4 · Tıbbi Terminoloji
bilgisi terimleri , v . b . yanında , tıp terimleri bazı özellikleriyle göze çarparlar : a ) çok eski ve köklü bir geçmişe sahiptirler ; b ) insan sağlığı , hastalıkları ve sağaltımı ile ilgili çok geniş bir kapsama alanına yayılmışlardır ; c ) özenle sistematize edilmişler ve geliştirilmişlerdir ki ayrı bir “ medikal terminoloji ” bilimi ortaya çıkmıştır ; d ) çok erkenden uluslararası bütünleşmeye tabi tutulmuşlar , yani “ küreselleşme ” eğilimindedirler .
Terminoloji : Latince “ terminus ” ve Grekçe “ logia ” sözcüklerinden elde edilen birleşik sözcük “ termin-o-logia ” ( Fr . terminologie = terminoloji ; İng . terminology ; Alm . Terminologie , Fachsprache ) anlam olarak “ terimler bilimi ” ni ifade eder . Türkçede yalın olarak “ terim , çoğ . terimler ” denmesine rağmen , bilim adı kastedilirken Fransızcadan transkripsiyon tercih edilmiş ve “ terminoloji ” şekliyle sözlüklerimize girmiştir . Bazı Avrupa ülkelerinde tamamen Grekçe kökenli “ onomatologia ” ( Fr . onomastique ; İng . onomatology ; Alm . Onomastik , Namenkunde ) daha dar anlamda “ özel adlar bilimi ” ( şahıs isimleri , coğrafi yer adları ) olmasına rağmen , bazen terimleri de içine alabilir .
Belirli bir bilim veya sanat alanında kullanılan terimlerin usul ve esaslarını inceleyen , bunları sınıflandırarak öğreten müfredat konusudur terminoloji . Daima iki temele dayanır : a ) dilbilimsel ; b ) özbilimsel . Dilbilimsel yönü genel gramer kuralları çerçevesinde irdelenir . Özbilimsel yönü ise anlam ( semantik ) bakımından ilgili bilim alanının / dalının kavramları ile açıklanır .
Tıbbi Terminoloji : Tıpta kullanılan terimlerin usul ve esaslarını , yazılış ve okunuşlarını , türetme ve anlamlandırma ilkelerini inceleyen ve öğreten bilim dalıdır . Aynı zamanda tıp öğretimi programları içerisinde , temel tıp bilimlerinden sayılan ders / müfredat ( disiplin ) başlığıdır . Amacı , tüm tıp terimlerini öğretmek değildir . Sadece söz konusu terimlerin oluşturulmasının ve yorumlanmasının ilkelerini açıklamaktır . Düzenli ve derli toplu bir terminoloji bilgisinden sonra gelecek özel tıp terimlerinin öğrenilmesi ve akılda tutulması kolaylaşmaktadır .
Tarihi geçmiş bakımından yeryüzünde değişik tıp ekolleri gelişmiş ve etkili olmuştur . İslâmiyeti benimseyen Türkler bununla birlikte Arapça-Farsça tıp ıstılahlarını da kabul etmişler ve 19 . yüzyıla kadar kullanmışlardır . Batılılaşma ile birlikte Batı örneğinde tıp mektepleri açılınca , hekimlikte Fransızca etkili olmuştur . Fransızca tıp terimleri ise Greko-Romen ( Eski Yunanca ve Latince ) geleneklere dayandırılmıştır . Az sayıda özgün Fransızca terime de yer verilmiştir ( gut , guatr , tuşe , ral , sufl , lavman , frotman , lavaj , kürtaj , vs .). 20 . yüzyılın ilk yarısında Alman tıp ekolünden etkilenme olmasına rağmen , tıp terimlerimizde önemli bir değişiklik yaşanmamıştır . Ancak , 20 . yüzyılın ikinci yarısından itibaren Anglosakson tıp ekolünün ağırlığı ve tıp fakültelerimizde İngilizce eğitimin başlamasıyla İngilizce terimler hızla artmış ve artmaya devam etmektedir .