ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2013 | Page 12
12
ÍÅÏÉ ÏÑÉÆÏÍÔÅÓ, ÏÊÔÙÂÑÉÏÓ 2013
Ðáé÷íßäéá ôïõ ìõáëïý
Ïé áðïöÜóåéò ðïõ ðáßñíïõìå, áêüìç êáé ïé áíáìíÞóåéò ðïõ
Ý÷ïõìå, âáóßæïíôáé óå øåõäáéóèÞóåéò, óýìöùíá ìå ôï âéâëßï
"You Are Not So Smart" ðïõ êõêëïöüñçóå ðñüóöáôá êáé Ýãéíå
äåêôü ìå ðïëý êáëÝò êñéôéêÝò áðü ôïõò åéäéêïýò.
äßíïõìå ôçí ðñÝðïõóá óçìáóßá ó' üëá ôá õðüëïéðá ðïõ äåí ìáò
åðéâåâáéþíïõí.
Ôï íÝï âéâëßï ôïõ David McRaney áðïôåëåßôáé áðü 48 êåöÜëáéá
êáé áðïäåéêíýåé ìå åðéóôçìïíéêÝò Ýñåõíåò üôé äåí ãíùñßæïõìå
ôïõò åáõôïýò ìáò üóï íïìßæïõìå. Ôï êåíôñéêü ôïõ èÝìá åßíáé
üôé åßìáóôå áíáîéüðéóôïò áöçãçôÞò áêüìá êáé ôçò éóôïñßáò ôçò
æùÞò ìáò. ÐáñáêÜôù áíáöÝñïõìå ðÝíôå ðáñáäåßãìáôá áðü ôï
âéâëßï, ðïõ åðéâåâáéþíïõí áõôÞ ôçí Üðïøç.
Ç Ðáñáíüçóç: Ïé áðüøåéò ìáò åßíáé ôï áðïôÝëåóìá ïñèïëïãéêÞò êáé áíôéêåéìåíéêÞò áíÜëõóç ðïëëþí åôþí.
Ç AëÞèåéá: Ïé áðüøåéò ìáò åßíáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò ðñïóï÷Þò
ðïõ äßíïõìå óå ðëçñïöïñßåò ðïõ åðéâåâáéþíïõí ü, ôé ðéóôåýïõìå, áãíïþíôáò ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ áìöéóâçôïýí ôéò áðüøåéò
ìáò.
Ç ðëÜíç ôïõ Ôåîáíïý óêïðåõôÞ
ÊÜèå ãíùóôéêÞ ðñïêáôÜëçøç åßíáé ç ôÜóç íá óêåöôüìáóôå ìå
Ýíá óõãêåêñéìÝíï ôñüðï êáé ü÷é ìå êÜðïéïí Üëëï. ÄçëáäÞ íá
äßíïõìå ðñïóï÷Þ óå óôïé÷åßá ðïõ åðéâåâáéþíïõí
ðñïûðÜñ÷ïõóåò ðåðïéèÞóåéò êáé áíôéëÞøåéò, åíþ ðáñáâëÝðïõìå åíôåëþò Üëëá óôïé÷åßá. ÌÜëéóôá, áõôü óõìâáßíåé áõôüìáôá
êáé äåí ôï áíôéëáìâáíüìáóôå.
Ç Ðáñáíüçóç: ËáìâÜíïõìå õðüøéí ôïí ðáñÜãïíôá ôý÷ç üôáí
åñìçíåýïõìå ôçí áéôßá êáé ôï áðïôÝëåóìá êÜðïéïõ óõìâÜíôïò.
Ç AëÞèåéá: ¸÷ïõìå ôçí ôÜóç íá áãíïïýìå ôïí ðáñÜãïíôá ôý÷ç
üôáí ôá áðïôåëÝóìáôá ôáéñéÜæïõí óå üôé ðéóôåýïõìå, Þ üôáí
åðéèõìïýìå Ýíá ôõ÷áßï ãåãïíüò íá Ý÷åé ìéá óõãêåêñéìÝíç áéôßá.
