ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 11

ภาพวาดอาณาบริเวณเมืองละโว้รุ่นแรกในสมัยทวารวดีจนมาถึงเมืองลพบุรีในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ฯ จากวารสารเมืองโบราณ วาดโดยสุทธิชัย ฤทธิ์จตุพรชัย คำ�แนะนำ�โดยอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม เมืองละโว บรรดาเมืองโบราณในประเทศไทยที่มีอายุแต่สมัยทวารวดีประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๒ ลงมา จนถึง สมัยลพบุรี อยุธยา และกรุงเทพฯ ในทุกวันนี้ เมืองที่ยังรักษาชื่อบ้านนามเมืองแต่เดิมไว้อย่างสืบเนื่องมีอยู่ ๓ เมือง คือ เมืองละโว้ ในลุ่มน�้ำลพบุรีของภาคกลาง เมืองพิมาย ในลุ่มน�้ำมูลของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และเมืองหริภุญชัยหรือล�ำพูน ในลุ่มน�้ำกวงของภาคเหนือ เมืองอื่นๆ ทั้งเมืองใหญ่และเล็กจ�ำนวนเป็นร้อยกว่าแห่งขึ้นไปดูจะเลือนหายไปจากความทรงจ�ำและ การจดจ�ำของคนรุ่นหลังเกือบทั้งสิ้น จากการศึกษาส�ำรวจของข้าพเจ้าในเรื่องภูมิวัฒนธรรมของบรรดาเมือง โบราณในประเทศไทยที่ผ่านมา พอหาเหตุผลได้ว่าท�ำไมชื่อเมืองส�ำคัญทั้งสามแห่งนี้จึงยังไม่ขาดหายไป นั่นเพราะเมืองทั้งสามแห่ง ล้วนตั้งอยู่ ในต�ำแหน่งภูมิศาสตร์และสภาพแวดล้อมที่เป็นชุมทางการ คมนาคมทางน�้ำ คือเป็นบริเวณที่มีแม่น�้ำและล�ำน�้ำไหลมารวมกัน เกิดการตั้งถิ่นฐานเป็นชุมชนบ้านและเมือง ในท้องถิ่นเดียวกัน อยู่ในระบบนิเวศวัฒนธรรมเดียวกัน แม่น�้ำอันเป็นเส้นทางคมนาคมส�ำคัญไม่แห้งไปหรือ เปลี่ยนทางเดิน ชุมชนจึงยังด�ำรงอยู่อย่างสืบเนื่อง แม้ว่ากลุ่มชนที่เป็นชาติพันธุ์เดิมจะหายไปแล้วก็ตาม แต่คนกลุ่มใหม่ก็จะเคลื่อนเข้ามาแทนที่ตลอด เวลา ท�ำให้ชื่อบ้านนามเมืองเก่าๆ ยังจดจ�ำกันอยู่ แม้ว่าจะเป็นต�ำนานก็ตาม มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 11