наһандаа хахасаһан гээшэбди. « Өөдэлхэ зоной үгэ нэгэн, үдэхэ малай зүһэ нэгэн » гэдэгтэл, суг наадажа, өөдөө болоһон нүхэдтэеэ ехэл эбтэй ябагша хамнайбди. « Баабайнгаа шляпа үмдөөд, тэнгэриин тухай болоод, буудажархихаб »- гэдэг Батамнай бэеэ хүсэхэдөө, Бата Бадмаевич нэрэтэй Эдэрмэгэй һургуулида тоо бодолгын багшаар удаан ажаллаа һэн. Дармажабай Галданжаб, Сэдүүхэймнай аха- Шираб гэгшэд удамаршаднай Баатарай хорёогой, үбһэнэй һүринүүд дээгүүр бүһэ, пулаадаа залгажа харайлдагша хамнай...
Бидэ, дайнай үеын үхибүүд хадаа хүдөөгэй үхибүүд алдартай, Шэбэрэй байдалһаа Хөөрхын түб ябажа, һургуулида һурахабди.( 3-4 модоной газар болохо байгаа). Харгыдаа Дансарамни хэлэхэл даа:
- Ши, Роза, шэнэһэнэй тухай мангирай ургажа һуугаа һаань, хүнөөр хубаалдаха байнагши? Улаан ханзаараа дүүрэн мохитой һаа, яахабши? Харгыгаар аргагүй томо, шара-улаахан лепёшхо хилээмэнэй мухарижа ябаа һаань, яаха байнабши? Ямар харюу үгэдэгөө һанадаг-гүйб. Шинии ерээдүйн бэлиг талаан бодолдош билтаржа, иимэ үндэр үгэнүүдээр намаяа « тамалдаг » байгаалши даа.
Шэбэрэй һүүлэй шэнэһэнэй оёроор бүгтылдэжэ, мохи бэдэрһээр ябатарнай, орой болошохо. Гэртээ ерэхэдэш, үнеэнэй һаам эхилэнхэй, эжынэртэеэ тугал, буруугаа барилсажа, үнеэдээ һаалсажа, гэртээ ороторнай, харанхы болошохо л даа. Гэрэйнгээ даабариие орой болоһон хойно л шэлгүй дэнгэй гэрэл доро дүүргэжэ унтатарнай бүриш орой болодог һааб даа. Иигэжэл өөдөө бологдоһон таби гаран жэлэй саанахи балшар наһамнай гээшэл даа.
Тэрэ хатуу Эсэгын дайнай үеын үхибүүд, бидэнэр, үлдэжэ, дааража, үбдэжэ байгаагүй- элүүр энхэ, шанга бэетэйнүүд өөдөө болообди.
Дансаран, ши үлүүсэ тоомгүй хамнайш даа: Жэгжэдма маанараа шаргатай үбһэнүүдэй дундуур түлхижэ унагаажархёод, үгы болошоходош, пүсхэгэр хүдэһэн дэгэлдээ ахигдажа, арайхан гараа болохош. Бэе бэедээ хоротойгоор хандажа ябадаггүйл байгаабди гэжэ һанагшаб.
Манайда Петровско үйлдэбэриһоо эсэгым танил Куликов хаа-яа ерэхэ. Бинь
Дансаранда:- Манайдаш нагасамнай айлшаар ерээ,- гэхэб. Тиихэдэм:- Ши хаанаһаа ород нагасатай байха хүмши? – гэхэдэнь, тулгардаһан хэбэртэй болохош. Намда орходоо Дансарамни һүбэлгэн ухаансар байһан болоно гээшэ ааб даа. Удаахан ябаха гэжэ байхагүй, ходол гүйдэлөөрөө ябадаг, түргэн хамнайш даа. Набтархан, шанга бэетэй. Мүнөөш тэрэл хэб соогоол хаш. « Наһатай болобошье, үбгэрһэнэй тэмдэг үгыл » гэжэ хэн нэгэн хэлэнэ һэн, мартааб.
Һанана ёһотойш, Дансаран, Хүсөөтынгөө зуһаланда, Хэжэнгын эрьеэр надхама эшэеэ нуга дарамаар мойһо түүхэеэ 5-6 үхибүүд түйсэнүүдээ тэбэреэд, хоёр модо болохоор газарта ошогшо һэн гүбди. Хоюулаан хөөрэлдэхэбди:
- Хэн нэгэмнай ехэ мойһотой һөөг олоо һаа, хоолойгоо шангаар заһаха. Тэрэмнай юун гээшэб? Хэнэйнгээш тиигэжэ һанажа хэлэһые һанадаггүйб. Хожом нэгэтэ уулзахадаа, ойлголсохо ёһотойбди.
Буусадатнай шарахан үнгэтэй, нарин барилгатай амбаар байгша һэн. Мүнөө тэрэ амбаар газаатнай табяатай хаш даа. Түрэһэн эжытнай хэлэгшэ һэн: « Манай эсэгэтэн ехэл ажалша, сула зөөритэй айл байһан гээшэ. Урдань ухаатай зон
40