Öáíôáóôåßôå Ýíáí Ôåîáíü êáïõìðüç íá ðõñïâïëåß ðïëëÝò
öïñÝò ìå Ýíá ðõñïâüëï üðëï óôï ðëÜé åíüò á÷õñþíá . Ç ðëåõñÜ áõôÞ ôïõ á÷õñþíá ãåìßæåé ìå ôñýðåò. Óôçí óõíÝ÷åéá ï êáïõìðüç æùãñáößæåé Ýíá êýêëï åêåß ðïõ õðÜñ÷åé ç ìåãáëýôåñç
óõãêÝíôñùóç áðü ôñýðåò, êáé ðåñçöáíåýåôáé ãéá ôï ðüóï
êáëüò óêïðåõôÞò åßíáé.
Áõôü åßíáé Ýíá ÁìåñéêÜíéêï áíÝêäïôï, áëëÜ åßíáé êáé Ýíá ðáñÜäåéãìá ãéá ôïí ôñüðï ðïõ ëåéôïõñãåß ôï áíèñþðéíï ìõáëü üôáí
ðñïóðáèåß íá âãÜëåé íüçìá áðü ÷áïôéêÝò êáôáóôÜóåéò. ÐïëëÝò
öïñÝò ðñïêáëåßôáé ìéá ëïãéêÞ ðëÜíç êáôÜ ôçí ïðïßá êïììÜôéá
ðëçñïöïñéþí ðïõ äåí Ý÷ïõí êáìßá ó÷Ýóç ìåôáîý ôïõò, ôá óõíäÝïõìå ãéá ôéò üðïéåò ïìïéüôçôÝò Ý÷ïõí, êáé áõôÞ ç ïìïéüôçôá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá ôç åðßêëçóç ôçò ýðáñîçò åíüò ó÷åäßïõ.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, óôçí ÁìåñéêÞ åßíáé ðïëý äçìïöéëÞò ç óõæÞôçóç ãéá ôï ðüóï ðáñüìïéåò Þôáí ïé äïëïöïíßåò ôùí Ëßíêïëí êáé
ÊÝíåíôé. Ï Ëßíêïëí, ï ïðïßïò åîåëÝãç 100 ÷ñüíéá ìåôÜ, äïëïöïíÞèçêå óôï èÝáôñï Ford. Êáé ïé äýï ðñüåäñïé ðõñïâïëÞèçêáí
óôï êåöÜëé. Êáé ïé äýï óêïôþèçêáí ôçí ÐáñáóêåõÞ, åíþ êÜèïíôáí äßðëá óôéò óõæýãïõò ôïõò, áðü äïëïöüíïõò ìå ôñßá ïíüìáôá. Ç ãñáììáôÝáò ôïõ Ëßíêïëí ïíïìáæüôáí ÊÝíåíôé. Ç ãñáììáôÝáò ôïõ ÊÝíåíôé ïíïìáæüôáí Ëßíêïëí. Êáé ïýôù êáèåîÞò.
ËáìâÜíïõìå õðüøéí ðáñüìïéá Þ ôõ÷áßá ãåãïíüôá, áëëÜ äåí
ÃíùóôéêÞ ðñïêáôÜëçøç
Ìðïñåß íá ðéóôåýïõìå üôé ðñïôéìïýìå áêüìá ôá ðñïúüíôá ðïõ
êáôÝ÷ïõìå ãéáôß êÜíáìå âáèéÜ ïñèïëïãéêÞ áîéïëüãçóç ðñéí ôá
áãïñÜóïõìå, üìùò ôï ìåãáëýôåñï êïììÜôé ôïõ åîïñèïëïãéóìïý
ëáìâÜíåé ÷þñá ìåôÜ ôçí áãïñÜ. Åßíáé ç óõãêåêñéìÝíç åðéëïãÞ
ðïõ êÜíáìå Ýíáíôé êÜðïéáò Üëëçò, ðïõ ìáò ïäçãåß óôçí óõíÝ÷åéá íá äçìéïõñãïýìå áöçãÞóåéò ðïõ äéêáéïëïãïýí ôï ãéáôß
êÜíáìå ôçí óõãêåêñéìÝíç åðéëïãÞ, ôçí ïðïßá óõíÞèùò ôçí èåùñïýìå ìÝñïò ôçò åéêüíáò ôïõ åáõôïý ìáò.
ÕðÜñ÷ïõí ðïëëÝò øõ÷ïëïãéêÝò åðéäñÜóåéò ðïõ óõíäÝïíôáé ìå
ôçí 'åìðéóôïóýíç óôï óÞìá'. Ç ðéï éó÷õñÞ áð? ? áõôÝò åßíáé üôé
áéóèáíüìáóôå ðùò ôá ðñÜãìáôá ðïõ Ý÷ïõìå óôçí êáôï÷Þ ìáò
åßíáé êáëýôåñá áðü ôá ðñÜãìáôá ðïõ äåí Ý÷ïõìå. ¼ôáí áãïñÜæïõìå Ýíá ðñïúüí Ý÷ïõìå ôçí ôÜóç íá ôï óõíäÝïõìå ìå ôçí
åéêüíá ôïõ åáõôïý ìáò, ïðüôå óôç óõíÝ÷åéá ôï õðåñáóðéæüìáóôå óáí íá õðåñáóðéæüìáóôáí ôïí ßäéï ìáò ôïí åáõôü ìáò Þ ôá
ðéóôåýù ìáò.
Ç Åðßäñáóç ôçò ëáíèáóìÝíçò ðëçñïöïñßáò
Áõôü ðïõ åðçñåÜæåé ðåñéóóüôåñï ôïí åãêÝöáëï ìáò åßíáé ôá
ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò ðïõ åðéëÝãïõìå ãéá ôçí åíçìÝñùóç
ìáò: ôçëåüñáóç, ñáäéüöùíï, åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ êáé
âéâëßá. ¸÷ïõìå ôçí ôÜóç íá åðéëÝãïõìå ìüíï áõôÜ ðïõ óõìöùíïýí ìå ôéò ðñïûðÜñ÷ïõóåò ðåðïéèÞóåéò ìáò êáé óðáíßùò åðéëÝãïõìå êÜôé ðïõ áìöéóâçôåß áõôÝò ôéò ðåðïéèÞóåéò. ¼ôáí
ðáñáêïëïõèïýìå Ýíá ðñüãñáììá åéäÞóåùí Þ êÜðïéá ïìéëßá,
äåí áíáæçôïýìå ðëçñïöüñçóç, üóï åðéâåâáßùóç ãéá áõôÜ ðïõ
Þäç ðéóôåýïõìå.
Áöïóßùóç óôï ðñïúüí
Ç Ðáñáíüçóç: Ðñïôéìïýìå ôá ðñïúüíôá ðïõ Ý÷ïõìå êáé ü÷é
áõôÜ ðïõ äåí Ý÷ïõìå, ãéáôß êÜíáìå ïñèïëïãéêÝò åðéëïãÝò üôáí
ôá áãïñÜóáìå.
Ç AëÞèåéá: Ðñïôéìïýìå ôá ðñïúüíôá ðïõ êáôÝ÷ïõìå, ãéáôß åîéäáíéêåýïõìå ôéò ðáëéüôåñåò åðéëïãÝò ìáò ãéá íá ðñïóôáôåýóïõìå ôçí áõôïåêôßìçóçò ìáò.
¢ñáãå ãéáôß õðÜñ÷åé üëç áõôÞ ç äéáìÜ÷ç ìåôáîý áõôþí ðïõ
Ý÷ïõí Apple êáé Android; ¹ ãéá ìéá óõãêåêñéìÝíç ìÜñêá áõôïêéíÞôùí óå ó÷Ýóç ìå ìßá Üëëç; ¢ëëùóôå ðñüêåéôáé áðëþò ãéá
åôáéñåßåò. Ãéáôß õðåñáóðéæüìáóôå ìéá ìÜñêá ìå ôüóï ðÜèïò,
ëåò êáé åßìáóôå ðùëçôÝò ôçò;
Ç Ðáñáíüçóç: Ïé ìíÞìåò áíáðáñÜãïíôáé üðùò ôï âßíôåï.
Ç AëÞèåéá: Ïé ìíÞìåò êáôáóêåõÜæïíôáé åê íÝïõ êÜèå öïñÜ
áðü ôá äåäïìÝíá ðïõ åßíáé äéáèÝóéìá ôçí ôñÝ÷ïõóá óôéãìÞ,
ãåãïíüò ðïõ ôéò êáèéóôÜ éäéáßôåñá åõÜëùôåò óå åðéññïÝò áðü
ôçí ðáñïýóá ðñáãìáôéêüôçôá.
