ตามรอยอาทิตย์อุทัย : แผนสร้างชาติไทยสมัยคณะราษฎร | Page 19
เศรษฐกิจของไทยช่วง พ.ศ. ๒๔๗๕-๒๕๓๐ อันแสดงให้เห็นถึงความ
สัมพันธ์ระหว่างไทยกับมหาอ�ำนาจทางเศรษฐกิจก็ตาม แต่ช่วงเวลา
แห่งการพัฒนาประเทศภายหลังการปฏิวัติ ๒๔๗๕ กลับถูกมองข้าม
ไปด้วยข้อสรุปที่เรียบง่ายว่าอังกฤษยังคงมีอิทธิพลต่อไทยตั้งแต่ระบอบ
สมบูรณาญาสิทธิราชย์จนกระทั่งสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ ๒ จวบกระทั่ง
สหรัฐอเมริกาก้าวขึ้นมามีบทบาทในฐานะผู้น�ำโลกแทนอังกฤษ ๑๒
กล่าวอีกอย่างหนึ่งคือ องค์ความรู้ว่าด้วยการพัฒนาประเทศไทย
ภายใต้ความสัมพันธ์ระหว่างไทย-ญี่ปุ่นหลังการปฏิวัติ ๒๔๗๕ ได้รับ
ความสนใจค้นคว้าไม่มากนัก หรือถูกมองข้ามไปด้วยค�ำอธิบายทาง
วิชาการอย่างเรียบง่ายว่า ไทยตกอยู่ภายใต้อ�ำนาจของอังกฤษอย่าง
ต่อเนื่องตั้งแต่ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์จนถึงสงครามโลกครั้งที่ ๒
จากนั้นไทยจึงเริ่มต้นพัฒนาประเทศตามแบบสหรัฐอเมริกาในช่วง
สงครามเย็น
ค�ำอธิบายเช่นนี้ดูราวกับว่าการพัฒนาประเทศภายใต้รัฐบาลหลัง
การปฏิวัติ ๒๔๗๕ นั้น เป็นเสมือนช่วงเวลาแห่งความว่างเปล่าอันเป็น
ค�ำอธิบายที่ละเลยบริบทการก้าวขึ้นเป็นมหาอ�ำนาจของญี่ปุ่นในเอเชีย
และการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างไทย-ญี่ปุ ่นในช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ ๒
ไปอย่างน่าเสียดาย
การก้าวขึ้นมาเป็นศูนย์กลางอ�ำนาจใหม่ในเอเชียของญี่ปุ ่น เริ่มต้น
จากการสร้างความเป็นสมัยใหม่ในสมัยเมจิ (Meiji Era, พ.ศ. ๒๔๑๑-
๒๔๕๕) ด้วยการด�ำเนินการพัฒนาตามแบบตะวันตก (Westernization)
ญี่ปุ่นมีการเมืองสมัยใหม่อันรวมศูนย์ที ่มั่นคงภายใต้รัฐธรรมนูญ
เมจิ และมีการพัฒนาอุตสาหกรรม (Industrialization) ที่เริ่มต้นการ
ฟื ้นฟูอุตสาหกรรมสิ่งทอเป็นล�ำดับแรก เพื่อวางรากฐานให้เศรษฐกิจของ
ประเทศมีความมั่นคงเป็นเบื้องแรกก่อน ควบคู่ไปกับการสร้างกองทัพ
สมัยใหม่ (Militarization) อันน�ำไปสู่การแสดงแสนยานุภาพทางการ
ตามรอยอาทิตย์อุทัย 11