book . qxd 03 / 08 / 2013 4:29 PM Page 43
’ apple „ Œ ∑ § Ù◊ ‹ ÁSòÊÿÙ ¥
∑ ‘§ Á ‹ ∞ • ë ¿ Ê „ Ò ⁄ UQ § ◊ÁáÊ
◊ÁáÊ ∑ § Ù œÊ ⁄ UáÊ ∑ §⁄ UŸÊ SflÊSâÿ∑ §⁄ U ◊ÊŸÊ ¡ ÊÃÊ „ Ò – ⁄ UàŸÙ ¥ ∑ ‘§ Á ‹„ Ê ¡ ‚ apple ◊ÁáÊ ∑ ‘§ ÷ Ë ÁflÁ ÷ ÛÊ ¬ ˝∑ § Ê ⁄ U „ Ò ¥– ŸË ‹ apple πÍŸ ∑ § Ë Ã ⁄ U „ ø◊∑ § ÃË ⁄ UQ § ◊ÁáÊ ∑ § Ê ⁄ U ¥ª flÒ ‚ apple ÃÙ ‹ Ê ‹ ÷ Í ⁄ UÊ „ ÙÃÊ „ Ò ‹ appleÁ∑ § Ÿ ÿapple ‹ Ê ‹, „ À∑ § Ê ‹ Ê ‹, ¡ Ê◊ÈŸË , flÊÿ ‹ apple≈U ⁄ U ¥ª ◊apple ¥ ÷ Ë ¬ Ê߸ ¡ ÊÃË „ Ò – ⁄ UQ § ◊ÁáÊ •¬ Ê ⁄ UŒ ‡ Ê˸ „ ÙÃË „ Ò ‹ appleÁ∑ § Ÿ ∑ §÷ Ë-∑ §÷ Ë ÿapple ¬ Ê ⁄ UŒ ‡ Ê˸ • ı ⁄ U ‡ ÊÈäŒ M §¬ ◊apple ¥ ÷ Ë ¬ Ê߸ ¡ ÊÃË „ Ò – ß ‚ ∑ § Ê • Áœ∑ § à ⁄ U ßSÃapple◊Ê ‹ ª„ ŸÙ ¥
• ı ⁄ U ◊Ê ‹ Ê∞ ¥ ’ ŸÊŸapple ◊apple ¥ Á∑ § ÿÊ ¡ ÊÃÊ „ Ò – ⁄ UQ § ◊ÁáÊ © Ÿ ‹ Ù ª Ù ¥ ∑ § Ê ’ Õ¸S≈UÙŸ „ ÙÃÊ „ Ò ¡ Ù Á∑ § ¡ Ÿfl ⁄ UË ◊apple ¥ ¬ ÒŒÊ „ È∞ „ ÙÃapple „ Ò ¥–
‹ Ê ÷ ß ‚‚ apple ‚ Ê ¥¬ ∑ ‘§ ∑ § Ê≈Uapple ∑ § Ê ¡„⁄ U Ÿ „ Ë ¥ ‹ª ÃÊ • ı ⁄ U »§ Í « ¬ ÊÚß ¡ ÁŸ ¥ª Ÿ „ Ë ¥ „ ÙÃË „ Ò – ß ‚ ⁄ UàŸ ∑ § Ù œÊ ⁄ UáÊ ∑ §⁄ UŸapple ‚ apple • ë ¿ Ë , ‹¥’ Ë
• ı ⁄ U ’ apple „ à ⁄ U √ÿÊfl ‚ ÊÁÿ∑ § Á ¡¥ Œ ª Ë ©¬„ Ê ⁄ U ◊apple ¥ Á◊ ‹ ÃË „ Ò , Á ¡‚‚ apple œË ⁄ Uapple-œË ⁄ Uapple • ë ¿ Ê-πÊ ‚ Ê ¬ Ò ‚ Ê ÷ Ë ß∑ §_ Ê Á∑ § ÿÊ ¡ Ê ‚ ∑ § ÃÊ „ Ò – ÿapple © Ÿ ‹ Ù ª Ù ¥ ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ‡ ÊÈ ÷
„ ÙÃÊ „ Ò Á ¡ Ÿ∑ § Ê ÷ ÊÇÿ •¥ ∑ §
y ÿÊ
} „ ÙÃÊ „ Ò – Á ¡ Ÿ