Ðéèáíþò íá èåùñïýìå üôé ç ìíÞìç ìáò åßíáé áðëþò ëßãï
áóáöÞò, áëëÜ äåí ðéóôåýïõìå üôé ðïëëÝò öïñÝò åßíáé åíôåëþò
áíáêñéâÞò. Ðéóôåýïõìå üôé ç ìíÞìç åßíáé óáí Ýíá âßíôåï Þ
áñ÷åßá ðïõ åßíáé áðïèçêåõìÝíá óå êÜðïéï åßäïõò õðïëïãéóôÞ.
ÁëëÜ äåí åßíáé êáèüëïõ Ýôóé.
Ïé ìíÞìåò áíáêáôáóêåõÜæïíôáé åê íÝïõ êÜèå öïñÜ ðïõ èõìüìáóôå êÜôé. Óáí íá êáôáóêåõÜæïõìå Ýíá áåñïðëáíÜêé áðü
Lego, óôç óõíÝ÷åéá íá ôï áðïóõíáñìïëïãïýìå âÜæïíôáò ðßóù
ôá êïììÜôéá óôï êïõôß, êáé ôÝëïò íá ôï îáíáöôéÜ÷íïõìå áðü ôçí
áñ÷Þ. ÊÜèå öïñÜ ðïõ ôï êáôáóêåõÜæïõìå ôï êÜíïõìå ëßãï äéáöïñåôéêü, áíÜëïãá ìå ôï ôé èõìüìáóôå êáé ôçí åìðåéñßá ðïõ
áðïêïìßóáìå áðü ôçí ôåëåõôáßá öïñÜ ðïõ ôï äçìéïõñãÞóáìå,
Ôï ðáñÜäïîï åßíáé ðùò áõôü ðïõ èõìüìáóôå ëéãüôåñï, åßíáé êáé
ôï ðéï áêñéâÝò. ÊÜèå öïñÜ ðïõ áíáêáëïýìå ìßá ìíÞìç, ðñïóèÝôïõìå êáé êÜôé. Ôï 1974 ç Elizabeth Loftus Ýâáëå êÜðïéïõò
áíèñþðïõò íá ðáñáêïëïõèÞóïõí Ýíá öéëì ìå äýï áõôïêßíçôá
ðïõ óõãêñïýóôçêáí, êáé óôçí óõíÝ÷åéá ôïõò ÷þñéóå óå
ïìÜäåò. ×ñçóéìïðïéþíôáò êÜèå öïñÜ ìéá åëáöñþò äéáöïñåôéêÞ ðåñéãñáöÞ, Ýêáíå óôçí êÜèå ïìÜäá ôçí ßäéá åñþôçóç: ðüóï
ãñÞãïñá Ýôñå÷áí ôá áõôïêßíçôá ôçí óôéãìÞ ôçò óýãêñïõóçò; Ïé
ðéï åðéèåôéêïß áðü ôïõò óõììåôÝ÷ïíôåò åêôßìçóáí ìåãáëýôåñç
ôá÷ýôçôá. Åðßóçò ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï äéáôõðþèçêáí ïé åñùôÞóåéò, äéáöïñïðïßçóå êÜðùò ôéò áíáìíÞóåéò ðïõ áíÝöåñáí ïé
óõììåôÝ÷ïíôåò.
Äåí Þôáí óáí íá êïéôïýóáí ðñïò ôá ðßóù óå Ýíá öéëì, áëëÜ
êÜèå öïñÜ äçìéïõñãïýóáí Ýíá íÝï 'öéëì' ìå âÜóç ôéò ôñÝ÷ïõóåò ðëçñïöïñßåò. Ç ìíÞìç åßíáé ðñáãìáôéêÜ ðïëý åýðëáóôç
êáé åßíáé ëÜèïò íá èåùñïýìå üôé ç ìíÞìç åßíáé ìéá ôÝëåéá êáôáãñáöÞ ôùí ãåãïíüôùí ôïõ ðáñåëèüíôïò.