Της Νίκης Μπάκουλη

Η πλατεία της Νέας Σμύρνης είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σημεία όχι μόνο της πόλης , αλλά όλης της Αθήνας . Αποτελεί και μια από τις μεγαλύτερες πλατείες της Ελλάδας , με την έκταση της να ' χει φτάσει τα 20 στρέμματα . Εκεί θα βρείτε το εμπορικό και το διοικητικό κέντρο της περιοχής . Εκεί γίνονται οι καλλιτεχνικές , οι πολιτιστικές και οι πολιτικές συγκεντρώσεις . Αυτά όμως , είναι πράγματα που γνωρίζετε . Δεν αντιπροσωπεύουν όμως , στο 100 % την πλούσια ιστορία της πόλης και την ακόμα πιο πλούσια ιστορία του κεντρικού της σημείου . Με τη βοήθεια ενός vero Νεοσμυρνιώτη , του Αλέξη Κολοτούρου αναζητήσαμε εκείνες τις λεπτομέρειες που κάνουν τελικά , τη διαφορά .

Introduction

Η χωροθέτηση της πλατείας υπήρχε στον πρώτο πολεοδομικό σχεδιασμό της Νέας Σμύρνης , στα τέλη του ' 30 . Η προοπτική ήταν να αποτελέσει το εμπορικό κέντρο της προσφυγικής πόλης . Ο περίγυρος της πλατείας είχε δενδροφυτευτεί από το 1938 . Στο εσωτερικό της , υπήρχε μια τεράστια επίπεδη αλάνα έως το 1970 , οπότε επί δημαρχίας Αθανάσιου Παπαθανασίου ξεκίνησε η ανάπλαση που κατέληξε σε μια από τις πιο όμορφες πλατείες της Ελλάδας . Δημιουργήθηκαν έξι λίμνες που επικοινωνούν με μικρούς καταρράκτες και συντριβάνια , μια μικρή γέφυρα , τουριστικό περίπτερο , παιδικές γωνιές , ενώ τοποθετήθηκαν και αγάλματα ευεργετών . Τη μελέτη και την επίβλεψη της διαμόρφωσης , είχε αναλάβει το αρχιτεκτονικό γραφείο Γ . Λεονάρδου και Λ . Καλαβύτη .

Στο κεντρικό σημείο , ανυψώθηκε η αναμνηστική στήλη ( οβελίσκος ), ύψους 5 μέτρων , έργο του γλύπτη Βάσου Καπάνταη , με ανάγλυφες παραστάσεις που συνδέουν τη νέα πόλη με τη μικρασιατική Σμύρνη . " Ο Παπαθανασίου είχε " βγει " κόντρα στη Χούντα . Έκανε πολλά έργα , μόνος του . Για παράδειγμα , τα έργα για τους υπονόμους . Ούτε για αυτά είχε έγκριση . Είχε ένα φαρμακείο , αριστερά από το σημείο που βρίσκεται σήμερα η καφετέρια “ Avenue ”, δίπλα στο τότε ζαχαροπλαστείο του Τσιάπη . Είχε οραματιστεί τη Νέα Σμύρνη , με μια πλατεία ως σημείο αναφοράς . Και ενώ αρχικά τον βρίζαμε , είναι το μεγαλύτερο έργο που έχει γίνει στη Νέα Σμύρνη ". Γιατί όμως , τον έβριζαν οι κάτοικοι της πόλης ; " Γιατί ήταν χουντικός . Αν και αυτό δεν είναι ακριβές , γιατί είχε εκλεγεί με τη ψήφο του λαού ως δήμαρχος και τον κράτησε η χούντα . Παραμένει ωστόσο , δεδομένο ότι έκανε πάρα πολύ μεγάλο έργο ".

