สำรวจอโยธยากับอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม สำรวจอโยธยากับอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม | Page 23

เจดีย์วัดเขากบ ภาพเก่าของอาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม และสันนิษฐานว่าน่าจะเคยเป็นเจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์มาก่อน ล�ำน�้ำนี้ผ่านลงมายัง “เมืองขีดขินหรือเมือง ปรันตะปะ” ในเขตอ�ำเภอบ้านหมอที่ไหลลงไปสบ กับล�ำน�้ำป่าสักที่ไหลลงจากหุบเขาเพชรบูรณ์ ผ่าน อ�ำเภอแก่งคอยมายังอ�ำเภอท่าเรือ จังหวัดสระบุร เมื่อมาถึง “ต�ำบลพระแก้ว” ล�ำน�้ำป่าสักแตกออก เป็นสองแพรกใหญ่ แพรกหนึ่งไปทางตะวันตก คือ “แม่น ำ �้ ป่าสัก” ที ผ ่ า ่ นลงมายังอ�ำเภอนครหลวงมายัง เกาะเมืองพระนครศรีอยุธยา ส่วนอีกแพรกหนึ่งคือ “ล�ำน�้ำพระแก้ว” ท ไหลเอนไปทางตะวันออกไกลที่ลาดสูงลงจากปลาย เขาใหญ่ ผ่ า นลงมายั ง เขตอ� ำ เภออุ ทั ย ในเขต จังหวัดพระนครศรีอยุธยาแล้วไหลลงมาสู่ที่ราบลุ่ม ต�่ำในเขตต�ำบลบ้านสร้าง วกไปทางตะวันตกเรียก ว่า “คลองโพ” ไปออกแม่น�้ำเจ้าพระยาใกล้กับ “เกาะพระ” เหนือเกาะบางปะอิน ควบคู่ขนานไปกับ “ล�ำคลองพระแก้ว” ใน พื้นที่ลาดต� ำ ่ ของอ�ำเภอหนองแซง จังหวัดสระบุรี ก มีล ำ � น� ำ ้ สายหนึ ง ่ ที น ่ ก ั ภูม ศ ิ าสตร์ต า ่ งประเทศเรียกว่า “แม่น�้ำหนองแซง” เกิดจากการรวมตัวของล�ำห้วย หลายสายที อ ่ อกมาจากเขาใหญ่ ผ่าน “เขาพระพุทธ ฉาย” ลงไปทางใต้และไปออกที่ลุ่มต�่ำ อันเป็นเวิ้ง อ่าวที เ ่ ป็นที ล ่ ม ่ ุ ปริ ม ่ น� ำ ้ ในเขตอ�ำเภอหนองแค บริเวณ ที่ลาดลุ่มของล�ำน�้ำหนองแซงนี้เป็นที่ตั้งของเมือง โบราณสมัยทวารวดีที่เรียกกันว่า “เมืองอู่ตะเภา” เป็นเมืองที่มีคูเมืองกว้างเชื่อมต่อกับล�ำน�้ำใหญ่ท ไหลไปเชื่อมต่อกับ “ล�ำน�้ำบางแก้ว” ในเขตอ�ำเภอ อุทัย การเดินทางตามล�ำน� ำ ้ จากเมืองละโว้ในสมัย แรก เช่น สมัยทวารวดี คือการเดินทางตาม “ล�ำน�้ำ พระแก้วและหนองแซง” ไปออกเวิ้งทะเล อันเป็นท มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 23