تقریبا در هر باشگاهی افرادی وجود دارند که با یک تمرین معمولی و رعایت رژیم غذایی مختصر به سرعت به تناسبی زیبا و ایده آل می رسند. انگار آنها دست به وزنه می زنند ، بدنشان شروع می کند به رشد و تغییر. اما در عوض افراد دیگری هم وجود دارند که مدت زیادی تلاش می کنند و در رژیم های سخت به سر می برند و نهایتا به نتیجه ای که مد نظرشان است نمی رسند. این موضوع تا حدود زیادی به بحث ژنتیک بستگی دارد. البته ناگفته نماند نمی توان مطلقا عامل ژنتیک را در این موضوع دخیل دانست و انتخاب راه درست هم در این موضوع تاثیرگزار است. سال هاست درباره موضوع ژنتیک به خصوص در رشته ای مثل بدنسازی که در واقع نمایش عضلات و آناتومی است صحبت می شود. سوال مهم تر در این زمینه این است که چگونه می توان تشخیص داد برای بدنسازی به ویژه در سطح قهرمانی مناسب هستیم و یا اصلا بدون ژنتیک مطلوب هم می توان به موفقیت رسید ؟ تصمیم گرفتیم در این شماره از جسم و اندیشه پاسخ این سوال را از یکی از پزشکان مجرب ورزشی سوال کنیم. دکتر سلطان سلیمی پزشك ورزشی و عضو كميته پزشكي فدراسيون ورزشهاي رزمي توضیحاتی در این خصوص می دهد که در ادامه با هم می خوانیم.

دکتر سلطان سلیمی

ژنتیک در تمام ورزش ها تاثیرگزار است. یکی می تواند دونده سرعت خوبی باشد و یکی دیگر در وزنه برداری. یکی می تواند در رشته ژیمناستیک به موفقیت برسد و شخصی دیگر در فوتبال می تواند خودنمایی کند. بدون تردید یکی از عوامل مهم در این تمایز داشتن تارهای عضلانی متفاوت در هر انسان است که می تواند در شخصی کند انقباض و در شخصی دیگر تند انقباض باشد. اما باید اذعان کرد که ژنتیک تنها بخشی از راه است و تمرین و تلاش زیاد می تواند به آن غلبه کند. حتی کسانی که ژنتیک عالی دارند با دست روی دست گذاشتن نمی توانند قهرمان شوند و آنها نیاز دارند تا تمرین های مختص خودشان را داشته باشند.

بیشترین تفاوت بین افرادی که به اصطلاح ژنتیک دارند و کسانی که ژنتیک ندارد ، زمان رسیدن آنها به اهدافشان است. مثلا شخصی یک دهه تلاش می کند و به نتیحه می رسد اما

فردی دیگر در دو سال این راه پرپیچ و خم را طی می کند. به طول مثال در چندین سال گذشته بارها مراجع کنندگانی با تیپ های بدنی مختلف و ژنتیک گوناگون به مطبم آمده اند. برخی از آنها به خاطر درصد چربی بیشتری که داشتند مجبور بودند حتی بیش از یک سال در رژیم باشند ، این در حالی است که برای از بدنسازان شرایط متفاوت بود. آنها زمان به مراتب کمتری در فاز رژیم قرار داشتند و حتی می توانستد وعده آزاد بیشتری مصرف کنند.

در طول زمانی که به دفترم مراجعه می کردند برخی از ورزشکاران می گفتند مربیان به آنها گفته اند که برای قهرمانی در این رشته مناسب نیستم چرا که ژنتیک یا شخصیت قهرمانی ندارم. اما به نظرم این موضوع

صحت ندارد. همانطور که گفتم ممکن است بعضی به صورت ذاتی استعداد بیشتری داشته باشند اما این دلیل نمی شود که آنها شانسی در قهرمانی نخواهند داشت. همیشه تلاش و تمرین سخت می تواند بر ژنتیک غلبه کند کمااینکه در یک دهه گذاشته و با پیشرفت علم بارها دنیا شاهد چنین صحنه هایی بوده است. با احترام به تمام مربیان اما شاید کسانی که چنین ادعایی می کنند هنوز به این فرمول پی نبرده اند یا در این زمینه اطلاعات کافی ندارند. اگر چه گاه اوقات عدم صرفه اقتصادی آنها را مجبور به چنین صحبت هایی می کند. ورزشکاران علاقه مند به قهرمانی با در نظر گرفتن شرایط خود در هدف خود بمانند و مطمئن باشند با روش های علمی و متدهای جدید و صد البته تمرین سخت می توانند به بهترین خود برسند.

در مباحث ورزشی یا حتی طبی هر ورزشکاری به گونه ای متفاوت برای مسابقات آماده می شود یا حتی هر بیماری به گونه های مختلف درمان می شوند. در کشورهای پیشرفته و صاحب سبک به خوبی این موضوع جا افتاده است. مثلا اگر به فوتیالیست های حرفه ای توجه کنید ، آنها برای هر بعد از زندگی قهرمانی و حرفه ای خود شخصی را استخدام می کنند. مثلا آنها یک متخصص تغذیه ،

یک تمرین دهنده شخصی ، یک تمرین دهنده در زمان

مصدومیت ، یک مربی بدنساز و

حتی روانشناس دارند. متاسفانه در کشور ما اینگونه نیست و قهرمانان حرفه ای ما به طور کلی تمام امور خود را به یک شخص می سپارند.

اینکه متوجه شویم برای کدام رشته ورزشی مناسب هستیم باید از همان دوران کودکی تعیین شود. این موضوع در ایالت متحده از 6 ماهگی یه کودک شروع می شود. آنها یک کودک را از زمانی که حتی یک ساله نشده است زیر نظر می گیرند. اما در ایران عملا چنین مراکز استعداد یابی وجود ندارد. خانواده ها سعی می کنند فقط و فقط روی بعد تحصیل توجه کنند و زمانی که کودکان به سن نوجوانی می رسد ، دیگر زمان تشخیص استعداد از بین می رود. در سن نوجوانی زمانی مناسبی برای تشخصی استعداد نیست. نوجوانان به ناچار رشته ورزشی که به نظرشان جذاب یا حتی پولساز است را انتخاب می کنند و سعی می کنند با تمرین زیاد به موفقیت برسند.

این سیستمی که در قسمت قبلی گفته شد ، به نظرم بیشتر به سیستم طبیعی داروین شباهت دارد. یعنی از بین ‎80‎ میلیون نفر بالاخره چند نفر می توانند موفق شوند! بازی های المپیک به نظرم مصداق خوبی برای این بحث است. کشوری کوچک و کم جمعیت مثل بلاروس می تواند در این بازی ها بیش از ‎15‎ مدال کسب کند اما ایران با جمعیتی نزدیک به ‎80‎ میلیون نفر کمتر از

‎10‎ مدال می گیرد. شاید لازم باشد از این پس روی بحث استعدادیابی و نگاه حرفه ای به کودکان مسعتد تمرکز کنیم و با پرورش آنها در رشته هایی که وابسته به ژنتیک آنها است ، کشورمان را بیش از گذشته موفق نشان دهیم.