Το 2003 ξεκίνησε η τελευταία ανάπλαση , που είχε ως συνέπεια την πεζοδρόμηση

των τριών πλευρών ( 25ης Μαρτίου , 2ας Μαΐου και Ειρήνης ) και τότε ήταν που τοποθετήθηκε το άγαλμα του Ελευθερίου

Βενιζέλου , μπροστά από τη στάση του τραμ . Σε κεντρικό σημείο , υπάρχει και η προτομή του Αθανάσιου Καρύλλου , του πρώτου αιρετού κοινοτάρχη και Δημάρχου της Νέας Σμύρνης . Εκεί κοντά βρίσκεται και η Πυραμίδα . “ Απέναντι της ήταν το Αστυνομικό τμήμα , το ΚΒ ', το οποίο παλαιότερα βρισκόταν στην γωνία απέναντι από τον κινηματογράφο “ Αστόρια ”, που ήταν στο σημείο της πρώην Εμπορικής Τράπεζας -στην πλάγια πλευρά της Εστίας .

Όταν η “ Ευαγγελική ” ήταν η πηγή ζωής της πλατείας

Το Δημαρχείο το παλαιό , ήταν στην γωνία του πεζόδρομου της πλατείας και της οδού Παλαιολόγου ”. Πλάγια της Πυραμίδας , δίπλα στο σημερινό Gruppo Ottico “ ήταν το Γυμνάσιο η " Ευαγγελική Νέας Σμύρνης , στο κτίριο " Γεωργίου Τσακίρη ". Η πλατεία αποκτούσε ζωή , όταν λειτουργούσε το σχολείο . Οι περισσότεροι από όσους θα αναφέρω στη συνέχεια , πήγαν εδώ σχολείο ”. Το σχολείο της Εστίας προστέθηκε πολύ αργότερα " μετά τη σχετική χρηματοδότηση του Αριστοτέλη Ωνάση ". Η αυθεντική Εστία έστεκε εκεί όπου βρίσκεται και σήμερα από το 1930 -είχε δημιουργηθεί από Έλληνες Μικρασιάτες πρόσφυγες , με στόχο τη συλλογή , τη μελέτη και την περίσωση του εθνικού , πνευματικού , ιστορικού , λαογραφικού και γλωσσικού πλούτου του ελληνισμού της Μικράς Ασίας , του Πόντου , της Ανατολικής Θράκης και της Κωνσταντινουπόλεως .

Το κτίριο της " Ευαγγελικής " δεν υπάρχει πια πάνω στην πλατεία ( το σχολείο έχει μεταφερθεί σε άλλο σημείο της πόλης ), αλλά " στην είσοδο του υπάρχοντος οικοδομήματος υπάρχει το σχέδιο της εισόδου της " Ευαγγελικής ". Μπροστά , ήταν δρόμος και περνούσαν αυτοκίνητα . Το τοπίο ήταν έρημο ". Τι υπήρχε ; " Σπίτια , αλλά όχι καταστήματα και ζωή . Παρεμπιπτόντως , υπήρχαν και τρία βενζινάδικα " παρ ' ότι αναφερόμαστε σε μια εποχή που δεν είχε κάθε σπίτι τρία αυτοκίνητα . " Η αλήθεια είναι πως δεν υπήρχαν πολλά αυτοκίνητα ". Τότε πώς μόνο στην πλατεία υπήρχαν τρία βενζινάδικα ; " Ε , οι Νεοσμυρνιώτες ήταν πλούσιοι ".

Επιστρέψαμε στην " Ευαγγελική ", για να μας διηγηθεί μια ιστορία : " Είχαμε έναν εκπληκτικό καθηγητή γυμναστικής , Λεγόταν Σταυρουλάκης . Αγαπούσε τους αθλητές πολύ . Όποιος ασχολείτο με τον αθλητισμό , ήταν Θεός για εκείνον . Είχε ένα χούι . Όταν τσαντιζόταν , έριχνε ένα χαστούκι . Έφευγε το ρολόι από το χέρι , διαλυόταν , πήγαινε το έφτιαχνε και φτου και από την αρχή . Όπως καταλαβαίνεις , δεν δούλευε ποτέ . Ήταν μια μέρα λοιπόν , ο Αποστόλης Αποστολόπουλος που έλεγε τις ειδήσεις στην ΕΡΤ , και έπρεπε να τρέξει100 μέτρα , για να τον χρονομετρήσει ο γυμναστής με το ρολόι του . Όταν τερμάτισε , ρωτήσαμε ποιος ήταν ο χρόνος . Τον ακούμε να λέει με ένταση " πηγαίνετε , πηγαίνετε " και όπως περπατάμε να φύγουμε , ακούω από πίσω κάποιον να φωνάζει " παγκόσμιο ρεκόρ "! Πέσαμε όλοι κάτω από τα γέλια . Εξυπακούεται πως το ρολόι δεν είχε μετρήσει τίποτα ".

