БҚМУ жаршысы - Вестник ЗКГУ БҚМУ жаршысы - Вестник ЗКГУ | Page 325

БҚМУ Хабаршы №2-2019ж.
қызы деп білген. Қазақ аңызы бойынша Үркер – Айдың ұлы және Шолпанның
ағасы ретінде суреттелген.
Ақбозат және Көкбозат (Малая медведица). Шығыс астрономиясында
бұл жұлдыздардың атауы – Фархад және әл-Фархад. Қазақ аңыздары
бойынша осы екі жұлдызды (атты) жеті қарақшы ұрлағысы келеді, бірақ
оларды Күзетші жұлдызы күзетіп тұрады.
Арқан. Жоғарыда аталған екі ат Арқанмен (үш шағын жұлдызбен)
Темірқазыққа байланған.
Байқап отырғанымыздай, космонимдер концептісінің өзіндік таным-
түсінігі, мифологиялық сипаты мен ерекшелігі бар. Осының бәрі әлем
бейнесінің тілдегі көрінісі ретінде когнитивтік аспектіде зерттелуі тиіс тілдік
деректер деп пайымдаймыз.
Әдебиеттер:
1. Кононов А.Н. История изучения тюркских языков в России. –
Ленинград: Наука, 1982. – 256 с.
2. Бартольд В.В. Собрание сочинений в 9 томах. – Москва: Наука, 1963—
1977.
3. Аронов К.Г. Этнолингвистическая природа народных космонимов в
казахском языке: Автореф. дис. канд. филол. наук. – Алматы, 1992. – 26 с.
4. Материалы по истории кочевых народов в Китае ІІІ-Ү вв. Выпуск 1.
Сюнну. Москва: Наука, 1989. – 162 с.
5. Васильева О.В. Временные и пространственные представления в
«Книге моего деда Коркута» (Небесные тела). // Советская тюркология. № 6
– 1978, – 69 с.
6. Алдар Көсе мен жылан. Дала уалаяты гәзеті. Әдеби нұсқалар. 1899-
1902. - Алматы: Ғылым, 1992. – 430 б.
7. Афанасьев А.Н. Мифы, поверья и суеверия славян. – Москва: Наука,
2002. – 729 с.
8. Авакова Р.А. Фразеологиялық семантика. – Алматы: Қазақ
университеті, 2003. – 150 б.
9. Валиханов Ч.Ч. Собрание сочинений: в 5 т. – Алма-Ата: Кітап, 1985. –
500 с.
10. Юлдашев А.А. Принципы составления тюркско-русских словарей. –
Москва: Наука, 1972. – 416 с.
______________________________________________________
Амангазиева М.К
КОГНИТИВНЫЙ ХАРАКТЕР НАЗВАНИЙ НЕБЕСНЫХ ТЕЛ
В ЯЗЫКЕ ТЮРКСКИХ НАРОДОВ
В статье рассматривается национально-культурная специфика космонимов
тюркских языков. Космонимы характеризуются как хранители культурных
ценностей тюркоязычных народов. Представлено семантическое и
когнитивное описание небесных тел, эксцерпированных из тюркских
лексикографических источников. Также рассмотрены национально-
культурная природа и система мифологического мышления космонимов
луна, солнце, звезда и их отражение в тюркских языках.
Ключевые слова: космонимы, лингвокультурология, когнитология,
лексикография, мифология, языковая картина мира;
***
324