448
3. Plaaslike sakeomgewing
akkerbou & tuinbou
U kan gerus die DPO raadpleeg indien u meer inligting in verband met
prysbewegings vir die huidige bemarkingseisoen, die koste na landing van
ingevoerde droëbone, invoerhoeveelhede, die tariewe wat ten opsigte van
ingevoerde droëbone betaalbaar is, en die huidige vraag en aanbod nodig
sou kry.
Droëbone
1. Oorsig
Droëbone word hoofsaaklik in die volgende gebiede in Suid-Afrika
geproduseer:
Provinsie
Suid-Afrika het ’n tekort van ton bone per jaar, en maak staat op invoere.
Daar is dus ’n geleentheid vir produsente in die hele Suider-Afrika om
produksie te verhoog.
Bron: DPO; Field Crops: Dry Bean Market Value Chain Profile: 2010-2011
Van die produsent tot die verbruiker: die waardeketting
Area
Mpumulanga/Gauteng
Middelburg, Nigel (met inbegrip van die gebied
om Bloekomspruit/Grootvlei), Delmas (met
inbegrip van die Sundra-, Eloff-, Waaikraal- en
Kendalgebied), Ermelo (met inbegrip van die
Chrissiesmeer-/Lothair-gebied).
Vrystaat
Bethlehem (insluitende die Aberfeldy-/
Afrikaskop-gebied), Fouriesburg, Ficksburg,
Clocolan, Harrismith, Kroonstad, Henneman
Noordwes
Lichtenburg, Koster, Rysmierbult
Limpopo
Brits, Thabazimbi, Koedoeskop, Marble Hall,
Tuinplaas, Vaalwater, Ohrigstad, Lydenburg,
Burgersfort
KwaZulu-Natal
Kokstad,
Vryheid,
Bergville/Winterton,
Greytown, Weenen, Mooiriver
Noord-Kaap
Kimberley, Douglas, Modderrivier
Produsent
Agribesighede
Koöperasies
Makelaars
Aanlyn-handelaars
Groothandelaars
Invoerders
Droëbone is die ideale wisselbougewas, en navorsing toon ook dat droëbone
hoër opbrengste in ’n wisselbousisteem lewer. Verbeterde kultivars beteken
ook hoër opbrengste, mits die korrekte grond gebruik word en die gewas
korrek verbou word.
Vanuit ’n ekonomiese oogpunt is dit lonend om soveel droëbone moontlik
in geskikte grond in ’n wisselboustelsel met mielies aan te plant. Daar word
aanbeveel dat daar een jaar uit ’n wisselbousiklus van drie tot vier jaar
droëbone aangeplant moet word. In ’n wisselbousisteem met droëbone
is daar bevind dat die langtermyn-opbrengs van mielies tot 1 ton/ha
verhoog word. Op grond met ’n hoë opbrengs sou die voorstelling van ’n
wisselbousisteem met droëbone en mielies die winsgewendheid van beide
die droëboon- en die mielie-oeste drasties kon verhoog.
2. Internasionale sakeomgewing
Die nasionale boonopbrengs word plaaslik volkome verbruik. Daar is
gewoonlik ’n tekort, wat deur middel van invoere aangevul moet word. Daar
word hoofsaaklik ingevoer uit China, maar ook uit die VSA en Kanada. Die
koste na landing van ingevoerde bone, wat grotendeels deur die wisselkoers
van die Rand teenoor die VS-dollar bepaal word, het ’n definitiewe invloed
op die plaaslike prysstruktuur. Die pryse wat vir plaaslik geproduseerde
bone verkry word, word ook beïnvloed deur die kwaliteit van die bone
wat aangebied word (plaaslik geproduseerde bone teenoor die ingevoerde
produk). Die versterking van die Rand teenoor die VS-dollar moedig ook
hoër volumes invoere aan.
Danksy ’n wêreldtekort aan bone kon Suid-Afrika ook bone na ’n aantal
lande hoofsaaklik in Afrika en Europa uitvoer.
Voorafverpakkers/
verwerkers
sonder handelsmerk
INFORMELE MARK
Straatsmouse
Spazawinkels
Winkels
in landelike
gebiede
Winkels in
die townships
Lesotho
Swaziland
Botswana
Namibië
Pensioendagsmouse
Voorafverpakkers/
verwerkers
met handelsmerk
FORMELE MARK
Pick ’n Pay
Spar
Hyperama
Checkers/Shoprite/
OK
Woolworths
Makro
Trade Centre
Verwerkers
Uitvoeragentskappe
UITVOERMARK
Formeel (bv.
Europa)
Afrika
Voedselhulpskemas
Nismarkte
Droëbone is beskikbaar vir die verbruiker as verpak of verwerk. Rooi
spikkelbone, groot wit nierbone en klein wit boontjies word ingemaak in
’n soutoplossing en kan ook in tamatiesous ingemaak word (sousboontjies)
Die verskil tussen boontjies wat in tamatiesous ingemaak word en dié wat in
’n soutoplossing is, is dat laasgenoemde vir enige respep gebruik kan word
insluitende nageregte, koek, ens.
Boonprodusente kan kies of hulle direk aan kleinhandelaars wil verkoop of
aan die eerste punt van verkope in die boonbemarkbemarkingsketting, soos