12 ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ , ΜΑΡΤΙΟΣ 2016
Η αλλεργική ρινίτιδα είναι μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από μια σειρά συμπτωμάτων που επηρεάζουν τη μύτη και κατά συνέπεια την ρινική / από την μύτη αναπνοή , ενώ συχνά εμφανίζεται μαζί με την αλλεργική επιπεφυκίτιδα και το άσθμα . Προκαλείται από αλλεργική φλεγμονή , δηλαδή από υπερβολική αντίδραση του οργανισμού , στα αεροαλλεργιογόνα .
Ανάλογα με την χρονική διάρκεια των υπεύθυνων αεροαλλεργιογόνων στο περιβάλλον , η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι ολοετής ( αν τα αεροαλλεργιογόνα υπάρχουν πάντα , όπως συμβαίνει με τα ακάρεα της σκόνης ή με τα επιθήλια ζώων ) ή εποχική ( όπως συμβαίνει με τη γύρη δέντρων και χόρτων που υπάρχει στην ατμόσφαιρα μόνο κατά την ανθοφορία του κάθε παράγοντα ).
Όπως και οι άλλες μορφές ατοπίας , συνδέεται και αυτή με την κληρονομικότητα . Τα παιδιά ενός γονέα με αλλεργική ρινίτιδα έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν αλλεργική ρινίτιδα . Ο κίνδυνος αυξάνεται σημαντικά , αν και οι δύο γονείς έχουν αλλεργική ρινίτιδα .
Συμπτώματα
Τα βασικά συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας είναι : Φτερνίσματα : Εμφανίζονται το ένα μετά το άλλο στη σειρά , συχνά το πρωί ή / και με την έκθεση σε χώρους με υψηλή συγκέντρωση στο υπεύθυνο για τον κάθε ασθενή αεροαλλεργιογόνο ( κήποι ή πάρκα για τις γύρες , αποθήκες , γυμναστήρια για μύκητες και ακάρεα ). Ρινική καταρροή : Πρόκειται για έκκριση διάφανης βλέννας (« σαν νερό »), συνήθως σε αρκετή ποσότητα . Συχνά ακολουθεί τους πταρμούς , αλλά εμφανίζεται και μόνη της . Ρινική συμφόρηση : Είναι η « μπουκωμένη μύτη ». Επηρεάζει συχνά την όσφρηση , μειώνοντάς την , αλλοιώνοντας κατά συνέπεια και την γεύση καθώς αυτές οι δύο αισθήσεις είναι στενά συνδεδεμένες . Επηρεάζει σε κάποιους ασθενείς και την ακοή , προκαλώντας την αίσθηση ότι έχουν βουλωμένα αυτιά . Αυτό συμβαίνει διότι ένα τμήμα του αυτιού επικοινωνεί με την μύτη , οπότε αν είναι βουλωμένη η επικοινωνία αυτή μπορεί να σημαντικά περιορισμένη , με αποτέλεσμα την παραπάνω αίσθηση ). Κνησμός / φαγούρα στην μύτη , στο φάρυγγα , στα αυτιά : Ειδικά στη μύτη , η τριβή που ο κνησμός προκαλεί είναι συχνά τόσο έντονη που δημιουργείται μια μικρή οριζόντια ( εγκάρσια ) πτυχή στο κάτω μέρος της μύτης . Άλλα συμπτώματα που συχνά αποτελούν αποτέλεσμα των παραπάνω ή οφείλονται σε νόσους που συνδέονται με την αλλεργική
ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ Ρ Ι Ν Ι Τ Ι Δ Α
ρινίτιδα είναι : Μάτια που κλαίνε , με φαγούρα ( αλλεργική επιπεφυκίτιδα ) Οπισθορινική καταρροή : Είναι η αίσθηση ότι κάτι τρέχει από την μύτη πίσω προς τον φάρυγγα και προκαλείται από την ποσότητα βλέννας που καταλήγει στον φάρυγγα αντί να τρέξει από τα ρουθούνια . Βήχας : Προκαλείται είτε από την οπισθορινική καταρροή είτε από την συνύπαρξη άσθματος . Ροχαλητό / αναπνοή από το στόμα : Εμφανίζονται σαν αποτέλεσμα της ρινικής συμφόρησης . Ρινορραγία : Αυτή η απώλεια μικρής συνήθως ποσότητας αίματος από την μύτη προκαλείται από το έντονο φύσημα της μύτης που συχνά κάνουν οι ασθενείς στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την ρινική συμφόρηση ή / και καταρροή . Μαύροι κύκλοι και οίδημα κάτω από τα μάτια : Η φλεβική κυκλοφορία των ματιών συνδέεται με αυτή της μύτης . Έτσι λοιπόν όταν υπάρχει φλεγμονή στη μύτη , επηρεάζεται η κυκλοφορία της και αυτό έχει αντίκτυπο και στα μάτια με αποτέλεσμα τα παραπάνω . Συχνά επίσης υπάρχει μια πολύ χαρακτηριστική ρυτίδα στο κάτω βλέφαρο ( πτυχή Dennie-Morgan ), ειδικά στην παιδιατρική αλλεργική ρινίτιδα . Κόπωση , ευερεθιστότητα , κεφαλαλγία / πονοκέφαλος : Η αλλεργική ρινίτιδα επηρεάζει άμεσα την ποιότητα ζωής των ασθενών , δυσκολεύοντας την καθημερινότητά τους . Έχει επίσης σημαντική επίπτωση στην ποιότητα ύπνου που είναι πολύ κακή , με αποτέλεσμα μειωμένη επίδωση στις καθημερινές λειτουργίες και στην εργασία των ασθενών . Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς έχει υπολογιστεί ότι έχει και σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο ( χαμένες μέρες εργασίας , σημαντικά μειωμένη παραγωγικότητα ).
