эгээл ехэ эрдэмтэй урдаа хараха омогорхолнай болоод, маанараа, нютагаархидаа баясуулжа ябана гээшэш. Түрэhэн ойгооршни амаршалангаа балшар наhан тухайшни бэшэхэл хүсэлэнтэйлби »,- гэбэб.
« Нээрээл тоомгүй хамнайб даа. Ганса үнеэдые унаад гүйлгэдэг бэшэ, шалхагар хүзүүтэй гахайнуудай хоолойнь сэлхэлсэжэ байхадань, донгорогоороо отолоод үзэхэдэм, сайбагад гээд, сагаан өөхэн бултайгша hэн »,- гэжэ хүхин багынхидаа түhөөтэй болон, хэдышье бүдүүн томоозгой маряатай болобошье, абари зангынь тэрэл хэб соохоноо хэбэртэй байхадань, намда бүришье hонин байгаа.
Али болоhон нааданда Сэдүүхэймнай түрүү удамаршадай нэгэн ябагша hэн. Манhаа хэды дүүшье hаа, хүдөөгэй үхибүүд бултал наадажа, хамта хоолложо, үдэрөө үнгэргэгшэ бэлэйбди. Хэтэрмэ тоомгүй hэн хадань эжынь нэгэтэ хоройн hаднагта барижа уяад: « Элдэбээ гарахаяа болёогши!»- гэжэ « тангариг, шахааень » абажа байтарынь, би дайралдажа, эсэгэнь хүбүүгээ үмөөржэ: « Эжыдээ тугалынь гаргажа бү үгөөрэй »,- гэжэ хэлэhыень hанадагби. Түрэхын иимэ тоомгүй үхибүүе хэhээ, болишье адлил ёhотой даа.
Сэдүүхэйн бага наhанай « уршагта ябадал » тоолохо болоо hаа, тооложо барашагүй. Наhанайнь хани нүхэр Галина сэбэрхэн сагаахан урихан шарайтай эхэнэр айлшадаа хүндэлнэ, хөөрэнэ. Yнэр бүлын эхэ боложо, маряатайшаг болоошье hаа, зулгыхан зангаараа хошон зугаа дэлгээнэ.
Сэндэма басаганиинь эмшэ мэргэжэлтэй, хоёр хүүгэдтэй. Арьяа хүбүүниинь хүдөө ажахын дээдэ һургуули дүүргэhэн, экономист мэргэжэлтэй. Бишыхан басаганай эсэгэ.
Хөөрэлдэhөөр hуутарнай, зээ басаганиинь, 11-12 наhанайл ха гэжэ тухайлнаб, орожо ерэбэ. « Яагааш эжыдэш адли басаган гээшэб. Эжыеш хараhан шэнгил »,- гэжэ Сэдүүхэйдэ хэлэхэ зуураа элдэб олон бодолнууд хүрмэлдэн, зүүдэн шэнгеэр үнгэршэбэл даа. Саг жэлэй сахариглан саашалхада, хүнэй хэhэн хэрэг үринэртэнь, арад зонойнь аша туhада үлэдэг гээшэ.
Цыден Хутанович 1962 ондо хүдөө ажахын һургуули дүүргээд, Буряадай эрдэмэй түбтэ олон жэлдэ ажаллажа, эрдэм шэнжэлэлгын 147 хүдэлмэри бэшэжэ толилуулаа, мүн долоон монографи гаргаа. Хүрьhэ шэнжэлэгшэ-эколог, Буряад Ороной эрдэмэй габьяата ажал ябуулагша, хүдөө ажахын эрдэмэй эрдэмтэн, Эрдэмэй ба урлалай Петровско һургуулиин академик гэhэн хүндэтэ нэрэ солотой нютагайнгаа ехэ эрдэмтэдэ, гэр бyлэдэнь үреэл хэлэе:
Яларан байгаа эрдэмэй орьёлдо Ябаhан замдаа тогтонгүй дабшан, Хүсэн түгэс, бэлиг дундаа Хүрэхэтнай болтогой энэл зандаа.
1996
37