Contemporary Eurasia, Economic and Political Issues, volume V (1) Contemporary Eurasia volume V (1)

ՄՈՒՇԵՂ ՂԱՀՐԻՅԱՆ ՄՈՒՇԵՂ ՂԱՀՐԻՅԱՆ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԵՎ ՆԱՎԹԱՅԻՆ ՎԵՃԵՐԸ ԲԱՂԴԱԴԻ ԵՎ ԷՐԲԻԼԻ ՄԻՋԵՎ (2003-2015 ԹԹ.) 2003 թ. մարտին ԱՄՆ-ի գլխավորած կոալիցիան ներխու- ժեց Իրաք՝ գրավելով երկրի տարածքը և տապալելով նախա- գահ Սադդամ Հուսեյնի իշխանությունը: Ռազմական գոր- ծողություններին կոալիցիայի կողմից ակտիվորեն մասնակցեց նաև քրդական փեշմերգան: Քրդերը, օգտվելով հնարավորու- թյունից, դեպի հարավ ընդարձակեցին իրենց վերահսկողու- թյան տակ գտնվող տարածքները: Սադդամ Հուսեյնի իշխա- նության տապալումից հետո Իրաքում կառավարման նոր հա- մակարգ, պետական նոր մարմիններ ստեղծվեցին, ընդունվեց նոր սահմանադրություն: Քրդերն իրենց ինքնավարությունն ամրապնդելուց բացի մեծ ներկայացվածություն ունեցան նաև կենտրոնական իշխանությունում: 2005 թ. ընդունվեց Իրաքի սահմանադրությունը, որով քրդական ինքնավարությունը պաշ- տոնական կարգավիճակ ստացավ լայն լիազորություններով, քրդերի համար երաշխավորվեց Իրաքի նավթային եկամուտ- ների մի մասը: Այնուամենայնիվ, նոր սահմանադրությունը չկարգավորեց կենտրոնական իշխանության և Իրաքյան Քրդստանի միջև տարածքային, ռեսուրսային, կառավարման լծակների հետ կապված վեճերը: Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել և վերլուծել քրդերի և իրաքյան իշխանություն- ների միջև գոյություն ունեցող խնդիրները 2003 թվականից հետո ստեղծված իրողությունների լույսի ներքո: Իրաքում տարածքային վեճերը կապված են օրենքով քրդերի տնօրինության տակ գտնվող տարածքների և նրանց հավակնությունների հետ, որոնք ամենևին չեն համընկնում: 2003 թ. պատերազմից հետո տարածքային վեճերը, կառա- վարման լծակների և նավթի արդյունահանման ու դրանից ստացված եկամուտների վերաբաշխման խնդիրները դարձան կենտրոնական իշխանության և Քրդստանի շրջանային կա- ռավարության հակասությունների ու առճակատման առանցքը: Նախքան 2003 թ. պատերազմը քրդական ինքնավարու- թյան և Իրաքի մյուս տարածքների սահմանը «Կանաչ գիծն» 89

Contemporary Eurasia, Economic and Political Issues, volume V (1) Contemporary Eurasia volume V (1) | Page 89