book . qxd 03 / 08 / 2013 4:29 PM Page 14
“ ◊Ù „ ∑ § ‚¬ ŸÊ ”
∑ §÷ Ë • Õ¸√ÿflSÕÊ ∑ § Êapple ‚¥ flÊ ⁄ UŸapple flÊ ‹ apple Ÿ „ UË ¥ ’ øÊ ¬ Ê ⁄ U „ appleU „ ÒU • Ê ¡ ∑ § Ë • Õ¸√ÿflSÕÊ ∑ § Êapple
¬ ˝œÊŸ◊ ¥ òÊË ∑ ‘§ Ãı ⁄ U ¬⁄ U ŒÙ ◊ „ ËŸapple ¬„‹ apple „ Ë •¬ Ÿapple ∑ § Êÿ¸∑ § Ê ‹ ∑ ‘§ vÆflapple ¥ ‚ Ê ‹ ◊apple ¥ ¬ ˝flapple ‡ Ê ∑ §⁄ UŸapple flÊ ‹ apple « ÊÚÄU≈U ⁄ U ◊Ÿ◊Ù „ Ÿ Á ‚¥„ ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ÷ ÊÇÿ ß ‚‚ apple ÿÊŒÊ R § Í ⁄ U Ÿ „ Ë ¥ „ Ù ‚ ∑ § ÃÊ ÕÊ . ww ‚ Ê ‹ ¬„‹ apple Ãà∑ § Ê ‹ ËŸ ¬ ˝œÊŸ◊ ¥ òÊË Ÿ ⁄ UÁ ‚¥„ ⁄ UÊfl ∑ § Ë •ª ÈflÊ߸ flÊ ‹ Ë ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ ‘§ ÁflûÊ ◊ ¥ òÊË ∑ ‘§ Ãı ⁄ U ¬⁄ U ’’ ʸŒË ∑ ‘§ ∑ §ª Ê ⁄ U ¬⁄ U π « ∏Ë Œapple ‡ Ê ∑ § Ë • Õ¸√ÿflSÕÊ ∑ § Ù ©’ Ê ⁄ UŸapple ∑ § Ê ‚ apple „⁄ UÊ ∑ §÷ Ë © ã „ Ë ¥ ∑ ‘§ Á ‚⁄ U ¬⁄ U ’ Ê ¥ œÊ ª ÿÊ ÕÊ .‹ appleÁ∑ § Ÿ • Ê ¡ © ã „ apple ¥ • ÊÁÕ¸∑ § ◊Ùø¸apple ¬⁄ U Á ¡ Ÿ ¬ Á ⁄ UÁSÕÁÃÿÙ ¥ ∑ § Ê ‚ Ê◊ŸÊ ∑ §⁄ UŸÊ ¬« ∏ ⁄ U „ Ê „ Ò flapple ’„ Èà ’ apple „ à ⁄ U Ÿ „ Ë ¥ ∑ §„ Ë ¡ Ê ‚ ∑ § ÃË „ Ò ¥. flÊSÃfl ◊apple ¥ • ÊÁÕ¸∑ § ª Ò ⁄ U ’⁄ UÊ ’⁄ UË • ı ⁄ U L §¬ ∞ ∑ § Ë •¥ à ⁄ U ⁄ UÊc≈˛Ëÿ ÁflÁŸ◊ÿ Œ ⁄ U ∑ ‘§ ◊Ê◊ ‹ apple ◊apple ¥ ∑ § ◊ ‚ apple ∑ § ◊ ∞apple ‚ apple ŒÙ © ŒÊ „⁄ UáÊ ÁŒ∞ ¡ Ê ‚ ∑ § Ãapple „ Ò ¥ Á ¡ Ÿ∑ § Ù ‹ apple∑ §⁄ U ◊ı ¡ ÍŒÊ ¬ Á ⁄ UÁSÕÁÃÿÊ ° ŒÙ Œ ‡ Ê∑ § ¬„‹ apple ∑ ‘§ „ Ê ‹ Êà ‚ apple ∑ §„ Ë ¥ ’ ŒÃ ⁄ U „ Ò ¥. Œapple ‡ Ê ◊apple ¥ Á »§‹„ Ê ‹ ¡ ÍŸ v ~~ v ¡ Ò ‚ Ë ÷ Ë ∑ § Ù߸ ÁSÕÁà Ÿ „ Ë ¥ „ Ò ¡’ ÷ Ê ⁄ Uà ∑ § Ë •¥ à ⁄ U ⁄ UÊc≈˛Ëÿ ÁflûÊËÿ ¬ ˝Áà ’ hÃÊ∞ ¥ ¬ Í ⁄ UË ∑ §⁄ UŸapple ∑ § Ë ˇÊ◊ÃÊ • Ù ¥ ¬⁄ U „ Ë ‚ flÊÁ ‹ ÿÊ ÁŸ ‡ ÊÊŸ ‹ª ª ∞ Õapple
• ı ⁄ U Ÿ „ Ë ∑ §⁄ UŒÊÃÊ • Ù ¥ ∑ § Ê ‚ ÙŸÊ ’ Ò ¥ ∑ § • ÊÚ »§ ß ¥ Ç ‹ Ò ¥« ◊apple ¥ Á ª⁄ UflË ⁄ UπÊ ª ÿÊ „ Ò .‹ appleÁ∑ § Ÿ ÁflŒapple ‡ ÊË ◊ÈŒ˝Ê ∑ ‘§ ‚ flÊ ‹ ¬⁄ U ÁflûÊËÿ fl · ¸ wÆvw-vx ∑ § Ë ÃË ‚⁄ UË ÁÃ◊Ê „ Ë (• Q § Í ’⁄ U-ÁŒ ‚¥’⁄ U wÆvw ) ◊apple ¥ øÊ ‹ Í πÊÃapple ∑ § Ê ÉÊÊ≈UÊ Ã∑ §⁄ UË ’ Ÿ xx •⁄ U ’ « ÊÚ ‹⁄ U ÿÊ v ,~|, yÆw ∑ §⁄ UÙ « ∏ | Æ ‹ Êπ L §¬ ∞ ∑ ‘§ Á ⁄ U∑ § ÊÚ « ¸ Sà ⁄ U ¬⁄ U ¬„ È ° ø ª ÿÊ ÕÊ .
L §¬ ∞ ∑ § Ë ÁflÁŸ◊ÿ Œ ⁄ U Ÿı∑ § Á ⁄ UÿÙ ¥ ∑ ‘§ Ÿ∞ • fl ‚⁄ U •’
• ı ⁄ U ∑ § ◊ „ È∞ „ Ò ¥ • ı ⁄ U • Õ¸√ÿflSÕÊ ÷ Ë ◊ „¡ ¬ Ê ° ø »§ Ë ‚ ŒË ∑ § Ë Œ ⁄ U ‚ apple ’… ∏ ⁄ U „ Ë „ Ò . • ÊÁÕ¸∑ § ŸËÁÃÿÙ ¥ ∑ ‘§ ◊Ùø¸apple ¬⁄ U „ Ê ‹ ∑ ‘§ ‚ Ê ‹ Ù ¥ ◊apple ¥ ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ § Ë ß∑ §‹ ıÃË ‚’‚ apple ’« ∏Ë ŸÊ∑ § Ê◊Ë ◊ °„ª Ê߸ ¬⁄ U ‹ª Ê◊ ‹ª ÊŸapple ∑ § Ë • ˇÊ◊ÃÊ ⁄ U „ Ë „ Ò πÊ ‚ ∑ §⁄ U πÊl ∑ § Ë◊ÃÙ ¥ ∑ ‘§ ◊Ê◊ ‹ apple ◊apple ¥. ÿ „ »§ Ê ‚‹ Ê ÷ Ê ⁄ UÃËÿ • Õ¸√ÿflSÕÊ ◊apple ¥ ÁflŒapple ‡ ÊË ◊ÈŒ˝Ê ∑ § Ë • Ê◊Œ • ı ⁄ U ©‚ ∑ ‘§ ’ Ê „⁄ U ¡ ÊŸapple ∑ § Ê „ Ò . ßÃŸÊ „ Ë Ÿ „ Ë ¥ ÿapple ©‚‚ apple Á ¬¿‹ Ë ÁÃ◊Ê „ Ë ‚ apple y { » ∏ § Ë ‚ ŒË ÿÊŒÊ ÷ Ë „ Ò . øÊ ‹ Í πÊÃapple ∑ § Ê ÿ „ ÉÊÊ≈UÊ ‚ ∑ §‹ ÉÊ ⁄ Uapple ‹ Í © à ¬ ÊŒ ∑ ‘§ {.| » ∏ § Ë ‚ ŒË ∑ ‘§ ∑ §⁄ UË ’ ’ Ò∆ÃÊ „ Ò . „ Ê ‹ Ê ¥ Á∑ § ß ‚ ÉÊÊ≈Uapple ◊apple ¥ ∑ § ◊Ë Œ ¡ ¸ ∑ § Ë ª ߸ „ Ò ‹ appleÁ∑ § Ÿ ÿ „ •’ ÷ Ë ‚„¡ ÁSÕÁà ‚ apple ’„ Èà ŒÍ ⁄ U „ Ò .÷ È ª ÃÊŸ ‚¥ ÃÈ ‹ Ÿ ∑ ‘§ ’… ∏Ãapple ÉÊÊ≈Uapple ∑ § Ë fl ¡„ ‚ apple • ◊ ⁄ UË∑ § Ë « ÊÚ ‹⁄ U ∑ ‘§ ◊È∑ § Ê ’‹ apple L §¬ ∞ ∑ § Ë ÁflÁŸ◊ÿ Œ ⁄ U Á ¬¿‹ apple ∞∑ § ◊ „ ËŸapple ∑ ‘§ Œı ⁄ UÊŸ „ Ë vw » ∏ § Ë ‚ ŒË ∑ § Ë Œ ⁄ U ‚ apple œ « ∏Ê◊ ‚ apple Á ª⁄ UË „ Ò . xv ◊Êø¸ ∑ § Ù ‚ ◊Ê # „ È∞ Á ¬¿‹ apple ÁflûÊËÿ fl · ¸ ◊apple ¥ Œapple ‡ Ê ∑ ‘§ ‚ ∑ §‹ ÉÊ ⁄ Uapple ‹ Í © à ¬ ÊŒ ◊apple ¥ ¬ Ê ¥ ø » ∏ § Ë ‚ ŒË ∑ § Ë Œ ⁄ U ‚ apple ’… ∏ÙûÊ ⁄ UË „ È߸ „ Ò . ÿ „ Á ¬¿‹ apple Œ ‡ Ê∑ § ∑ § Ë ‚’‚ apple œË◊Ë Áfl∑ § Ê ‚ Œ ⁄ U ÕË . ÿ „ ∞∑ § ¬⁄ Uapple ‡ ÊÊŸ ∑ §⁄ U ŒappleŸapple flÊ ‹ Ê ŸÃË ¡ Ê „ Ò πÊ ‚ ∑ §⁄ U ∞∑ § ∞apple ‚ Ë ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ¡ Ù •¬ ŸË • ÊÁÕ¸∑ § ŸËÁÃÿÙ ¥ ◊apple ¥ „⁄ U øË ¡ ∑ ‘§ ™ §¬⁄ U Áfl∑ § Ê ‚ ∑ § Ù Ã ⁄ U ¡ Ë „ ŒappleÃË ⁄ U „ Ë „ Ò . Á ¬¿‹ apple ∑ § È ¿ ‚ ◊ÿ ‚ apple « ÊÚÄU≈U ⁄ U ◊Ÿ◊Ù „ Ÿ Á ‚¥„ ∑ ‘§ ∑ §⁄ UË ’ Ë
