book . qxd 03 / 08 / 2013 4:29 PM Page 13
∑ § Ùÿ ‹ Ê ÉÊÙ≈UÊ ‹ Ê ‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ë
◊ŒŒ Ÿ ∑ §⁄ UŸapple ¬⁄ U ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ § Ù ‹ ÃÊ « ∏Ê
Ÿß¸ ÁŒÑË ‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ë ß ‚ ◊Ê ¥ª ¬⁄ U ‚ flÊ ‹ © ∆ÊÿÊ „ Ò Á∑ § ©‚ apple ∑ § Ùÿ ‹ Ê • Êfl ¥ ≈UŸ ∑ ‘§ ◊Ê◊ ‹ apple ◊apple ¥ ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ‚ apple •¬ ŸË ¡ Ê ¥ ø ∑ ‘§ éÿÙ ⁄ Uapple ‚ Ê ¤ ÊÊ ∑ §⁄ UŸapple ÁŒÿÊ ¡ Ê∞ –
‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ’ œflÊ ⁄ U ∑ § Ù ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ ‘§ „‹»§ ŸÊ◊apple ¬⁄ U ÁfløÊ ⁄ U ∑ §⁄ UÃapple „ È∞ Á∑ § ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ë ÁŸ ª⁄ UÊŸË ∑ § Ê ∑ § Ê◊ ∑ ‘§¥ Œ˝Ëÿ ‚ Ã∑ § ¸ÃÊ • ÊÿÙ ª ∑ § Ê „ Ò , ß ‚ ◊apple ¥ ∑ ‘§¥ Œ˝ ∑ § Ë ∑ § Ù߸ ÷ ÍÁ◊∑ § Ê Ÿ „ Ë ¥ „ Ò –
‚ ÊÕ „ Ë ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ∑ §„ Ê Á∑ § ß ‚ ¬ Í ⁄ Uapple ÉÊÙ≈UÊ ‹ apple ‚ apple ¡ È « ∏apple Ã◊Ê◊ •„ ◊ ŒSÃÊflapple ¡ •÷ Ë Ã∑ § ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ù Ÿ „ Ë ¥ ‚ ı ¥¬ apple ª ∞ „ Ò ¥– ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ¬⁄ U ∑ §« ∏Ë Á≈Uå ¬ áÊË ∑ §⁄ UÃapple „ È∞ ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ∑ §„ Ê Á∑ § • ÊÁπ ⁄ U ∞apple ‚ Ê ÄUÿÙ ¥ „ Ò Á∑ § ∑ § Ùÿ ‹ Ê • Êfl ¥ ≈UŸ ‚ apple ¡ È « ∏Ë ‚ Á◊Áà ∑ § Ë ’ Ò∆∑ § Ù ¥ ‚ apple ¡ È « ∏apple ŒSÃÊflapple ¡ •÷ Ë Ã∑ § ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ù ‚ ı ¥¬ apple Ÿ „ Ë ¥ ª ∞ „ Ò ¥–
‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ∑ §„ Ê Á∑ § ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑Ò §‚ apple ∑ §„ ‚ ∑ § ÃË „ Ò Á∑ § ©‚ apple ◊È∑ § Œ◊Ê ø ‹ ÊŸapple ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ § Ë ß ¡ Ê ¡ ∏à øÊÁ „ ∞ – fl „ Ë ¥, ‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ’ ÈœflÊ ⁄ U ∑ § Ù ∑ §„ Ê Á∑ § ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ë SflÊÿûÊÃÊ • ı ⁄ U ⁄ UÊ ¡ ŸÒÁÃ∑ § Œπ ‹ ŸŒÊ ¡ Ë ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ∑ § ÊŸÍŸ ◊apple ¥ ‚¥‡ ÊÙœŸ ∑ § Ë ¡ M §⁄ Uà „ Ò • ı ⁄ U ‚¥‚ Œ ∑ § Ù •¥ Ãà : ß ‚ ◊Ê◊ ‹ apple ◊apple ¥ ’„‚ ∑ §⁄ U ∑ ‘§¥ Œ˝ ∑ ‘§ ‚ È ¤ ÊÊ • Ù ¥ ∑ § Ù ‹ Ê ª Í ∑ §⁄ UŸÊ „ Ò –
∑ § Ù≈U¸ Ÿapple • Ê ¡ ‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ ◊apple ¥ ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U mÊ ⁄ UÊ ŒÊÿ ⁄ U ©‚ „‹»§ ŸÊ◊apple ¬⁄ U ‚ ÈŸflÊ߸ ∑ § Ë Á ¡‚ ◊apple ¥ ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ë SflÊÿûÊÃÊ ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ § Ù ∑ § Œ◊ © ∆ÊŸapple ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ∑ §„ Ê ª ÿÊ ÕÊ –
∑ § Ù≈U¸ Ÿapple yy ¬ ÛÊÙ ¥ ∑ ‘§ „‹»§ ŸÊ◊apple ¬⁄ U ‚ ÈŸflÊ߸ ∑ §⁄ UÃapple „ È∞ ‚ flÊ ‹ Á∑ § ÿÊ ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ù •¬ Ÿapple ◊È∑ § Œ◊Ù ¥ ∑ ‘§ Á ‹ ∞ fl∑ § Ë ‹ øÈŸŸapple ∑ § Ë ß ¡ Ê ¡ à ÄUÿÙ ¥ Ÿ „ Ë ¥ ŒË ª ߸ „ Ò – ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ∑ §„ Ê Á∑ §
• Ê ¡ ∑ ‘§ ß ‚ ∑ ‘§‚ ◊apple ¥ ÷ Ë ∞∑ § ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ UË • Áœ∑ § Ê ⁄ UË ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ ∑ § Ë • Ù ⁄ U ‚ apple ¬ Ò ⁄ UflË ∑ §⁄ U ⁄ U „ Ê „ Ò – ª ı ⁄ Uà ‹’ „ Ò Á∑ § ß ‚ fl · ¸ ◊߸ ◊apple ¥ ‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ Ÿapple ∞∑ § Á≈Uå ¬ áÊË ◊apple ¥ ∑ §„ Ê ÕÊ Á∑ § ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ Á ¬¥¡⁄ Uapple ◊apple ¥ ’¥ Œ ÃÙÃapple ∑ § Ë Ã ⁄ U „ „ Ò ¡ Ù •¬ Ÿapple ◊ÊÁ ‹ ∑ § ∑ ‘§ • ŸÈ ‚ Ê ⁄ U ’ Ù ‹ ÃÊ „ Ò – ©‚ ‚ ◊ÿ ∑ § Ù≈U¸ ß ‚ ’ Êà ¬⁄ U ∑ §« ∏Ë • Ê ¬ ÁûÊ ¡ ÃÊ߸ ÕË Á∑ § ‚ Ë ’ Ë • Ê߸ Ÿapple ∑ § Ùÿ ‹ Ê ÉÊÙ≈UÊ ‹ apple ∑ § Ë ¡ Ê ¥ ø ‚¥’¥ œË Á ⁄ U ¬ Ù≈U¸ ‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ‚ apple ‚ Ê ¤ ÊÊ ∑ § Ë ÕË –
∑ § Ùÿ ‹ Ê ÉÊÙ≈UÊ ‹ apple ∑ § Ë ¡ Ê ¥ ø ∑ § Ë ÁŸ ª⁄ UÊŸË Sflÿ ¥ ‚ È ¬ ˝Ë◊ ∑ § Ù≈U¸ ∑ §⁄ U ⁄ U „ Ë „ Ò – ß ‚ ÉÊÙ≈UÊ ‹ apple ◊apple ¥ •¥ª È ‹ Ë ‚ ËœÊ ¬ Ë∞◊ ◊Ÿ◊Ù „ Ÿ Á ‚¥„ ∑ § Ë Ã ⁄ U »§ ÷ Ë © ∆ ⁄ U „ Ë „ Ò –
∑ § Ù ‹ ß ¥ Á « ÿÊ ∑ ‘§ ‚ ÊÕ ÁflflÊŒ ‚ È ‹¤ ÊÊ ∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë
∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë-∑ § Ù ‹ ß ¥ Á « ÿÊ ∑ ‘§ ’ Ëø ∑ § Ùÿ ‹ apple ∑ § Ë ª ÈáÊflûÊÊ • ı ⁄ U ÷ È ª ÃÊŸ ‚¥’¥ ÁœÃ ÁflflÊŒ πà◊ „ Ù ª ÿÊ „ Ò – ∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë ¡ ÀŒ „ Ë ∑ § Ù ‹ ß ¥ Á « ÿÊ ∑ ‘§ ‚ ÊÕ ßZœŸ • Ê ¬ ÍÁø ∑ §⁄ UÊ ⁄ U ( ∞ »§ ∞ ‚ ∞ ) ¬⁄ U „ SÃÊˇÊ ⁄ U ∑ §⁄ Uapple ª Ë –
∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë ∑ ‘§ ‚ Ë∞◊ « Ë • M §¬ ⁄ UÊÚÿ øıœ ⁄ UË ∑ § Ê ∑ §„ ŸÊ „ Ò Á∑ § ∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë ∑ § Ë • Ù ⁄ U ‚ apple ¬ apple◊apple ¥ ≈U ∑ § Ù ‹ apple∑ §⁄ U ∑ § Ù߸ ÁflflÊŒ Ÿ „ Ë ¥ ÕÊ – øÍ ¥ Á∑ § ß ¥ Á « ÿÊ ‚ apple Ãÿ ª ÈáÊflûÊÊ ∑ § Ê ∑ § Ùÿ ‹ Ê Ÿ „ Ë ¥ Á◊ ‹ Ê ÕÊ ß ‚ Á ‹ ∞ ∑ §¥¬ ŸË ∑ § Ù Á ¡‚ ` § ÊÚÁ ‹ ≈UË ∑ § Ê ∑ § Ùÿ ‹ Ê Á◊ ‹ Ê ©‚ Ë ∑ § Ê ÷ È ª ÃÊŸ Á∑ § ÿÊ ª ÿÊ ÕÊ –
•’ ∑ § Ù ‹ ß ¥ Á « ÿÊ ‚ apple çUÿÍ ‹ ‚ å ‹ Ê߸ ∞ ª ˝Ë◊apple ¥ ≈U ∑ § Ù ‹ apple∑ §⁄ U ‚ Ê ⁄ Uapple ÁflflÊŒ πà◊ „ Ù ª ∞ „ Ò ¥ • ı ⁄ U ∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë ∑ ‘§ ’ Ù « ¸ ‚ apple ∞ »§ ∞ ‚ ∞ ∑ § Ù ◊ ¥¡ Í ⁄ UË Á◊ ‹ øÈ∑ § Ë „ Ò – ∑ §¥¬ ŸË ∑ § Ù ‹ ß ¥ Á « ÿÊ ’ Ù « ¸ ∑ § Ë ◊ ¥¡ Í ⁄ UË ∑ ‘§ ’ ÊŒ ∞ »§ ∞ ‚ ∞ ‚ Êߟ ∑ §⁄ Uapple ª Ë – • M §¬ ⁄ UÊÚÿ øıœ ⁄ UË ∑ ‘§ ◊ÈÃÊÁ ’ ∑ § ‚„ Ë ŒÊ◊ ¬⁄ U Á ’¡‹ Ë ©¬‹ éœ „ ÙŸÊ ’„ Èà ¡ M §⁄ UË „ Ò • ı ⁄ U ª Ò ‚ ∑ ‘§ ŒÊ◊ ’… ∏ÊŸapple ∑ § Ê ‚ ËœÊ •‚⁄ U ∑ § Ë◊ÃÙ ¥ ¬⁄ U ŒappleπÊ ¡ ÊÃÊ „ Ò – •ª⁄ U ÉÊ ⁄ Uapple ‹ Í ª Ò ‚ ∑ § Ë ∑ § Ë◊Ãapple ¥ ’… ∏Ë ¥ ÃÙ Á ’¡‹ Ë ∑ § Ë ∑ § Ë◊Ãapple ¥ ’… ∏ŸÊ ÷ Ë Ãÿ „ Ò –
‚⁄ U∑ § Ê ⁄ U ∑ § Ù •‹ª •‹ª ‚ appleÄU≈U ⁄ U ∑ ‘§ Á ‹ ∞ •‹ª ¬ ÊÚÁ ‹‚ Ë ’ ŸÊŸË øÊÁ „ ∞ Á ¡‚‚ apple ¬ Êfl ⁄ U ¡ appleŸ ⁄ Uapple ‡ ÊŸ πø¸ ∑ § ◊ ‚ apple ∑ § ◊ ⁄ UπŸapple ¬⁄ U »§ Ù∑ §‚ „ Ù ‚ ∑ ‘§–
• M §¬ ⁄ UÊÚÿ øıœ ⁄ UË ∑ ‘§ ◊ÈÃÊÁ ’ ∑ § ∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë Œapple ‡ Ê ∑ § Ë ª Ò ‚ ‚ apple zÆ »§ Ë ‚ ŒË å ‹ Ê ¥ ≈U „ Ë ø ‹ ÊÃË „ Ò ¥, ª Ò ‚ • ÊÿÊà ∑ §⁄ UŸapple ‚ apple Á ’¡‹ Ë ◊ „¥ª Ë „ Ù ¡ Ê∞ ª Ë – Á »§‹„ Ê ‹ y . w « ÊÚ ‹⁄ U ¬ ˝Áà ∞◊ ’ Ë≈UËÿÍ ¬⁄ U ª Ò ‚ Á◊ ‹ ⁄ U „ Ë „ Ò , ŒÊ◊ w-w . z « ÊÚ ‹⁄ U ∞◊ ’ Ë≈UËÿÍ ’… ∏apple ÃÙ Á ’¡‹ Ë v-v . wz L §¬ ÿapple ¬ ˝Áà ÿÍÁŸ≈U ◊ „¥ª Ë „ Ù ¡ Ê∞ ª Ë – „ Ê ‹ Ê ¥ Á∑ § ¬ Ê ‚ âM § ◊ÊÚ «‹ ∑ ‘§ ø ‹ Ãapple ∞Ÿ≈UË ¬ Ë ‚ Ë ∑ § Ù ∑ § Ù߸ ÁŒP § à Ÿ „ Ë ¥ „ Ù ª Ë – ⁄ UÊíÿ Á ’¡‹ Ë ’ Ù « ¸ ∑ § Ë Á ’¡‹ Ë π ⁄ UËŒ •’ ÷ Ë ’„ Èà ∑ § ◊ „ Ò ß ‚ Á ‹ ∞ ⁄ UÊíÿ ß ‹ appleÁÄU≈˛Á ‚ ≈UË ’ Ù « ¸ ∑ ‘§ ≈UÒÁ ⁄ U »§ Á ⁄ UflË ¡ Ÿ , S≈˛B § Á ⁄ U ¥ª ∑ § Ê »§ ÊÿŒÊ ∑ §¥¬ ŸË ∑ § Ù „ Ù ª Ê – Á ’¡‹ Ë ’ Ù « ¸ ∑ ‘§ ÉÊÊ≈Uapple ∑ § Ù ∑ § ◊ Á∑ § ÿÊ ª ÿÊ ÃÙ ∑ §¥¬ ŸË ∑ ‘§ Á ‹ ∞ ’ apple „ à ⁄ U „ Ù ª Ê –
• M §¬ ⁄ UÊÚÿ øıœ ⁄ UË ∑ ‘§ ◊ÈÃÊÁ ’ ∑ § ßZœŸ ∑ § Ù ‹ apple∑ §⁄ U ÁŒP § Ãapple ¥ ‹ª ÊÃÊ ⁄ U ’ ŸË ⁄ U „ ÃË „ Ò ¥ • ı ⁄ U ∑ §¥¬ ÁŸÿÙ ¥ ∑ § Ù ‹ª ÊÃÊ ⁄ U ∑ § Ùÿ ‹ apple ∑ § Ë ÁŒP § à • ÊÃË „ Ò – ◊ ¥ òÊÊ ‹ ÿ ‚ apple ß ‚ ÁflûÊfl · ¸ v .{ ∑ §⁄ UÙ « ∏ ≈UŸ
• ÊÿÊÃ ∑ § Ê • ÊŒapple ‡ Ê • ÊÿÊ „ Ò –
Á ‚ ≈UË øË »§ 12