Επί της πλατείας και απέναντι από τον Γαλαξία υπήρχε το κουρείο του Βουρέκα και το ζαχαροπλαστείο του Τσιάπη . Χαρακτηριστικά στέκια των Νεοσμυρνιωτών . “ Εκεί που βρίσκεται σήμερα η καφετέρια “ Grotto ” ήταν ένα κτίριο , στο οποίο είχε δημιουργηθεί παράρτημα του σχολείου -δεν επαρκούσαν οι αίθουσες για να καλύψουν τις ανάγκες . Λίγο αργότερα , έγινε και δεύτερο παράρτημα , ακριβώς απέναντι ( γελάει ). Δίπλα ήταν ο Βουλγουρίδης το βιβλιοπωλείο , που αργότερα μεταφέρθηκε στην 2ας Μαΐου . Η πλατεία είχε 2-3 μαγαζιά . Στο ύψος που είναι τώρα η Alpha Bank , υπήρχε το περίφημο καφενείο Ο Λάκκος . Επί της Ελευθερίου Βενιζέλου , εκεί που σήμερα είναι ο γερμανικός φούρνος ήταν ένα άλλο ξακουστό καφενείο , αυτό του Τσολιά ". Από ό , τι βλέπουμε τη σήμερον ημέρα στην πλατεία , τότε δεν υπήρχε παρά το ... 5 %. " Όλα μαζί ήταν 7-8 μαγαζιά , συμπεριλαμβανομένου του Λώλου , ένα από τα πιο ιστορικά μαγαζιά των νοτίων προαστίων που κατέβασε ρολά το 2014 , έπειτα από 79 χρόνια " ύπαρξης ". Άλλο ιστορικό ζαχαροπλαστείο ήταν το Κοσμικόν ".

O Πανιώνιος ήταν ανέκαθεν σημείο αναφοράς

Τα πρώτα στέκια γέμιζαν από φωνές των αθλητών της περιοχής . Γιατί τότε όλοι έκαναν ένα σπορ . " Οι γεννηθέντες από το 1946 και μετά παίζαμε μπάσκετ . Οι μισοί στον Μίλωνα και οι άλλοι μισοί στον Πανιώνιο . Είχαν διαμορφωθεί οι δυο ομάδες και είχαν φτάσει στο σημείο να συναγωνίζονται . Πάντα ήταν καλύτερος ο Πανιώνιος , αλλά ο Μίλωνας είχε καταφέρει να είναι ανταγωνιστικός . Στη " Λήδα ", το μέρος όπου πηγαίναμε όλοι τότε , γίνονταν όλες οι πλάκες . Ήταν ζαχαροπλαστείο και άνηκε στον Βασίλη Φραγκούλη , ο οποίος μετά είχε τον " Άδωνι ". Τη δεκαετία του ' 70 , όταν έγινε η πλατεία , η

" Λήδα " μεταφέρθηκε στο σημείο που εγκαταστάθηκε για πολλά χρόνια , αργότερα ο " Άδωνις ", ένα από τα σημεία που έγιναν σήμα-κατατεθέν της πλατείας και ... πρωταγωνίστησε στο τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη " Πάμε στον Άδωνι για καφέ ".

