เที่ยวตามตำนาน เพชรบุรีที่ยังไม่เคยเห็น ฯลฯ เที่ยวตามตำนาน เพชรบุรีที่ยังไม่เคยเห็น มหาเภตราฯ | Page 58

ภายหลังเมื่อขุด คลองภาษีเจริญและคลองด�ำเนินสะดวก เมื่อปลายรัชกาลที่ ๔ ต่อรัชกาลที่ ๕ แล้ว มีเส้นทางส�ำหรับการเดิน ทางภายในที่สืบเนื่องมาจากความต้องการส่งผลผลิตเพื่อการส่งออก จากแม่น�้ำเจ้าพระยาตัดเข้าคลองภาษีเจริญแถบคลอง บางกอกใหญ่มาออกแม่น�้ำท่าจีนแถบอ�ำเภอกระทุ่มแบน เข้าคลองด�ำเนินสะดวกออกแม่น�้ำแม่กลองแถวๆ บางนกแขวก แล้วจะ เลือกเข้า คลองวัดประดู่ ผ่านไปสู่คลองสายในเพื่อเข้าแม่น�้ำเพชรบุรีก็ได้แต่ไม่นิยมนัก หรือจะเข้า คลองบางลี่ ที่เรียกภายหลัง ว่า คลองประชาชมชื่น (คนเก่าบางคนเรียกคลองพระยาชมชื่น) ต่อกับคลองขุดยี่สาร ผ่านยี่สาร ออกบางตะบูน แล้วลัดเลาะ เข้าสู่แม่น�้ำเพชร อีกทีหนึ่ง ก.ศ.ร. กุหลาบ ไปเที่ยวยี่สารก็เดินทางสายน จนถึงเกาะจาน ในเส้นทางนี จ ้ ะเดินทางผ่านชุมชนในป่าชาย เลนที่ส�ำคัญชุมชนหนึ่ง และปรากฏอยู่ในแผนที่เก่า ของชาวตะวันตกหลายชุดคือ บ้านยี ส ่ าร ซึ ง ่ เมื อ ่ ผ่าน บ้านแหลม บางตะบูน บางครกแล้วก็จะวกเข้าคลอง ยี่สารเก่าต่อไปคลองบางลี่ ไปปากคลองแม่กลอง แล้วตัดเข้าคลองสุนัขหอนไปท่าจีนและคลองด่านสู แม่น�้ำเจ้าพระยาได จากการขุดค้นทางโบราณคดีพบว่ามีการ 58 เริ่มตั้งชุมชนอยู่อาศัยที่บ้านยี่สารจากหลักฐานเศษ เครื่องถ้วยสมัยราชวงศ์หยวนในช่วง พ.ศ. ๑๘๑๙– พ.ศ. ๑๙๑๐ และโบราณวัตถุที่เป็นเครื่องถ้วย จ�ำนวนมากรวมทั้งวัตถุที่เนื่องในการเป็นชุมชนเพื่อ การค้าขนาดใหญ่ในระดับเมืองเล็กๆ ทีเดียว ดังนั น ้ เส้นทางเดินทางภายในจากเพชรบุร ส ี ่ บางกอก โดยผ่าน “บ้านยี ส ่ าร” จึงเป็นส่วนหนึ ง ่ ของ เส้นทางข้ามคาบสมุทรที่ต่อเนื่องไปยังพระนครทั้ง สองแห่งตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๑๙ ซึ่งเส้นทางข้าม เที่ยวตามตำ�นาน เพชรบุรีที่ยังไม่เคยเห็น มหาเภตรา-เจ้าลาย-ตาม่องไล่-เจ้ากรุงจีน