575
lewende hawe
Konyne
Raadpleeg die hoofstuk oor die produksie van spesialiteitsvesels vir inligting oor
die aanhou van konyne vir hulle wol.
1. Oorsig
• ’n Betreklik klein area word benodig vir ’n ekonomiese eenheid. ’n
Kleinhoewe of selfs ’n redelike groot erf in die stad (indien die regulasies
dit toelaat) sal geskik wees.
• Konyne vergelyk goed met ander diere in hulle vermoë om groentevoer
in vleis om te sit. Konyne het slegs 3,5kg groentevoer nodig om 1kg
lewende massa vleis te lewer.
• Die reproduksiepotensiaal van die wyfie is merkwaardig indien in ag
geneem word dat ’n enkele wyfie in ’n kommersiële kudde tot 40
kleintjies voortbring, wat beteken dat een 3kg-dier jaarliks tot 40kg
vleis kan lewer.
• Sommige rasse, soos die Chinchilla- en Rex-konyne, word vir sowel
hulle vleis as pelse aangehou, terwyl die New Zealand White en
Kaliforniese konyn uitsluitlik vir vleisproduksie aangehou word.
Angorakonyne (sien die hoofstuk oor spesialiteitsveselproduksie) word
uitsluitlik vir hulle wol aangehou.
• In Suid-Afrika is daar beperkte kommersiële belangstelling om navorsing
en ontwikkeling oor die gesondheid van konyne te bevorder en waar
kundigheid wel bestaan, is dit dikwels moeilik om toegang te verkry
wanneer dit benodig word. Probleme met betrekking tot lisensiëring
en die koste daaraan verbonde verhoed dat toegang tot die kundigheid
wat op massaproduksie van toepassing is van die buiteland verkry kan
word.
2. Plaaslike sakeomgewing
Pelse
• Die mark vir pels fluktueer en telers moet moontlik hulle eie markte
vind.
• Teling vir pelse hou ook bykomende onkoste in, aangesien diere tot ná
die primêre haarkleed gewissel is, aangehou moet word.
• Die verwerking van pelse deur die produsent self kan ook groot
onkoste meebring.
Vleisproduksie
• Met ’n noukeurig uitgewerkte teelprogram kan topproduksie bereik
word. Die ekonomies produktiewe lewe van ’n wyfiekonyn is ongeveer
24 tot 36 maande.
• Konyne is gewoonlik op 11 weke met ’n massa van 2,3kg tot 2,5kg
gereed vir die mark.
• Die wet vereis dat die konyne by ’n goedgekeurde abattoir, hetsy die
produsent se eie of ’n bestaande abattoir, geslag word.
• ’n Elf-week-oue konyn behoort ongeveer 54% vleis te lewer.
• Konyne kan word as troeteldiere, vir hul vleis, hul pelse of om
Angorawol te produseer, aangehou.
• In Suid-Afrika word kommersiële konynboerdery ietwat afgeskeep.
3. Konynboerdery
Daar is nie een boerderymetode wat algemeen vir suksesvolle
konynboerdery aanbeveel kan word nie. Die keuse van enige mengsel van
praktyke en metodes moet op die oorweging van ’n reeks maatstawwe wat
drie basiese determinante insluit, berus:
1.
Die aard en behoeftes van die konyn en die soorte stres wat dit
beleef.
2. Die produkte waarvoor geboer word.
3. Die beskikbaarheid van die vereiste insette.
a. Die aard van die konyn
• Hoë reproduktiewe vermoë en gepaardgaande hoë vrektesyfer.
• Goeie bewerkingsverhouding.
• Vleis laag in liggaamsvet.
• Raak gou volgroeid.
• Senuweeagtige klein nagsoogdier waarop rotte, roofvoëls, muishonde,
honde, katte en slange jag maak. Bang vir skielike bewegings en klanke
en raak maklik paniekerig.
• Die bakteriese prosesse in die agterderm stel die konyn in staat om
plantruvoer maklik in vleis om te sit en die diere benodig gevolglik
vrylik beskikbare vars water. Sensitief vir skielike veranderings in die
dieet.
• Betreklike groot dermkanaal noodsaak hoë deurvoer van skoon ruvoer
en genoeg beweging om die derm uit te rek en gas wat opbou, uit te
dryf.
• Gevoelig vir skielike veranderings in temperatuur en
temperatuuruiterstes, veral hitte, en vir trekke en vogtigheid.
• Vatbaar vir ’n aantal aansteeklike siektes en parasiete, veral wanneer
die dier stres ervaar. (Die invoer van lewendige konyne word dikwels
beperk, soos tans die geval is.)
• Mannetjies raak toenemend territoriaal aggressief namate hulle
volwasse word. Hulle urineer dan op ander konyne en val ander
mannetjies met geweld aan.
• Die hele dier kan in produkte omgesit word.
b. Produkte
• Vleis, pels, wol (plus al die waardetoegevoegde omsettings en
verwerkte derivate).
• Om vir vleis te boer beteken dat die konyne geslag moet word, wat
nie nodig is wanneer vir wol geboer word nie. Die produksie en
bemarking van wol en wolprodukte vereis egter ’n reeks vaardighede,
bestuurstegnieke en markte wat beduidend verskil van dié wat op die
teling van slagdiere van toepassing is, en verg spesifieke aandag.
• Om vir pelse (en bepaalde vleisprodukte) van hoë gehalte te boer, vereis
dat diere twee of meer maal langer gehuisves word as wat die geval
is vir karkasse wat vir die braaikonynmarkte bestem is. Die vereiste
behuisingsinfrastruktuur word langer beset en ’n kostedoeltreffende
looimetode of -gerief word benodig.
• Die verbruikersweerstand teenoor konynkarkasse in Suid-Afrika (dit
word met troeteldiere of taboes geassosieer) kan oor die algemeen
uitgeskakel word deur porsies, pasteie, patees, ensovoorts aan te
bied.
c. Beskikbaarheid van vereiste insette
Kies die regte konyn
Moets:
• Koop gesonde konyne met helder oë, droë neuse en skoon ore en
pote. Die konyn se pels moet glad en skoon wees en die tande netjies
langs mekaar.
• Dit is die beste om teeldiere van ongeveer ses maande oud te koop en
om hulle elke drie jaar te vervang.
• Kies konyne van ouers met ’n goeie teelrekord. ’n Wyfie wat nie goed
presteer nie, sal ook ’n swak nageslag hê.
Moenies:
• Moenie ’n volwasse wyfie koop nie, omdat dit nie altyd moontlik is om
te sê hoe oud sy is nie. Sy kon al die einde van haar reproduktiewe lewe
bereik het en sal dan van geen nut wees vir teling nie. Lang toonnaels is
’n teken dat die konyn ouer is.
Huisvesting
• Konyne het baie eenvoudige huisvesting nodig. Of ’n men ́