelişebilir. Zararlı bir ajana maruz kalma süresi ve
derecesi nöropatinin şiddetini etkiler. Değiştirici
faktörler; cinsiyet, vücut kitlesi, yaş ve hepatorenal fonksiyondur. Ancak, olguların çoğunda bu
faktörler nöropatinin oluşum paternini değil,
sadece şiddetini etkileyecektir (örn. uzunluğa
bağımlı nöropati, sensoriyal nöropati). Toksik
etiyolojinin net bir şekilde belirlendiği olgularda, zarar verici ajanın kesilmesi nöropatik semptomları hızlıca iyileştirmeyebilir. Bunun nedeni
zararlı ajanın metabolizmasının devam etmesi ve
temel olarak aksonal dejenerasyona bağlı olarak
periferik sinirin kalıcı hasar görmüş olması gibi
çeşitli faktörlerdir. Sonuç olarak, hızlı iyileşme
görülmemesi nöropatinin toksik bir etiyolojiye
sahip olmadığı anlamına gelmeyebilir.
ô İPUÇLARI VE PÜF NOKTALARI
TOKSİK NÖROPATİLER
• Toksik nöropatilerin çoğu toksine maruz
kalma ile birlikte oluşur
• Toksine maruz kalma süresi ve derecesi
genellikle nöropatinin şiddeti ile koreledir.
• En yaygın patern; uzunluğa bağlı aksonal
nöropatidir.
• Zararlı ajanın kesilmesi temel tedavi
amacıdır.
Toksik ajana maruz kalma ile ilişkili nöropati
paternleri
En yaygın nöropati paterni uzunluğa bağlı aksonal nöropatidir. Toksik ajana maruz kalma
ile ilişkili diğer paternler sensoriyel nöropati
ve toksik kanalopatidir. Toksik bir ajana maruz
kalmak, dorsal kök ganglionları ve aksonların
distal bölümlerinde kan-beyin bariyerinin ge177