үбдөөгүй шэнгеэр , тэрэ багшын хүл эдэгэшэбэл даа . Иимэл гайхамшаг эмтэй домтой аршаан гээшэ . Хөөрхынхид харгы шадархи эрьеыень хорёолжо , хойрог улад консервын баанха , шэл шонхоёо эрьедэнь хаяжа , уһаарнь машинаяа угаажа , бузарлажа байхань бараг болоо хэбэртэй агша . Нуурай хамгаалтагүй байдал тухай Ц . Номтоев « Хужарта нуурай эрьедэ » гэһэн үгүүлэл бэшэжэ , һүбэлгэн нютагаархидни нуураа хорёолжо аршалба ха юм .
Иимэ ехэ эмтэ домто аршаан гээшэмнай эзэтэй , харууһатай байдаг ёһотой гээшэ ааб даа .
Хоёр-гурбан жэл болошобо ха . Хүбүүнтэнээрээ Хужартын эрьеһээ шабар тээгээд , һанаа амархан Новокижингинск ошобобди . ( Хүбүүн-тэмни тэндэ байдаг юм ). Тэндээ хонохо зуураа , нэгэ һонин зүүдэ харабаб . Тэрэ үедэ Даржаагай Суббото гэжэ үбгэн уһа халаагшанаар аршаан дээрэ олонхон жэлдэ ажаллаһан байгаа . Эгээл тэрэ үбгэн зүүдэндэмни үзэгдэжэ : - Юундэ энэ шабар хэнһээшье һурангүй абабаш ? – гэжэ асуубал даа … Үүрээр залд гэжэ һэреэд , үхибүүдтээ хэлэбэб : - Үхибүүд үтэрыт . Битнай юумэ үргэнгүй , шабар абаһан байба хаб . Алдуугаа заһаһуулби , ошоёл ! - гэбэб . Сарангэрэл бэримни Новокижингинскын һургуулиин багша юм . Тэрэм иигэжэ хэлэбэл даа :
- Юундэ юумэ үргэнгүй аршаанай шабар абаба юм ааб даа гэжэ һанаадхёо һэм . Теэд эхэ хүндэ юун гэхэбши , мэдээ юм ааб даа гэжэ …
Харин эндэхил хүн хадаа өөрэгүй гэжэ өөрынгөө боро бодолдо һанаһан хүн гүб , өөрөөш мэдэнэгүйб .
Юрэдөөл , нарин нангин аршаанда ошоходоо , эзэгүй юумэ байдаггүй гэжэ гуйжа найжа , шабаршье һаань абаха , һүгэдэжэ , һүзэглэжэ хүртэхэ ёһотой юм гэжэ эхэ эсэгэнэрнай һургадаг юм һааб даа . Угайнгаа энэ һайхан заншалые сахижа ябаха гэжэ гүнзэгы удхатай байна . Байгаали хамгаалха асуудалай улам хурсадажа байхада , энэ ёһо бүришье гүн удхатай болоно бшуу .
Хужартын аршаанай мүнөөдэрэй байдал тухай хэлэхэ аргам үгы . Зүгөөр баруун-хойто эрьедэнь унталгын торходо оролгын , эдеэ хоол барилгын хэдэн гэр бодонхой , буряад сэргэ зоогдонхой . Тэндэхи байра байдалые улам һайжаруулаа һаа , хүн зон олоороо бэеэ эмшэлжэ , үбшэ зоболонһоо хахасаха байгаа . Тиигээл һаань нютагаархидни буян олохо һэн бэлэй !
- Энэ жэлдэ малай үбэлжэлгэ ехэ хүндэ хүшэр байдалда үнгэрөө . Гарза ехэ байгаа . Залуушуулнай голхорношье хэбэртэй . Нютагаа бусажа ерэ гэжэ нүхэдэйнгөө хэлэхэдэ , нютагайнгаа зондо туһалха юм байна гээд байнаб , - гэжэ Хабын аймагай ахалагша малай эмшэ , анхандаа һурагшамни байһан Цыренпунсык Дашинимаевай хэлэхэдэ ехэл баярлажа : « Яагааш һайн хүбүүн гээшэбши !» гээ һэм .
Сагайнгаа эрхээр Хөөрхэдэ хубилалтанууд хүрэжэ , үмсэ , хамта бололго , газар , зөөриеэ хубаалган эхилэнхэйл хаш .
Яабашье нютагаймнай элдин газар тэрэл хэбээрээ : нютагаархидни түбхинэһэн һууридаа . Саашадаа ажаһуудалынь өөһэдһөөнь лэ дулдыдаха юм бэзэ . Юрэдөөл , тоонто нютагай тооһо шоройшье һайхан даа . Элдин гоё нютагайнгаа энхэ байгаалиие сахин хамгаалха , баялигуудыень гамтайханаар , угаа шадажа эдлэхэ
16