274
Mengproses
insette
Veevoer
1. Oorsig
Die mengproses is belangrik in die voervervaardigingsproses want, as die
voer nie deeglik gemeng word nie, sal die gekonsentreerde minerale en
vitamiene nie gelykmatig versprei wees nie. As mens in gedagte hou hoe klein
die verhouding in sommige gevalle is, byvoorbeeld 2,5kg voorafmengsel in
1000kg voer, kan mens verstaan dat deeglike vermenging uiters belangrik
is. Gedurende die mengproses word al die vloeistowwe soos olie ook
bygevoeg.
Stoomproses (“Incorporator”)
Die Veevoervervaardigingsvereniging (Animal Feeds Manufacturing
Association – AFMA)-webtuiste is ’n omvattende bron van inligting oor
hierdie bedryf. Besoek www.afma.co.za
Die veevoermark het die afgelope twee dekades in Suid-Afrika en oorsee
voortdurend gegroei. Dit is ongetwyfeld ’n belangrike deel van die SuidAfrikaanse boer se lewe.
Sestig verskillende produkte, hoofsaaklik van landboukundige oorsprong,
word gebruik om gebalanseerde voer vir pluimvee, skape en ander diere
te vervaardig. AFMA-lede vervaardig veevoer vir 55-60% van die mark,
terwyl die voerkrale, kleiner vervaardigers, die troeteldiervoedselbedryf en
tuismengers die res uitmaak. Die totale nasionale voedselproduksie word
hedendaags op ± 10.7miljoen ton en die netto waarde van die totale
voedselproduksie op ± R22-25 biljoen ton per jaar beraam.
Die groei in die veevoerbedryf in die volgende paar jaar hang volkome af van
die groei in die diereproduktemark wat deur verbruikersbesteding bepaal
word, veral die pluimvee-, bees-en-skaap- en suiwelbedryf wat groot
verbruikers van veevoer is in die produksieketting.
In hierdie stap van die proses word stoom bygevoeg by die verfynde massa
om die hitte en vog te verhoog, anders kan die voer nie tot korreltjies
(“pellets”) gepars word nie. Die byvoeging van die stoom help dat die
bestanddele bind wanneer die korreltjies gepars word.
Korrelpars
Nou word die klam mengsel van grondstowwe, vitamiene en minerale
deur die korrelpars gedruk waar dit deur ’n klein opening geforseer word
(gewoonlik tussen 3,2 en 4,8mm) om korrels te vorm. Die temperatuur van
die voer is ongeveer 80°C wanneer dit by die pars uitkom.
Verkoeling
Op hierdie stadium is die korreltjies nog te sag en te warm om geberg te
word, en die temperatuur moet verlaag word. Dit word in die verkoeler
gedoen en die temperatuur word drasties verlaag om die korreltjies hard te
maak. Die korreltjievoer gaan dan deur ’n skudmasjien om van alle fynstof
ontslae te raak, en nou is dit gereed om in sakke gegooi te word of om in ’n
grootmaathouer geberg te word.
Groei in die veevoerbedryf is goeie nuus vir graanprodusente.
2. Die maalproses van voer
Grondstowwe
Voer word gemaak uit ’n aantal grondstowwe wat alles in bepaalde
verhoudings gekombineer word sodat al die voedingstowwe, minerale en
vitamiene. Die voer bestaan grotendeels uit:
o Mielies
o Soja-oliekoek
o Sonneblom
o Koringsemels
’n Aantal ander grondstowwe word ook ingesluit, bv.:
o Kalk
o Melasse
o Lisien
o Vismeel (nie in alle voer nie)
o Vitamiene
o Minerale
Die grootmaat-grondstowwe word in die silo’s geberg en die materiaal van
laer volume (hoër digtheid) word plat op die vloer van die meule geberg.
Maalproses
Die graan word vervoer vanuit die silo’s na maalmasjiene in die meulens
waar dit g