• ı ⁄ UÃÙ ¥ ∑ § Ù Á ‚⁄ UŒŒ¸ ÿÊ ’ ŒŸ ŒŒ¸ ∑ § Ë Á ‡ Ê∑ § Êÿà „ ÙÃË „ Ò ÿÊ ¡ Ù ’ apple „ Œ ∑ § Ù◊ ‹ „ ÙÃË „ Ò ¥, © Ÿ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ß ‚ ⁄ UàŸ ∑ § Ù œÊ ⁄ UáÊ ∑ §⁄ UŸÊ • ë ¿ Ê „ ÙÃÊ „ Ò – ¡ Ù ‹ Ù ª ¡ Ÿfl ⁄ UË ◊apple ¥ ¬ ÒŒÊ „ ÙÃapple „ Ò ¥ © Ÿ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ÷ Ë ÿapple ⁄ UàŸ • ë ¿ Ê „ ÙÃÊ „ Ò – ÿapple œÊ ⁄ U∑ § ∑ § Ù ⁄ UÊà ∑ ‘§ «⁄ UÊflŸapple ‚¬ ŸÙ ¥ ‚ apple ’ øÊÃÊ „ Ò –
∑ § ıŸ ‹ Ù ª œÊ ⁄ UáÊ ∑ §⁄ Uapple ¥ ¡ Ù ‹ Ù ª ßÊfl ÿÊ Áø ¥ ÃÊ ª ˝Sà „ Ù ¥ flapple ÷ Ë ß ‚ apple ¬„ Ÿ ‚ ∑ § Ãapple „ Ò ¥– ß ‚ ∑ ‘§ •‹ ÊflÊ NŒÿ ∑ ‘§ ◊ ⁄ UË ¡ Ù ¥ ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ÷ Ë ÿ „ ⁄ UàŸ »§ ÊÿŒÊ ¬„ È ¥ øÊÃÊ „ Ò – ß ‚ apple œÊ ⁄ UáÊ ∑ §⁄ UŸapple ‚ apple Áø ¥ ÃÊ∞ ¥ πà◊ „ ÙÃË „ Ò ¥ • ı ⁄ U ‹ Ù ª ¬ ˝ ‚ ÛÊÁøà „ ÙÃapple „ Ò ¥– ß ‚ apple ‚»§ Ê߸ , ¬ ˝apple◊ , ‚ ◊ ¬ ¸áÊ , SŸapple „, ŒÿÊ , ŒÊŸ • ÊÁŒ ∑ § Ê ¬ ˝ÃË∑ § ◊ÊŸÊ ¡ ÊÃÊ „ Ò – ◊ ¥ òÊË , ÁøÁ∑ § à ‚ ∑ §, ‚ ÒÁŸ∑ § ß ‚ ⁄ UàŸ ∑ § Ù • Ê ‚ ÊŸË ‚ apple œÊ ⁄ UáÊ ∑ §⁄ U ‚ ∑ § Ãapple „ Ò ¥–
¬ ˝ÊÁ # SÕ ‹ ⁄ UQ § ◊ÁáÊ • Áœ∑ § à ⁄ U •»§ ˝Ë∑ § Ê ◊apple ¥ ¬ Ê߸ ¡ ÊÃË „ Ò – ß ‚ ∑ ‘§ • Áœ∑ § ◊ÊòÊÊ ◊apple ¥ ©¬‹ éœ „ ÙŸapple ∑ ‘§ ∑ § Ê ⁄ UáÊ ÿapple ‚ SÃÊ ÷ Ë „ Ò – ß ‚ ∑ § Ê • Ê ÷ Í · áÊ ’ ŸÊŸapple ◊apple ¥ ÷ Ë ßSÃapple◊Ê ‹ Á∑ § ÿÊ ¡ ÊÃÊ „ Ò • ı ⁄ U ß ‚ ¬ àÕ ⁄ U ‚ apple flapple ‹⁄ UË ∑ § Ù ŸÿÊ ‹ È∑ § Á◊ ‹ ¡ ÊÃÊ „ Ò – ‹ Ê ‹ ∑ ‘§ ‚ ÊÕ ⁄ UQ § ◊ÁáÊ „⁄ Uapple , ¬ Ë ‹ apple , ŸÊ ⁄ U ¥ª Ë • ÊÁŒ ∑ § ߸ ⁄ U ¥ª Ù ¥ ◊apple ¥ ÷ Ë ¬ Ê߸ ¡ ÊÃË „ Ò – Á ¡‚ ⁄ U ¥ª ◊apple ¥ ÿ „ Ÿ „ Ë ¥ ¬ Ê߸ ¡ ÊÃË „ Ò fl „ „ Ò ŸË ‹ Ê – ∑ § ߸ ⁄ UQ § ◊ÁáÊÿÊ ¥ ∞apple ‚ Ë ÷ Ë „ ÙÃË „ Ò ¥ ¡ Ù Á∑ § ‚ ◊ÿ • ı ⁄ U ◊ı ‚ ◊ ∑ ‘§ • ŸÈ ‚ Ê ⁄ U •¬ ŸÊ ⁄ U ¥ª ’ Œ ‹ ‹ appleÃË „ Ò ¥– ß ‚ ∑ § Ë ∞∑ § Áfl ‡ Êapple · ÃÊ ÿ „ ÷ Ë „ Ò Á∑ § ß ‚ ∑ § Ù ßSÃapple◊Ê ‹ ∑ §⁄ UŸapple ◊apple ¥ ÿÊŒÊ ¡ Á≈U ‹ ÃÊ ∑ § Ê ‚ Ê◊ŸÊ Ÿ „ Ë ¥ ∑ §⁄ UŸÊ ¬« ∏ÃÊ – ß ‚ ∑ ‘§ ≈UÍ≈UŸapple- »§ Í≈UŸapple ∑ § Ê «⁄ U ∑ § ◊ ⁄ U „ ÃÊ „ Ò ‹ appleÁ∑ § Ÿ ¡ M §⁄ Uà ‚ apple ÿÊŒÊ ª ◊¸ ∑ §⁄ UŸapple ¬⁄ U ÿapple •¬ ŸË ø◊∑ § πÙ ’ Ò∆Ãapple „ Ò ¥–
∑ § ߸ ŸÊ◊ flÒ ‚ apple ‹ Ê ‹ ⁄ UQ § ◊ÁáÊ ∑ § Ù ∑ § ߸ • ãÿ ŸÊ◊ ¡ Ò ‚ apple ∞appleÁ ⁄ U ¡ ÙŸÊ M §’ Ë , ∞appleÁ ⁄ U ¡ ÙŸÊ S ¬ Êߟ ‹, ◊Ù ¥ ≈UÊŸÊ M §’ Ë • ı ⁄ U ãÿÍ ◊appleÁ∑ § S∑ § Ù M §’ Ë , ∞ ‹ ê ¥« Êߟ , ∞ ¥« ˛Ê « Êß≈U , « apple◊apple ¥ ≈UÊÿ «, ª ˝Ù ‚ È ‹⁄ UÊß≈U , „ apple ‚ ÙŸÊß≈U , ¬ Êß ⁄ UÙ ¬, ⁄ UÙ « Ù ‹ Êß≈U , ‚ ÊflappleÁ ⁄ UÕ , ¬ apple ‚⁄ UÁ≈UŸ , ÿÍflapple ⁄ UÙflÊß≈U
• ÊÁŒ ∑ ‘§ ŸÊ◊ ‚ apple ÷ Ë ¡ ÊŸÊ ¡ ÊÃÊ „ Ò –
© ûÊÊ ⁄ U- ¬ Áp◊ ◊apple ¥ ÉÊ ⁄ U ∑ ‘§ ◊ÈÁπÿÊ ∑ § Ê ∑ § ◊ ⁄ UÊ-∞∑ § ª¥÷ Ë ⁄ U flÊSÃÈ ŒÙ ·
¿‹ apple ÁŒŸÙ ¥ ÉÊ ⁄ U ∑ § Ê flÊSÃÈ ÁŸ ⁄ UˡÊáÊ Á∑ § ÿÊ ª ÿÊ – ¡’ © ã „ Ù ¥ Ÿapple ÿ „ ÉÊ ⁄ U π ⁄ UËŒÊ ÕÊ Ã ’ © Ÿ∑ § Ë • ÊÁÕ¸∑ § ÁSÕÁà ’„ Èà • ë ¿ Ë ÕË , ¡ ËflŸ ◊apple ¥ πÈ ‡ Ê „ Ê ‹ Ë ÕË , ¬⁄ U ¥ ÃÈ ß ‚ ÉÊ ⁄ U ◊apple ¥ • ÊŸapple ∑ ‘§ ’ ÊŒ πø¸apple ’… ∏Ÿapple ‹ª apple , ÉÊ ⁄ U ◊apple ¥ • Ê ¬‚ Ë ◊à ÷ appleŒ ÷ Ë ⁄ U „ Ÿapple ‹ª apple – ÉÊ ⁄ U ∑ § Ê ÁŸ ⁄ UˡÊáÊ ∑ §⁄ UŸapple ¬⁄ U ÁŸêŸÁ ‹ Áπà flÊSÃÈ ŒÙ · ¬ Ê∞ ª ∞ –. ÉÊ ⁄ U ∑ ‘§ ŒÁˇÊáÊ , ¬ Áp◊ ∞fl ¥ ¬ Ífl¸ ◊apple ¥ ‚« ∏∑ § ÕË – © ûÊÊ ⁄ U ÁŒ ‡ ÊÊ ’¥ Œ ÕË ¡ Ù Á∑ § ∑ § È ’ apple ⁄ U ∑ § Ê SÕÊŸ „ Ò • ı ⁄ U œÊŸ
• Ê ª ◊Ÿ ∑ § Ë ÁŒ ‡ ÊÊ „ Ò – © ûÊÊ ⁄ U- ¬ Ífl¸ ÁŒ ‡ ÊÊ ◊apple ¥ ‚ ËÁ … ∏ÿÊ ¥ ÕË ¥ Á ¡ Ÿ∑ ‘§ ŸËøapple ‡ ÊıøÊ ‹ ÿ ’ ŸÊ „ È • Ê ÕÊ – ÿ „ ∞∑ § ª¥÷ Ë ⁄ U flÊSÃÈ ŒÙ · ÕÊ ¡ Ù ¬ Á ⁄ UflÊ ⁄ U ∑ § Ë © ÛÊÁà ◊apple ¥ L § ∑ § Êfl≈U fl ÉÊ ⁄ U ◊apple ¥ ◊ÊŸÁ ‚ ∑ § ßÊfl ∑ § Ê ‚’‚ apple ’« ∏Ê ∑ § Ê ⁄ UáÊ ÕÊ –. ŒÁˇÊáÊ- ¬ Ífl¸ , ¬ Ífl¸ ◊apple ¥ ÷ Ë ‚ ËÁ … ∏ÿÊ ¥ ÕË ¥ Á ¡ Ÿ∑ ‘§ ŸËøapple S≈UÙ ⁄ U ÕÊ –
‚ ËÁ … ∏ÿÙ ¥ ∑ ‘§ ŸËøapple ∑ § Ê SÕÊŸ ’¥ Œ „ ÙŸapple ‚ apple ¬ Á ⁄ UflÊ ⁄ U ∑ § Ë © ÛÊÁà ◊apple ¥ „⁄ U à ⁄ U »§ ‚ apple L § ∑ § Êfl≈U • ÊÃË „ Ò ÃÕÊ ÁSòÊÿÙ ¥ ∑ § Ê SflÊSâÿ π ⁄ UÊ ’ ⁄ U „ ÃÊ „ Ò –. ¬ Áp◊ ◊apple ¥ ÁSÕà ⁄ U ‚ Ù߸ ÉÊ ⁄ U ◊apple ¥ ª Ò ‚ S≈UÙfl ŒÁˇÊáÊ- ¬ Áp◊ ◊apple ¥ ⁄ UπÊ ÕÊ • ı ⁄ U Á ‚¥ ∑ § ŒÁˇÊáÊ- ¬ Ífl¸ ◊apple ¥ ÕÊ – ŒÙŸÙ ¥ ∞∑ § „ Ë ‹ Êߟ ◊apple ¥ Õapple –. ŒÁˇÊáÊ- ¬ Áp◊ ◊apple ¥ ‡ ÊıøÊ ‹ ÿ ÕÊ –
ÉÊ ⁄ U ∑ ‘§ ß ‚ ÷ Ê ª ◊apple ¥ ‡ ÊıøÊ ‹ ÿ ∑ § Ê „ ÙŸÊ ∞∑ § ª¥÷ Ë ⁄ U flÊSÃÈ ŒÙ · „ Ò ¡ Ù ÉÊ ⁄ U ∑ ‘§ ◊ÈÁπÿÊ ∑ § Ë SflÊSâÿ ‚¥’¥ œÊË ¬⁄ Uapple ‡ ÊÊÁŸÿÙ ¥ ∞fl ¥ œÊŸ „ ÊÁŸ ∑ § Ê ∑ § Ê ⁄ UáÊ „ ÙÃÊ „ Ò –. ÉÊ ⁄ U ∑ § Ê ◊ÈÅÿ mÊ ⁄ U • ı ⁄ U Á ¬¿‹ Ê mÊ ⁄ U ∞∑ § „ Ë ‚ ËœÊ ◊apple ¥ Õapple –. ÉÊ ⁄ U ∑ ‘§ ◊ÈÁπÿÊ ∑ § Ê ∑ § ◊ ⁄ UÊ © ûÊÊ ⁄ U- ¬ Áp◊ ◊apple ¥ ÿ „ ÷ Ë ∞∑ § ª¥÷ Ë ⁄ U flÊSÃÈ ŒÙ · „ Ò Á ¡‚ ∑ ‘§ ∑ § Ê ⁄ UáÊ ÉÊ ⁄ U ∑ ‘§ ◊ÈÁπÿÊ ∑ § Ù • ÄU ‚⁄ U ÉÊ ⁄ U ‚ apple ’ Ê „⁄ U „ Ë ⁄ U „ ŸÊ ¬« ∏ÃÊ „ Ò –©¬ ÿ¸ÈQ § ŒÙ · Ù ¥ ∑ ‘§ Áfl ‡‹ apple · áÊ ∑ ‘§ ’ ÊŒ © ã „ apple ¥ ŒÍ ⁄ U ∑ §⁄ UŸapple ∑ ‘§ ÁŸêŸÁ ‹ Áπà ©¬ Êÿ ’ ÃÊ∞ ª ∞ © ûÊÊ ⁄ U ÁŒ ‡ ÊÊ ◊apple ¥ ’ Ÿapple SflÊ ª à ∑ § ˇÊ ◊apple ¥ © ûÊÊ ⁄ U ∑ § Ë ŒËflÊ ⁄ U ¬⁄ U ¬ ÊŸË ∑ ‘§ ¤ Ê ⁄ UŸapple ∑ § Ë »§ Ù≈UÙ ‹ª flÊ߸ ¡ Ê∞ –. © ûÊÊ ⁄ U- ¬ Ífl¸ , ¬ Ífl¸ ◊apple ¥ ’ ŸË ‚ ËÁ … ∏ÿÊ ¥ „ ≈UÊ߸ ¡ Ê∞ ¥ • ı ⁄ U ‡ ÊıøÊ ‹ ÿ ∞fl ¥ Á ¬¿‹ apple Œ ⁄ UflÊ ¡ apple ∑ § Ù SÕÊŸÊ ¥ ÃÁ ⁄ Uà Á∑ § ÿÊ ¡ Ê∞ Á ¡‚‚ apple ‡ ÊıøÊ ‹ ÿ ÷ Ë ¬ Ífl¸ ◊apple ¥ „ Ù ¡ Ê∞ • ı ⁄ U mÊ ⁄ UÙ ¥ ∑ ‘§ • Ê◊Ÿapple- ‚ Ê◊Ÿapple „ ÙŸapple ∑ § Ê ŒÙ · ÷ Ë ŒÍ ⁄ U „ Ù ¡ Ê∞ –. ŒÁˇÊáÊ- ¬ Ífl¸ , ¬ Ífl¸ ◊apple ¥ ’ ŸË ‚ ËÁ … ∏ÿÙ ¥ ∑ ‘§ ŸËøapple ’ Ÿapple S≈UÙ ⁄ U ∑ § Ù „ ≈UflÊÿÊ ¡ Ê∞ • ı ⁄ U ‚ ËÁ … ∏ÿÙ ¥ ∑ ‘§ ŸËøapple ∑ § Ê Á „ S ‚ Ê πÈ ‹ Ê ⁄ UπÊ ¡ Ê∞ –
. ⁄ U ‚ Ù߸ÉÊ ⁄ U ◊apple ¥ ª Ò ‚ ∑ § Ù ŒÁˇÊáÊ- ¬ Ífl¸ ∑ § Ë Ã ⁄ U »§ ⁄ UπÊ ¡ Ê∞ ÃÊÁ∑ § πÊŸÊ ’ ŸÊÃapple ‚ ◊ÿ ª ÎÁ „ áÊË ∑ § Ê ◊Èπ ¬ Ífl¸ ∑ § Ë Ã ⁄ U »§ „ Ù – Á ‚¥ ∑ § © ûÊÊ ⁄ U ∑ § Ë Ã ⁄ U »§ ⁄ UπÊ ¡ Ê∞ –. ŒÁˇÊáÊ ∑ § Ê ∑ § ◊ ⁄ UÊ ◊ÈÁπÿÊ ∑ § Ê ‡ ÊÿŸ ∑ § ˇÊ „ Ù • ı ⁄ U © ûÊÊ ⁄ U- ¬ Áp◊ ∑ ‘§ ∑ § ◊ ⁄ Uapple ∑ § Ù ∑ § Êÿ¸-∑ § ˇÊ ’ ŸÊÿÊ ¡ Ê∞ ÃÊÁ∑ § © Ÿ∑ § Ê ‚ Ê◊ÊŸ ¡ ÀŒË ‚ apple Á ’ ∑ § ‚ ∑ ‘§–
Á ‚ ≈UË øË »§ 42