◊ÊŸapple ¡ ÊŸapple flÊ ‹ apple Ÿ ¡ ŒË∑ § Ë ‚„ Êÿ∑ § ß ‚ ’ Êà ∑ § Ù ‹ apple∑ §⁄ U Ã∑ § ¸ ŒappleÃapple ⁄ U „ apple „ Ò ¥ Á∑ § Œapple ‡ Ê ∑ § Ë Ã∑ §⁄ UË ’ Ÿ ‚÷ Ë ¬ ˝◊Èπ • ÊÁÕ¸∑ § ‚ ◊SÿÊ • Ù ¥ ∑ § Ê ß ‹ Ê ¡ Áfl∑ § Ê ‚ „ Ò . ÁflŒapple ‡ ÊË ÁŸflapple ‡ Ê ÷ Ê ⁄ UÃËÿ ◊ÈŒ˝Ê ߟ ‚‹ Ê „ ∑ § Ê ⁄ UÙ ¥ ◊apple ¥ ÁflûÊ ◊ ¥ òÊË ¬ Ë ÁøŒ ¥’⁄ U◊ • ı ⁄ U ÿÙ ¡ ŸÊ
• ÊÿÙ ª ∑ ‘§ ©¬ ÊäÿˇÊ ◊Ù ¥ ≈Uapple∑ § Á ‚¥„ • Ê „‹ ÍflÊÁ ‹ ÿÊ ∑ § Ê ŸÊ◊ ¬ ˝◊ÈπÃÊ ∑ ‘§ ‚ ÊÕ Á ‹ ÿÊ ¡ ÊÃÊ „ Ò . ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ § Ë Ã ⁄ U »§ ‚ apple Áfl∑ § Ê ‚ ∑ ‘§ ŸÊ ⁄ Uapple ∑ ‘§ ¤ Ê ¥« Ê ’⁄ UŒÊ ⁄ U ⁄ U „ apple ‹ Ù ª Ù ¥ ∑ § Ê ’ Ê ⁄ U- ’ Ê ⁄ U ÿ „ ∑ §„ ŸÊ ⁄ U „ Ê „ Ò Á∑ § ß ‚‚ apple ’ øà • ı ⁄ U ÁŸflapple ‡ Ê ∑ § Ù ¬ ˝Ùà ‚ Ê „ Ÿ Á◊ ‹ apple ª Ê . Ÿı∑ § Á ⁄ UÿÙ ¥ ∑ ‘§ • fl ‚⁄ U ’… ∏apple ¥ª apple • ı ⁄ U ◊ÈŒ˝ÊS »§ ËÁà ∑ ‘§ ’ È ⁄ Uapple •‚⁄ U ∑ § Ù ∑ § ◊ Á∑ § ÿÊ ¡ Ê ‚ ∑ ‘§ª Ê . ßÃŸÊ „ Ë Ÿ „ Ë ¥ ’ ÁÀ∑ § ©÷⁄ UÃË „ È߸ • Õ¸√ÿflSÕÊ ∑ ‘§ Ãı ⁄ U ¬⁄ U ÷ Ê ⁄ Uà ∑ § Ù ŒÈÁŸÿÊ ∑ ‘§ ’« ∏apple Œapple ‡ ÊÙ ¥ ∑ ‘§ ‚ ÊÕ ¡ª„ ÷ Ë Á◊ ‹ apple ª Ë . ŒÈ ÷ ʸÇÿ ‚ apple ߟ◊apple ¥ ‚ apple ∑ § È ¿ ÷ Ë Ÿ „ Ë ¥ „ Ù ¬ ÊÿÊ „ Ò . ’ øà ∑ § Ë Œ ⁄ U ∑ § ◊ „ È߸ „ Ò • ı ⁄ U ÁŸflapple ‡ Ê ÷ Ë ÉÊ≈UÊ „ Ò . ÷ Ê ⁄ UÃËÿ