Στον κάθε ασθενή μπορούν να εμφανιστούν όλα ή μόνο κάποια από τα παραπάνω , με την βαρύτητα της κλινικής εικόνας να διαβαθμίζεται από ήπια σε σοβαρή .
Η αλλεργική ρινίτιδα συχνά συνδέεται και με άλλες ασθένειες πέρα από τις άλλες αλλεργικές νόσους όπως οι συχνές ωτίτιδες , η ιγμορίτιδα , οι ρινικοί πολύποδες .
Διάγνωση
Η διάγνωση της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται με βάση το ιστορικό του ασθενή και την αντικειμενική εξέταση . Ο ειδικός αλλεργιολόγος θα εκτελέσει τις δερματικές δοκιμασίες νυγμού ( skin prick tests ) που δίνουν αποτέλεσμα σε 15-20 λεπτά και αιματολογικές εξετάσεις για την μέτρηση ολικής ανοσοσφαιρίνης E και ειδικών ανοσοσφαιρινών Ε για συγκεκριμένα αλλεργιογόνα . Ο έλεγχος είναι πολύ σημαντικός , καθώς ο εντοπισμός του υπευθύνου αλλεργιογόνου επιτρέπει να δοθούν οι κατάλληλες οδηγίες αποφυγής αλλά και να οριστεί η διάρκεια της θεραπείας . Είναι επίσης βασικός για να γίνει η αιτιολογική θεραπεία δηλαδή η ανοσοθεραπεία , όπως θα δούμε παρακάτω .
Θεραπεία
Καταρχήν δίνονται οδηγίες αποφυγής του υπεύθυνου αλλεργιογόνου , αν αυτό είναι εφικτό . Όσον αφορά στην συμπτωματική θεραπεία , οι οδηγίες εξαρτώνται από την διάρκεια των συμπτωμάτων , ενώ τα φάρμακα επιλέγονται με βάση την βαρύτητα της κλινικής εικόνας . Τα βασικά είναι : Αντισταμινικά : Πρόκειται για φάρμακα από το στόμα ή ενδορινικά . Είναι τα πιο ευρεώς χρησιμοποιούμενα φάρμακα και αντιμετωπίζουν την ρινική καταρροή το φτέρνισμα και τον κνησμό . Τα παλαιότερα προκαλούσαν υπνηλία , πρόβλημα που έχει ξεπεραστεί με τα νεώτερα αντιισταμινικά . Ενδορινικά στεροειδή : Πρόκειται για ρινικά σπρέι που χρησιμοποιούνται για να ελεχθεί η φλεγμονή . Πρακτικά είναι το φάρμακο επιλογής για την ρινική συμφόρηση , ενώ έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα και στα υπόλοιπα συμπτώματα . Χρειάζονται λίγο χρόνο ( κάποιες μέρες ) για να λειτουργήσουν οπότε είναι σημαντικό να ξεκινά η θεραπεία από τα πρώτα συμπτώματα ώστε να ελέγχεται η κατάσταση όσο το δυνατόν γρηγορότερα . Αποσυμφορητικά : Πρόκειται για φάρμακα που ανακουφίζουν άμεσα , ανακουφίζοντας από τη ρινική συμφόρηση . Αυτό επιτυγχάνεται δρώντας κατευθείαν στα αγγεία της μύτης τα οποία συστέλλουν . Ακριβώς όμως επειδή δρουν στα αγγεία η πολυήμερη χρήση προκαλεί απώλεια της δράσης με αποτέλεσμα την αύξηση της απαιτούμενης δόσης για να έχουν αποτέλεσμα . Έτσι προκαλούν τελικά εξάρτηση του ασθενή αλλά και « φαρμακευτική ρινίτιδα » που επιβαρύνει την ήδη υπάρχουσα αλλεργική ρινίτιδα . Για το λόγο αυτό ΜΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΤΕ ΑΠΟΣΥΜΦΟΡΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΑΠΟ 3 ΗΜΕΡΕΣ . Αντι-λευκοτριενικά : Είναι ένα σχετικά νέο είδος φαρμάκου που χρησιμοποιείται κυρίως για τον έλεγχο των συμπτωμάτων του άσθματος αλλά και της αλλεργικής ρινίτιδας .
Τα παραπάνω φάρμακα αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα αλλά όχι την αιτία τους που είναι η υπερευαισθησία του οργανισμού και η υπερβολική του αντίδραση στα αεροαλλεργιογόνα . Αυτό το κάνει η ανοσοθεραπεία , που ουσιαστικά αλλάζει τον τρόπο που ο οργανισμός αντιμετωπίζει το αλλεργιογόνο και απαλλάσσει τον ασθενή από την χρήση φαρμάκων .
Γαβριλιάδης Σταύρος M . D Αλλεργιολόγος Παίδων - Ενηλίκων
Member of European Academy of Allergy & Clinical Immunolgy