Αυτό ήταν το δεύτερο στέκι και το τρίτο ο - επίσης ιστορικός- " Γαλαξίας ", που εμφανίστηκε στην εικόνα όταν άρχισε να διαμορφώνεται πια , η πλατεία . " Ένα άλλο στέκι ήταν η " Λούση ", στη γωνία της Ομήρου με την Παλαιολόγου . Το είχε ο πατέρας του Λουκά Σιότροπου και επίσης ήταν ζαχαροπλαστείο με παγωτό . Αυτό ήταν το μέρος που συγκεντρώνονταν οι ποδοσφαιρικοί του Πανιωνίου ".

Αλλά ας γυρίσουμε στη " Λήδα ". “ Δίπλα ήταν το ιατρείο του Θεόδωρου Πιπερίδη . Ήταν ο καλύτερος οδοντίατρος της πόλης -είχε παίξει και μπάσκετ στον Πανιώνιο . Είχε ουρές ασθενών . Κυριολεκτώ όταν λέω ουρές . Δεν τον ένοιαζε ούτε ποιος είσαι , ούτε τίποτα . Τηρούσε τη σειρά και δεν έδινε προτεραιότητα σε κάποιον , για κανένα λόγο ".

Κάπου εκεί κοντά , βρίσκονταν και οι Αργύρης Γρουμπός , Σταύρος Κανονίδης , Γιώργος Σακελλαρίου , Ηλίας Πίσπας , Θεόφιλος Καταλειφός , ο Γιάννης Κυριακόπουλος ( γνωστός ως " ΚΥΡ ") και άλλοι συναθλητές τότε , μα πάνω από όλα φίλοι . " Τότε είχαμε Δικτατορία . Εμείς μαζευόμασταν κάθε μέρα και μέναμε μαζί έως το ξημέρωμα . Όλες οι κουβέντες που κάναμε , ήταν γύρω από τον αθλητισμό , γύρω από τον Πανιώνιο και τον Μίλωνα . Κάναμε διαρκώς πλάκες ο ένας στον άλλον . Στην παρέα ήταν και άνθρωποι από τη διοίκηση του Πανιωνίου , κάποιοι εκ των οποίων ήταν χουντικοί . Ο Γιώργος Κωνσταντόπουλος , για παράδειγμα . Ήταν ένας πολύ έντιμος άνθρωπος . Παρ ' όλο που είχαμε αντίθεση , εξαιτίας του ότι ήταν χουντικός , ήταν ένας άνθρωπος που στάθηκε πάρα πολύ στον Πανιώνιο . Ένας άνθρωπος που ήταν πολύ κοντά μας ". Ο Πανιώνιος ήταν πάντα σημείο αναφοράς .

Τα καλοκαίρια και οι μαζικές μετακινήσεις

" Το καλοκαίρι γινόταν ... μετακίνηση πληθυσμού " φεύγαμε από τη " Λήδα " και πηγαίναμε στον Μπάτη , στο Φάληρο τα πρωινά . Ήμασταν όλοι μαζί . Μιλωνιώτες και Πανιώνιοι . Κάναμε μπάνιο , λέγαμε ιστορίες , " πειράζαμε " τους λουόμενους . Έρχονταν κυρίες με κεφτεδάκια να ταΐσουν τα παιδιά τους και ερχόταν ο " Κουτς ", με την ιατρική ποδιά του Φίφη Φιλιππίδη -ο οποίος ακόμα μένει στην πλατεία- και ... εξέταζε τους λουόμενους , έκλεβε τα κεφτεδάκια και τα πετούσε στη θάλασσα . Οι κυρίες φώναζαν το Λιμενικό , αλλά ... ο λιμενικός ήταν ο Γιάννης Κουντούρης , ένας άλλος φίλος , ο οποίος συνελάμβανε τις κυρίες "! Δεν σας είπαμε όμως , ποιος είναι ο " Κουτς "; " Ο Γιάννης Χριστόπουλος , αδελφός του συνεταίρου του Σωκράτη Κόκκαλη . Τον είχαν πάρει στο εργοστάσιο να δουλέψει και μετά την πρώτη εβδομά-