© lÁ◊ÿÙ ¥ ∑ § Ë Ã ⁄ U »§ ‚ apple ÁflŒapple ‡ ÊÙ ¥ ◊apple ¥ Á∑ § ∞ ¡ ÊŸapple flÊ ‹ apple ÁŸflapple ‡ Ê Ÿapple ¬„‹ Ë ’ Ê ⁄ U ¬ ˝àÿˇÊ ÁflŒapple ‡ ÊË ÁŸflapple ‡ Ê ∑ § Ù ¬ Ë ¿ apple ¿ Ù « ∏ ÁŒÿÊ „ Ò . ÿ „ Ê ° Ã∑ § Á∑ § ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ÷ Ë ’ È ⁄ UË Ã ⁄ U „ ‚ apple ÁflŒapple ‡ ÊË ÁŸflapple ‡ Ê∑ § Ù ¥ ∑ § Ë • Ù ⁄ U ª È „ Ê ⁄ U ∑ §⁄ UÃË „ È߸ ÁŒπ ⁄ U „ Ë „ Ò • ı ⁄ U fl „ ß ‚ • Ê ‡ Ê ¥ ∑ § Ê ‚ apple ª ˝Á ‚ à ÷ Ë „ Ò Á∑ § ‚ Êπ ÁŸœÊ¸ ⁄ UáÊ ∑ §⁄ UŸapple flÊ ‹ Ë •¥ à ⁄ U ⁄ UÊc≈˛Ëÿ ∞ ¡ apple ¥ Á ‚ ÿÊ ° ¡ ÀŒ „ Ë ÷ Ê ⁄ Uà ∑ § Ê Œ ¡ ʸ ∑ § ◊ ∑ §⁄ U Œapple ¥ª Ë . •ª⁄ U ∞apple ‚ Ê ‚ ø◊Èø „ È • Ê ÃÙ ÿ „ ¬„‹ apple ‚ apple ø ‹ apple
• Ê ⁄ U „ apple ÷ È ª ÃÊŸ ‚¥ ÃÈ ‹ Ÿ ∑ § Ù • ı ⁄ U ÿÊŒÊ Á ’ª Ê « ∏ Œapple ª Ê . ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U Ÿapple • Õ¸√ÿflSÕÊ ∑ ‘§ ∑ § ߸ ˇÊappleòÊÙ ¥ ◊apple ¥ ÁflŒapple ‡ ÊË ÁŸflapple ‡ Ê ∑ § Ë ‚ Ë◊Ê • Ù ¥ ¬⁄ U ‹ª Ë ⁄ UÙ∑ § „ ≈UÊ߸ „ Ò . ߟ◊apple ¥ ŒÍ ⁄ U ‚¥ øÊ ⁄ U ˇÊappleòÊ ÷ Ë ∞∑ § „ Ò . ÁflûÊ ◊ ¥ òÊË ‚ Ê ⁄ UË ŒÈÁŸÿÊ ÉÊÍ◊∑ §⁄ U „⁄ U Á∑ §‚ Ë ∑ § Ù ÿ „ ‚ ◊ ¤ ÊÊŸapple ∑ § Ë ∑ § ÙÁ ‡ Ê ‡ Ê ∑ §⁄ U ⁄ U „ apple „ Ò ¥ Á∑ § ÷ Ê ⁄ Uà ∑ § Ë Ã ⁄ UP § Ë ∑ § Ê •»§‚ ÊŸÊ ¡ ÀŒ „ Ë ŒÙ ’ Ê ⁄ UÊ ‡ ÊÈM § „ Ù ¡ Ê∞ ª Ê .
Á ‚ ≈UË øË »§ 13