ต้องเป็นเพื่อนหรือไม่เป็นเพื่อนกับคนพวกนั้นด้วย เลิกพูดถึงพวก เขาแล้วมาสนุกกันดีกว่า พระราชินีวิกทอเรียกับมิสซิสแบนนิสเตอร์ เป็นข้อยกเว้นนะ แล้วทั้งคู่ก็ตายไปแล้ว ” “ ไม่ได้ ไม่ได้ ฉันไม่ยอมรับเรื่องนั้น ฉันเคยเจอคนอื่นๆ อีก ” “ ผมก็เหมือนกัน ” มาห์มุด อาลีกลับล�ำอย่างไม่มีใครคาดคิด “ ผู้หญิงไม่ได้เป็นแบบนั้นทุกคนหรอก ” บรรยากาศเปลี่ยนไป และ พวกเขาก็นึกถึงความมีเมตตาและมารยาทเล็กๆ น้อยๆ “ หล่อนพูด ว่า ‘ ขอบคุณมากนะคะ ’ อย่างเป็นธรรมชาติที่สุด ” “ หล่อนยื่นยาอมให้ ผมตอนฝุ่นคลุ้งจนระคายคอ ” ฮามิดุลลาห์จ�ำตัวอย่างกิริยามารยาท ดังนางฟ้าอื่นๆ ได้อีก แต่อีกฝ่ายที่รู ้จักแต่อินเดียภายใต้การปกครอง ของอังกฤษ จ�ำต้องกระเสือกกระสนค้นหาเศษเล็กเศษน้อยจากความ ทรงจ�ำ จึงไม่น่าแปลกใจเลยที่เขาจะย้อนกลับมาพูดว่า “ แต่แน่ละ ทั้งหมดนี้มันเป็นข้อยกเว้น ข้อยกเว้นไม่ได้พิสูจน์กฎนะ ผู ้หญิงทั่วไป ก็เหมือนมิสซิสเทอร์ทันนั่นแหละ อาศิศ นายก็รู้ว่าหล่อนเป็นยังไง ” อาศิศไม่รู ้ แต่ก็รับว่าเขารู ้ เขาเองก็ชอบทึกทักเอาจากสิ่งต่างๆ ที่ท�ำให้ เขาผิดหวังเหมือนกัน เป็นเรื่องยากที่จะให้ชนชาติที่ถูกปกครองท�ำ แบบอื่น เขายอมรับในข้อยกเว้น และเห็นด้วยว่าผู้หญิงอังกฤษทุก คนเย่อหยิ่งและชอบรับสินบน การพูดคุยชักหมดรส การสนทนา แปรไปสู่เรื่องอันเหน็บหนาวและขยายออกไปไม่รู้จบ
คนรับใช้มาแจ้งว่ามื้อค�่ำพร้อมแล้ว พวกเขาท�ำหูทวนลม ชาย สูงวัยคุยเรื่องการเมืองไม่ยอมจบสิ้น อาศิศเดินเตร่เข้าไปในสวน แมกไม้ส่งกลิ่นหอมตลบ อวลกลิ่นดอกจ�ำปาที่ยังไม่บานเต็มที่ และ แล้วเศษเสี้ยวของกวีนิพนธ์เปอร์เซียก็แว่บเข้ามาในหัวเขา มื้อค�่ำ มื้อ ค�่ำ มื้อค�่ำ ... แต่เมื่อเขากลับมาที่บ้านเพื่อกินมื้อค�่ำ มาห์มุด อาลีก็เดิน เตร่ไปพูดกับซายีสหรือคนรับใช้ของเขาบ้าง “ มาเจอเมียฉันหน่อยสิ ”
23