ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 62

ปรางค์ฤาษี ตั้งอยู่นอกเมืองศรีเทพด้านเหนือไม่ไกลจากสระขวัญ ปรางค์ฤๅษ สระแก้วสระขวัญ แต่เดิมน่าจะเป็นศาสนสถานแบบฮินดูต ง ั้ อยู่ นอกเมืองศรีเทพไปทางทิศเหนือราว ๓ กิโลเมตร อยู ภ ่ ายในบริเวณวัดป่าสระแก้วในปัจจุบ น ั มีล ก ั ษณะ สถาปัตยกรรมแบบเขมร แต่หากหันหน้าไปทางทิศ ตะวันออก ตัวปราสาทก่อด้วยอิฐไม่สอปูนตั้งอยู่บน ฐานศิลาแลงขนาดไม่สูงนัก และมีอาคารขนาดเล็ก ในบริเวณเดียวกัน ล้อมรอบด้วยแนวก�ำแพงก่อด้วย ศิลาแลง พบโบราณวัตถุเนื่องในศาสนาฮินดู ได้แก ศิวลึงค์ ฐานประติมากรรม และชิ น ้ ส่วนโคนนทิ และ น่าจะมีการปรับแต่งอาคารในภายหลัง สัน นิษ ฐานว่าปรางค์ฤๅษีน่าจะมีอายุเก่า กว่า หรือร่วมสมัยกับโบราณสถานปรางค์ศรีเทพ และปรางค์สองพี่น้อง ที่ตั้งอยู่ภายในเมืองโบราณ ศรีเทพ ซึ่งมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ สระแก้วตั้งอยู่นอกเมืองศรีเทพไปทางทิศ เหนือขนาด ๑๓๗ x ๑๕๗ เมตร มีการขุดลอกแล้ว พบบันไดทางลงสระทั้ง ๔ ด้าน พบโบราณวัตถ จ�ำนวนมาก ส่วนสระขวัญที่มีรูปลักษณ์ใกล้เคียงกัน อยู่ในบริเวณเมืองส่วนนอกค่อนไปทางเหนือของแนว ก�ำแพงเมืองส่วนนอกเป็นสระขนาดใหญ่ที่ตั้งอยู่ไม ไกลกัน และบริเวณนี้อาจารย์ศรีศักรสันนิษฐานว่า น่าจะเป็นพื น ้ ที ข ่ องเขตพระราชวังหรือย่านที อ ่ ยู อ ่ าศัย ของบุคคลผู้มีสถานภาพของเมืองศรีเทพ ส่วนเมือง ชั้นในเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ สระน�้ำทั้งสองสระนี้มีน�้ำขัง ตลอดปีและเชื่อกันว่าเป็นน�้ำศักดิ์สิทธิ์ มีการน�ำน�้ำ สระแก้วไปท�ำน�้ำพิพัฒน์สัตยาของจังหวัดเพชรบูรณ 62 ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้/ศรีเทพ/เสมา”