бүлэ болоходонь, айл аймагаараа бүхы һан жасаяа үлүү гаратар хоёр талаһаа « мүрысэжэ » байжа гаргашалаад, олоной дунда хэнһээш « дутуугүйгөөр » бэеэ харуулжа, нэгэ үдэрэй туршада залуу бүлые хэмжээлшэгүй ехэ алтатай, мүнгэтэй, хибэстэй, үлүүсэ ехэ зөөритэй болгожорхидог болонхой.
Иимэ түрэнүүдые харахадаа, минии досоо хоёр ондоо мэдэрэл түрэдэг. Нэгэдэхеэр, жаргалта сагта ажаһууха золтой, хуби заяатай зон гэхэдэ, үри хүүгэднай гээшэ. Үхибүүдэйнгээ түрэдэ зөөри гаргаагүйһаа, бэшэ хаана гаргахабиибди? Баян түрэнүүд хадаа арад зоной ажабайдалай ургаһан, хүгжэһэн, дэлгэр болоһоной гэршэ болоно.
Гэхэ зуура алибаа юумэн хэтэрмэ болошоходоо муу ааб даа. Хэмжэень олохо гэршэ бидэнэй бултанаймнай уялга ха юм. Хэмжүүр соогоо зохидоор үнгэрһэн түрэ бултанай сэдьхэлдэ хадуугдадаг.
Зунай һайхан сагта, хүхэ ногооной хиидэжэ, набша сэсэгэй надхама үедэ хүдөө нютагуудта хүн зон түрэ хуримаа үнгэргэдэг болонги. Тиихэдээ хамтын ажалай халуун үедэ түбэг татахагүйе оролдон, ехэнхидээ амаралтын үдэрые шэлэдэг заншалтай болонхой. Хонидоо хайшалжа дүүргээд, түрэ найраа үнгэргөөд, шэнэ хүсэтэйгөөр үбһэндөө орохо гээшэ һайн лэ бэшэ гү?
Манай Эдэрмэг тосхондо( 1977 оной зун гээшэ һэн ха, мүнөөш болотор мартагшагүйб)- хотон зониие хотоноорнь хүлгүүлһэн хэрэг болоо һэн. Ямар үйлэ хэрэг бэ гэхэдэ, нэгэ үдэр дүрбэн түрэ нэрьежэ, ёһотойл ехэ найр болоо бэлэй. Очиров Артуртан, Найданов Дагбатан, Дашадылыков Бадматан, Тудупов Буладтан— иимэ дүрбэн шэнэ бүлэ мүндэлжэ, нютагаархидынь булта найрлаа бэлэйбди.
Улаан засагай депутадуудай һомоной үүсхэлээр( түрүүлэгшэнь Ц. Б. Золтоев) тэрэ дүрбэн түрэ болоо һэн. Нэгэ үдэр хамтаржа, түрэ хэхэ гээшэ шэнэ ёһо гуримай зүйл болоно бшуу.
Тэрэ үдэр нютагаархид булта хүлгөөтэй байгаа. Тосхоной дунда оршодог клубай танхим, тайзан гоё һайханаар шэмэглээтэй. Хибэс-харгы, сэсэг набша— юрэдөөл, гоё һэн даа. Гэр бүлэ бологшодой ёһолол тайзан дээрэ үнгэргэгдэжэ, залуу айлнуудта гэрлэлгын үнэмшэлгын барюулагдаһанай удаа, нютагайнь ахамад: ажалшад, багшанар, нүхэдынь тэдэнэртэ үнэтэй үреэл үгэнүүдые хэлэжэ, наһандаа нангин гал гуламтаяа сахижа, жарган ажаһуухынь тула улаан туузада( лента) үлхөөгдэһэн һүлдэ тэмдэгүүдые хүзүүндэнь зүүлгэхэдэнь, бүришье һонин, һүртэй шэнги байгаа һэн. Нютагаймнай ажалшан Цыдендоржэ Базаржапов иимэ һонин ёһо һанажа харуулһан байна. Энэ баранай сэдьхэлдэ бүхөөр хадуугдаһан байха. Удаань хүнгэн унаада һуужа, тосхоноо нара зүб тойроһоной һүүлдэ, дүрбэн газар хубааржа, нахиима түрэеэ наадаа.
Мүнөө эдэ бүлэнэр үри хүүгэдээр үнэр, түгэс дүүрэн жаргалтай һуудаг. Ехэ үхибүүдынь— Очиров Алдар, Найданов Алеша гэгшэд һургуулида оронхой. Һаяхан лэ айл болоо гэн гэһээш үхибүүдэйнь һургуули руу алхалжа ябахада, досоошни жэгтэй зохид мэдэрэл түрэхэ юм. Эхэ, эсэгэнэрэйнь айл болоһон тэрэ мартагдашагүй үдэрые эжэлүүдгүй досоогоо һанадаг хүм.
Сэхыень хэлэхэдэ, гансашье Эдэрмэгтэ иимэ шэнэ ёһо гурим баримталһан дүрбэн түрэ наяраа бэшэ юм ааб даа. Хурим түрэ тухай « Буряад үнэнэй » хуудаһанууд дээрэ һанамжаяа ниитэлһэн уран зохёолшо Цокто Номтоевой, хуушанай багша Бадмабазар Намсарайн, бусадай бэшэһэн үгүүлэлнүүд соо нютаг бүхэндэ ушардаг
66