22 | BOUWENDNL | Februari 2017 | SPECIAL DUURZAAMHEID
VERDUURZAMING IN DE BOUW VOLGENS DE TWEEDE KAMER | 4
" MET HOGERE AMBITIES VOORAL SLIMMER ENERGIE BESPAREN "
ELBERT DIJKGRAAF
“ We hebben in ons programma extra aandacht gegeven aan duurzaamheid , omdat het huidige beleid tekortschiet . Als je terugkijkt op dit kabinet , dan is heel veel ingezet op bestaande technologie , zoals windmolens . Daar gaat feitelijk het grootste deel van het budget heen . En mij heeft dat altijd een beetje verbaasd ”, zo steekt SGP-kamerlid Elbert Dijkgraaf van wal als het over de duurzame ambities van Rutte-II gaat .
“ Daarbij kijk ik naar twee dingen . Aan de ene kant gaat er heel weinig geld naar nieuwe innovaties . Maar als je het duurzaamheidprobleem écht wilt oplossen , dan heb je gewoon doorbraken in de technologie nodig . Dat levert ook kostenvermindering op . Het tweede dat mij verbaast , is dat er zo weinig aandacht voor energiebespáring is . De veronderstelling is altijd : de energie die je niet nodig hebt , hoef je ook niet op te wekken . Dus waarom niet eerst maximaal inzetten op besparing ? Dan gaat het gewoon stukken beter . En daar gaat echt heel weinig aandacht naar uit .” “ Natuurlijk wel voor de nieuwbouw , daar zijn de normen wel aangescherpt en daar zie je de Nul-op-de-meter-projecten wel succesvol zijn . Maar vergeleken met de bestaande bouw is het uiteindelijk maar een heel klein deel van wat je hebt .”
“ De ambities mogen omhoog , bijvoorbeeld voor ‘ Bijna Energieneutrale Gebouwen ’ ofwel BENG . Het doel is om daar te komen in 2021 . Scherper mag , want er valt nog heel veel te halen . Dat zou kunnen met een heffing op restwarmte . Niet om bedrijven te pesten natuurlijk . Maar er zijn nou eenmaal bedrijven die warmte over hebben , waar dan niks mee gebeurt . Ik was pas bij een melkpoederbedrijf , die verwerkt
1,2 miljard kilo melk . Bij dat proces vangen ze alle warmte op en gebruiken dat weer . Zo gebruiken ze 98 procent van de warmte opnieuw . Dat zal niet voor iedereen kunnen , maar waarom zouden we bedrijven die warmte overhouden niet kunnen koppelen aan woonwijken ?
" We hebben geanalyseerd wat de effecten van die convenanten waren . Conclusie : over het algemeen nul ."
Dijkgraaf heeft meer dan gemiddeld ‘ iets ’ met duurzaamheid , ofwel de wereld waar mooie convenanten en ‘ Green Deals ’ schering en inslag zijn . “ In 2009 ben ik hoogleraar geworden en ik heb mijn oratie gehouden over energieconvenanten . Dat kwam voort uit een project waarin we alle convenanten in het energiedomein op een rij hebben gezet . Vervolgens hebben we geanalyseerd wat de effecten van die convenanten waren . Conclusie : over het algemeen nul . Is een convenant dan ongeschikt ? Nee , een convenant kán een instrument zijn , maar dan moet je als overheid wel heel slim onderhandelen en voldoende kennis hebben van wat er gebeurt . Anders zie je heel vaak dat wat bedrijven al verwachten aan technologische ontwikkeling – dat zetten ze in het convenant – waarmee het extra effect een beetje dun is .”
Wat is er dan nodig ? Meer concrete maat regelen ? “ Als je wilt dat grote groepen mensen en bedrijven iets gaan doen , dan vormen prijs prikkels het enige echte effectieve instrument . Plus regie .
Waar het vaak misgaat bij verduurzaming van de bestaande bouw is dat je niet echt een trekker hebt , die ervoor zorgt dat de boel van de grond komt . Bijvoorbeeld : je hebt een bestaande wijk met allemaal dezelfde woningen , die hebben we heel veel in Nederland , waarom dan niet een lokale energie coöperatie die dat allemaal bijelkaar pakt ? Waardoor het ook nog eens een keer een stuk goedkoper kan . Dat moet je faciliteren .
Dat geldt ook voor individuele woningeigenaren . Je moet het gewoon gemakkelijker maken . Als ik met mensen praat , dan merk ik dat ze wel beseffen dat ze duurzamer kunnen wonen . Alleen doen ze het niet , het is vaak een ver van hun bed show . Ze maken andere afwegingen .” “ Bij faciliteren hoort ook financieren en informeren . Duurzame investeringen in woningen hebben een fatsoenlijke terugverdientijd . Die zouden dus via de hypotheek gefaciliteerd moeten worden . Goede informatie is ook essentieel . Je schrikt ervan wat je als particulier allemaal nog zelf moet uitzoeken . Bij verduurzamen zijn er echt gigantisch veel keuzes , je kunt er knettergek van worden . Soms eindigt het met ‘ dan maar een gewoon gasding ’.” Zo moet het dus niet meer . Maar de toekomst ? “ Wat we graag zouden zien , in 2030 , is dat er dan massaal veel met zonne-energie gebeurt , waardoor de gasproductie naar beneden kan . En het zou natuurlijk fantastisch zijn om dat veel meer te combineren met elektrisch rijden , wat nu nog maar zeer mondjesmaat plaatsvindt . Ik weet dat er een sterke trekker nodig is in zo ’ n complex proces . De bouw zou dat in regionale coalities heel goed kunnen doen . Dat levert grote kansen op .”