เที่ยวตามตำนาน เพชรบุรีที่ยังไม่เคยเห็น ฯลฯ เที่ยวตามตำนาน เพชรบุรีที่ยังไม่เคยเห็น มหาเภตราฯ | Page 60
คาบสมุทรตอนบนสุดเริ่มส�ำคัญมาตั้งแต่ยุคนั้นเช่น
กัน เมื อ ่ ถึงสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวยิ่งมีการลงทุนขุดคลองลัดเลียบคลองเดิม
คือคลองภาษีเจริญและคลองด�ำเนินสะดวก ซึ่งเป็น
คลองขุดตรงกว่าคลองด่านและคลองสุนัขหอนที่ม
แต่เดิม
แต่กาลเวลาแห่งความเปลี่ยนแปลงท�ำให
เมืองมะริดและตะนาวศรีกลายเป็นสิทธิขาดของ
อังกฤษโดยสมบูรณ์ รวมทั้งทางรถไฟกรุงเทพฯ-
เพชรบุร ก ี ็ได้ท ำ � หน้าที น ่ แ ี้ ทนแม่น ำ �้ ล�ำคลองต่างๆ เส้น
ทางเดินทางและเส้นทางการค้าเก่าเหล่านี้จึงเหลือ
แต่ร อ ่ งรอยบางๆ และความทรงจ�ำแต่เพียงเล็กน้อย
จากเมืองท่ามะริดในฝั่งอันดามันสู่เมืองเพชรบุร
และกรุงศรีอยุธยาหรือกรุงเทพฯ
บั น ทึ ก การเดิ น ทางของนายแพทย์ อิ ง
เกิลเบิตร์ แกมเฟอร์ เมื่อ พ.ศ. ๒๒๓๓ ในรัชกาล
สมเด็จพระเพทราชา เดินทางจากเมืองปัตตาเวีย
ไปสยามที่กรุงศรีอยุธยา ตอนหนึ่งกล่าวถึงการเดิน
ทางโดยพ่อค้าคนไทยเป็นผู้บอกระยะทางจากเมือง
นครศรีธรรมราชต้องผ่านสามร้อยยอด เมืองปราณ
ชะอ�ำ เหนือขึ้นไปคือเมืองเพชรบุรี ผ่านยี่สาร แม
กลอง ท่าจีน จากนั้นจึงถึงปากน�้ำเจ้าพระยา ส่วน
ขากลับก็ออกเดิน ทางในช่วงฤดูฝน จากปากน�้ำ
เจ้าพระยาไปที่เกาะสีชังทางตะวันออก แล่นเรือตัด
ข้ามอ่าวไปแถวๆ สามร้อยยอดทางฝั ง ่ ตะวันตก เรือ
ส�ำเภาหรือก�ำปั่นใหญ่ๆ มักใช้วิธีนี้คือข้ามอ่าวไปมา
โดยไม่ต้องเลียบชายฝั่งไปทางแสมสาร จุดหมาย
คือเกาะต่างๆ ที ป ่ ลายแหลมญวนต่อจากนั น ้ จึงเลียบ
ชายฝั่งญวนไปจนถึงกวางตุ้งในเมืองจีน
และในบันทึกการเดินทางของคณะทูตจาก
อังกฤษ จอห์น ครอว์เฟิร์ด เข้ามาสยามเมื่อราว
พ.ศ. ๒๓๖๕ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ
60
หล้านภาลัย แม้เวลาผ่านไปถึงกว่า ๑๓๐ ปี การ
เดินทางทั้งขาเข้าและขาออกก็ยังใช้เส้นทางเดียว
กับหมอแกมเฟอร
เมื่อท�ำความเข้าใจจากบันทึกต่างๆ ของ
คณะทูตพ่อค้า นักเดินทางในสมัยกรุงศรีอยุธยา
และช่วงต้นกรุงเทพฯ และเอกสารของแวริงตัน
สมิท กล่าวเป็นการเดินทางตามเส้นทางดังกล่าว
เป็นเส้นทางการค้าเก่าในยุครัชกาลที่ ๕ โดยเดิน
ทางบกผ่านเทือกเขาตะนาวศรีจากเมืองท่ามะริดได
รับความนิยมอย่างสูงส�ำหรับการขนส่งสินค้าและนัก
เดินทาง แม้จะมีสัตว์ร้าย แต่ใช้เวลาน้อยกว่าและ
ปลอดภัยจากพวกโจรสลัดตามช่องแคบมะละกา
โดยสังเคราะห์จากข้อมูลทางประวัติศาสตร์และ
สันนิษฐานเส้นทางออกมาเป็น ๔ สายส�ำคัญ ใช้เป็น
เส้นทางการค้าโบราณโดยเฉพาะช่วงพุทธศตวรรษที่
๒๒-๒๓ โดยปกติการเดินทางจากมะริดไปอยุธยา
ด้วยความช่วยเหลือจากเจ้าเมืองและอ�ำนาจที่ส่วน
กลางโดยเฉลี ย ่ จะใช้เวลาประมาณ ๑๐–๑๖ วัน เส้น
ทางดังกล่าว มีรายละเอียด ดังน
๑. แผนที ข ่ องชาวตะวันตกทั ง ้ ในสมัยอยุธยา
และกรุงเทพฯ บันทึกไว้เช่นเดียวกับคณะราชทูตชาว
เปอร์เซีย คณะราชทูตจากฝรั ง ่ เศส และคณะราชทูต
ของครอว์เฟิร์ดจากอังกฤษในสมัยรัชกาลที่ ๒ โดย
คณะราชทูตจากเปอร์เซียบันทึกว่า เส้นจากมะริด
ที่อยู่ชายฝั่งทะเลเดินทางไปทางตะวันออกหรือแล้ว
ข้ามแม่น�้ำตะนาวศรีไปยังเมืองที่ชื่อ Jelinga หรือ
Jalinguer ที่อยู่บนคลองสะรอหรือซาระวะ [Tsa-
raw, Sarawa] ซึ่งปรากฏในแผนที่สมัยอยุธยาอีก
หลายชุด ส่วนคณะของคณะราชทูตจากเปอร์เซีย
จากเอกสาร “ส�ำเภากษัตริย์สุไลมาน” อิบนี มูฮัม
หมัด อิบรอฮิม ล่ามใน คณะราชทูตเดินทางมาเยือน
เป็นการตอบแทนคณะทูตของสมเด็จพระนารายณ์ฯ
ในช่วง พ.ศ. ๒๒๒๘ เดินทางเมืองมัทราส (เจนไน)
เดินทางผ่านหมู เ ่ กาะอันดามันไปขึ น ้ ท่าที เ ่ มืองมะริด
เที่ยวตามตำ�นาน เพชรบุรีที่ยังไม่เคยเห็น มหาเภตรา-เจ้าลาย-ตาม่องไล่-เจ้ากรุงจีน