426
Water en voedingstowwe
Al die voedingstowwe wat die plante benodig word in die water opgelos en
daagliks aan die plante voorsien. Makro-elemente (N; P; K; S; Ca) word in
aansienlike hoeveelhede gebruik, terwyl plante net baie klein hoeveelhede
mikro-elemente (Fe; Zn; Mn; Mg; Cu; Co, Mg) benodig.
Dis belangrik om spesiaal geformuleerde misstowwe te gebruik. Misstowwe
wat vir waterkweking gebruik word is suiwerder (en duurder) as ander
misstowwe ten einde presipitasie en die verstopping van die stelsel te
voorkom.
Die versorging van plante
• Verskillende gewasse word verskillend gespasieerd geplant: klein
plante kan naby mekaar geplant word; groot plante het meer ruimte
nodig om te groei en moet verder uitmekaar gespasieer word.
• Die watervloei moet elke dag gemonitor en aangepas word, indien
nodig.
• As plante geel raak, is dit gewoonlik ’n simptoom van gebrek aan
voeding, te min lig of ’n siekte.
• Inspekteer die blare elke dag vir simptome van siekte en insekte. Doen
die nodige stappe sodra daar ’n probleem ontstaan.
Verskillende waterkwekingstelsels
Die oesproses
Twee verskillende waterkwekingstelsels word vir die produksie van groente
gebruik: die gruisvloeistelsel en die dreineer-tot-afval-stelsel.
Groente is bederfbaar. Die raklewe en kwaliteit daarvan is afhanklik van die
volgende reeks handelinge:
• pluk op die regte tyd, sonder om die plant te beskadig
• pluk vroeg in die oggend of wanneer dit koel is
• hou geplukte groente uit die son uit
• hanteer versigtig
• berg by die regte temperatuur (na gelang van die gewas)
• gebruik die regte verpakkingsmateriaal (wat afhang van die gewas en
die mark)
• vervoer versigtig
By die dreineer-tot-afval-stelsel groei plante in houers en voedseloplossing
word tot 12 keer per dag deur middel van ’n drupper aan die plante voorsien.
Die aantal benattingsiklusse per dag hang af van die temperatuur en die
groeistadium van die plante. Die gewasse in die dreineer-tot-afvalstelsel
groei hoog en moet “geleer” en gesnoei word sodat hulle opwaarts as een
stingel/stam groei.
By die gruisvloeistelsel word die voedingsoplossing hersirkuleer en die
plantwortels staan heeltyd in ’n dun laag van die voedingsoplossing. Gruis of
sand word meestal as groeimedium gebruik.
Watter gewasse kan in ’n waterkwekingstelsel verbou word?
Enige gewas kan verbou word, maar sommige sal nie kostedoeltreffend
wees nie (bv. Koolkoppe). In Suid-Afrika is dit tans gewild om tamaties,
komkommers en soetrissies in ’n sakkultuurmetode met ’n oop dreineertot-afval-stelsel, en blaarslaai en kruie in gruisvloeistelsels, te verbou.
Watter gewas moet ek verbou?
Niemand kan vir u besluit watter gewas u moet verbou nie. Elke situasie,
elke gewas en elke mark het sy eie voor- en nadele en vereistes. Belangrike
oorwegings is die mark en die klimaat. Die tipe eenheid (bv. ’n tuineenheid
of ’n kommersiële eenheid) is ook ’n faktor wat help bepaal watter gewasse
verbou kan word.
Watter variëteit moet ek kies?
Daar is baie groentevariëteite beskikbaar. Sommige is spesifiek vir
kommersiële waterkwekingproduksie in kweekhuise ontwikkel. Plaaslike
saadmaatskappye kan aanbevelings doen oor variëteite wat algemeen
aangepas en maklik verboubaar is. Vir huishoudelike eenhede word gewone
tuinvariëteite aanbeveel.
Saailinge
• Saailinge kan van kwekerye aangekoop word of ’n mens kan hulle self
produseer.
• Wanneer saailinge aangekoop word, moet daar gesoek word na jong
plantjies: die wortels moenie aan die kante van die groeibak vassit nie,
en hulle moet wit wees en nie bruin nie.
• Grond- en wateroordraagbare siektes kan deur saailinge oorgedra
word.
• Verplant slegs die sterkste saailinge.
• Moenie saailinge gebruik wat te oud en potgebonde is nie.
Om saailinge self te produseer, moet die aanwysings op die saadpakkies
gevog word.
Die koop van saad
• Saad is in klein of groot verpakkings beskikbaar.
• Klein pakkies is by kwekerye, koöperasies en handelswinkels beskikbaar
en is geskik vir tuin- en kleinskaalse waterkwekingseenhede.
• Groot verpakkings, wat vir kommersiële produksie geskik is, is by
groot saadhandelaars beskikbaar.
Bron: Johannes Maree (Kontak hom by [email protected])
’n Voortgaande proses
Agnes Moreriwa is ’n waterkweker op ’n kleinhoewe van 2,2 ha te
Pretoria en verskaf groente aan staatshospitale in Pretoria en aan die
Tshwane-varsproduktemark. Haar wenke aan nuwelingboere is soos
volg:
• ’n Passievolle belangstelling is die hoofvereiste vir boerdery –
daarsonder gaan u gewis faal.
• U het basiese bemarkings- en navorsingsvaardighede nodig.
• Dit is belangrik om produkte vir ’n spesifieke mark te kweek en om
die mense aan wie u dit gaan verkoop, te ken.
• U moet basiese finansiële en rekordhoudingsvaardighede toepas
indien u ’n profyt wil maak.
• Om oor boerdery te leer is ’n voortgaande proses – bly op die
hoogte met nuwe tendense.
• Wat vir ander boere werk, kan dalk nie vir u werk nie. Hou by wat
vir u werk.
Kontak Agnes Moreriwa op 072 262 1445.
Bron: Farmer’s Weekly, 2 Julie 2010, bladsy 57.
5. Plaaslike sakeomgewing
Blomme of groente, veral dié wat vir die uitvoermark bestem is, kan
nie sonder bedekking verbou word nie. Deur hierdie produkte in ’n
klimaatbeheerde kweekhuis te verbou, kan die produsent ook groente
buite seisoen voorsien en goeie pryse behaal.
In Suid- g&