ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 48

อัตลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมของเมืองละโว้ และวัด มหาธาตุน น ั้ ถือว่าเป็นวัดส�ำคัญของเมืองละโว้ต ง ั้ แต สมัยสมเด็จพระราเมศวรลงมาถึงสมัยอยุธยาตอน ปลาย แหล่งโบราณคดีที่วัดพรหมทินใต บ้านพรหมทินทั้งพรหมทินเหนือและพรหม ทินใต้เป็นพื น ้ ที ข ่ องเมืองโบราณที่ไม่เห็นแนวคูน ำ �้ คัน ดินชัดเจน แต่ใช้ทางน�้ำธรรมชาติคือคลองโพธิ์ทอง ซึ่งต่อกับคลองถลุงเหล็กต่อกับล�ำมะเลง และไปลง ล�ำน�้ำสนามแจงและแม่น�้ำบางขามในแถบบ้านหม ตั้งอยู่ทางตะวันออกของเมืองลพบุรี ซึ่งอยู่ในพื้นท สูงลอนลูกคลื น ่ และอยู เ ่ ชิงเขาวงพระจันทร์ ในอ�ำเภอ โคกส�ำโรง จังหวัดลพบุรี โดยมีเขาทับควาย ซึ่ง มีแหล่งแร่เหล็กแบบเฮมาไทต์ตั้งอยู่ห่างไปราว ๔ กิโลเมตร พ.ศ. ๒๕๒๙ กรมศิลปากรเข้ามาส�ำรวจ และขุดค้นภายในวัดพรหมทินใต้บริเวณด้านข้างพระ อุโบสถหลังเก่าโดยได้ท ำ � การบูรณะพระอุโบสถหลัง เก่า ซึ่งเป็นพระอุโบสถในสมัยอยุธยา ซึ่งในพื้นท เดียวกันนั น ้ พบเศษภาชนะดินเผาตั ง ้ แต่เนื อ ้ ธรรมดา จนถึงเนื้อแกร่ง เครื่องถ้วยลายครามแบบหมิง ไห ขอม เครื่องเคลือบจากกลุ่มเตาศรีสัชนาลัย พ.ศ. ๒๕๓๕ มีการขุดพบประติมากรรมท�ำจากหินรูป พนัสบดีในรูปแบบศิลปะแบบทวารวดี ซึ่งแต่เดิมน่า จะรองเป็นฐานพระพุทธรูปยืน (กล่าวกันว่าพนัสบด เป็นสัตว์ที่มีลักษณะผสมกันระหว่างพาหนะ ของ เทพเจ้าสามองค์ในศาสนาฮินดู คือ มีเขาคล้ายโค พาหนะของพระอิศวร มีปีกคล้ายหงส์ พาหนะของ พระพรหม และมีจะงอยปากคล้ายครุฑ พาหนะของ พระนารายณ์) ต่อมาภาควิชาโบราณคดีจึงท�ำการวิจัยโดย ขุดค้นอย่างต่อเนื่องในช่วงปิดภาคการศึกษาโดย อาจารย์ธนิก เลิศชาญฤทธ์ ต่อเนื่องมาจนปัจจุบัน วัดพรหมทินใต้ มีอาคารโบสถ์สมัยอยุธยาล้อมรอบด้วยใบเสมา ที่ทำ�จากหินในรุ่นอยุธยาเช่นกัน ตั้งอยู่ในพื้นที่ราบลอนลูกคลื่น ใกล้กับเขาทับควาย ซึ่งเป็นแหล่งแร่เหล็กแบบเฮมาไทต์ [He- matite] เป็นสินแร่เหล็กที่มีการผลิตกันมาตั้งแต่โบราณและ สันนิษฐานว่าชุมชนบริเวณรอบๆ นี้คงจะผลิตแร่เหล็กส่งเป็น ส่วยเมืองลพบุรีในสมัยอยุธยาด้วย 48 ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้/ศรีเทพ/เสมา”