425
2. Geslote en oop stelsels
Daar is vandag baie verskillende waterkwekings- of grondlose
verbouingstelsels in gebruik. By suiwer waterkweking word geen medium
gebruik nie. Dit staan tipies bekend as vloeistofwaterkweking, in teenstelling
met aggregate waterkweking waarin ’n grondlose medium gebruik word.
Hierdie mediums kan organiese materiale (saagsels, houtskeersels,
houtstukkies, ens.) of anorganiese materiale (gruis, perliet, rotswol,
vermikuliet, ens.) wees.
Beide vloeistof- en aggregate waterkweking kan in ’n oop of geslote
produksie-opset aangewend word. In ’n geslote stelsel word die oormaat
(afloop-) voedingsoplossing herwin en weer gebruik, terwyl sodanige
afloop in ’n oop stelsel weggevoer en nie weer in die stelsel gebruik word
nie. Dis belangrik om te noem dat die bergingstenk van ’n geslote stelsel
normaalweg een keer per week uitgespoel word en ’n heel nuwe mengsel
voedselryke water aangemaak word.
Voor- en nadele van oop en geslote stelsels
Oop stelsel
Geslote stelsel
1. Aanvanklike kapitaaluitleg is
minder.
1. Aanvanklike kapitaaluitleg is
meer; want meer pype, pompe
en ’n groter bergingstenk
word benodig.
2. Dit gebruik meer water.
2. Dit gebruik minder water.
3. Dit gebruik meer bemesting.
3. Dit gebruik minder bemesting.
4. Daar is geringer kans vir
besmetting van voedselryke
oplossing.
4. Daar is ’n groter kans op
besmetting van voedselryke
oplossing.
5. Kleiner uitgawe en kapitalisasie
is nodig om voedselryke
oplossing te steriliseer.
5. Groter uitgawe en kapitalisasie
is nodig om herwonne
voedselryke oplossing steriel
te hou.
6. Dit het ’n groter negatiewe
uitwerking op die omgewing.
6. Daar is minder negatiewe
uitwerking op die omgewing.
In Suid-Afrika word daar meestal van die volgende twee soorte
waterkwekingstelsels gebruik gemaak: (1) die mees algemene stelsel is
die oopsakverbouingstelsel waarin tamaties, komkommers en soetrissies
(gewoonlik in tonnels) geproduseer word en (2) die mees algemene stelsel
is ’n geslote gruisvloeitegniekstelsel (gravel-flow-technique system [GFT]),
waarin groente soos blaarslaai en seldery gewoonlik onder ’n skadunet
geproduseer word.
Bron: Johannes Maree (Kontak hom by [email protected])
3. Siektes en plae
Die stelsels moet noukeurig bestuur word. Faktore soos onvoldoende
kweekhuisbestuur, swak fasiliteite, swak plantmateriaal, onopgeleide
werkers, ensovoorts kan tot die uitbreek van siektes lei. Die volgende drie
toestande moet optimaal teenwoordig wees voordat ’n siekteveroorsakende
organisme of patogeen ’n plant kan infekteer en ’n siekte veroorsaak:
• Die patogeen/insek moet teenwoordig wees in die stadium waar dit
infeksie veroorsaak.
• Die plant moet vatbaar wees vir infeksie.
• Die omgewing moet bevorderlik wees vir infeksie.
Bogenoemde staan bekend as die siektedriehoek.
Dis belangrik dat die produsent weet watter plae of siektes waarskynlik
probleme sal oplewer. Stappe kan dan gedoen word om die moontlikheid
te beperk dat die plaag of siekte die kweekhuis binnedring en vastrapplek
op die plante kry. Voorkoming is makliker as genesing!
Skakel ’n deskundige – soos by die Roodeplaat Diagnostiese Sentrum
(tel: 012 841 9611) of die Universiteit Stellenbosch se Plantpatologiesiektekliniek (tel: 021 808 4798) – as u onseker is oor die identifisering van
die siekte of plaag.
Slegs geregistreerde plaagdoders word aanbeveel. Dit kan by kwekerye en
sekere kleinhandelaars gekoop word. Die plaagdoder sal net doeltreffend
wees as die plaag korrek geïdentifiseer is en die plaagdoder korrek
aangewend is (reg gemeng, die regte spuittegniek, die regte tyd van die
dag, ens.).
Belangrik
• Bestudeer die etiket sorgvuldig en dien die plaagdoder toe slegs
soos voorgeskryf.
• Skenk aandag aan die veilige gebruik van chemikalieë en die
beskerming van die persoon wat dit toedien.
• Maak seker dat plaagdoders nie op geoeste produkte voorkom nie.
• Alle plaagdoders is giftig.
Bron: Johannes Maree (Kontak hom by [email protected])
4. Inligting vir die nuwe toetreder
Wat het ek nodig om ’n waterkwekingproduksie-eenheid te
begin?
Tuineenhede
• ’n bron van skoon water
• die regte plek
• spesiaal geformuleerde misstof
• tyd om daagliks na die stelsel om te sien
• ’n bietjie kennis van plante en tuinbou
• ’n kommersiële of tuisgemaakte eenheid
Kommersieel
• Water is die belangrikste oorweging: kwaliteit, kwantiteit en
betroubaarheid.
• ’n Mark. Weet wat, waar en wanneer om u oes te bemark.
• Waterkweking is arbeidsintensief. Tydens die spitsseisoen moet arbeid
sewe dae per week beskikbaar wees.
• Bestuursvaardighede: produksie, arbeid, bemarking, infrastruktuur.
• Kundigheid oor die produksie van gewasse, bemesting en besproeiing,
plaag- en siektebestuur.
• Plek: infrastruktuur, arbeid, mark, ensovoorts.
• Finansiering: die bedrag benodig hang af van die grootte en tipe
kweekhuis, arbeidskoste en die mark.
• Toewyding.
Ken die basiese aspekte
Om groente jaar na jaar suksesvol te kan produseer, moet ’n mens vertroud
wees met die basiese aspekte van waterkweking (nl. die plant, groeimedium,
water en voedingstowwe). Deur slegs op “resepte” staat te maak, sal ’n
mens nie die oorsaak van ’n probleem kan identifiseer nie en miskien nie in
staat wees om dit reg te stel nie.
Hoe funksioneer plante?
Plante het slegs drie soorte organe: blare, wortels en stingels. Weet hoe die
organe lyk en hoe hulle funksioneer sodat u na hul behoeftes