8
ΝΕΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2015
Μπακαλιάρος για την 25η Μαρτίου
Οι Πορτογάλοι έχουν κάθε ημέρα 25η
Μαρτίου, μια που ο μπακαλιάρος είναι το
εθνικό τους φαγητό – τον λένε bacalhau
αυτοί, βακαλάο δηλαδή, αλλά όχι επειδή
είναι καθαρευουσιάνοι: το «μπακαλιάρος»
προέρχεται από το ιταλικό baccalaro,
που είναι η δημώδης ονομασία του baccala, όπως μεταφέρθηκε το πορτογαλικό
bacalhau ή το ισπανικό bacalao από την
ιβηρική στην ιταλική χερσόνησο. Το ίδιο
το παστό ψάρι ερχόταν από πιο μακριά,
από τον Βισκαϊκό Κόλπο και τον Ατλαντικό όπου ευδοκιμούν διάφορα είδη της
οικογένειας Gadidae, στην οποία ανήκει ο
μπακαλιάρος.
Πρέπει να υποθέσουμε πως το δημοφιλές αλίπαστο ψάρι ήταν ήδη γνωστό,
μέσω Βενετίας, στα Επτάνησα και γενικότερα στη δυτική Ελλάδα με τη λαϊκή ιταλική ονομασία του baccalaro αλλά όταν
ήρθε η ώρα οι τελώνες της ελεύθερης
Ελλάδας να επιβάλουν δασμούς στις
εισαγωγές που γίνονταν απευθείας από
την Πορτογαλία ή την Ισπανία, εξελλήνισαν την ιβηρική εκδοχή (bacalhau,
bacalao) σε «βακαλάο» ενώ παρέμεινε σε
χρήση η επίσης εξελληνισμένη μορφή του
baccalaro=μπακαλιάρος. Η Αναστασία
έχει ξεκαθαρίσει το ζήτημα σχετικά με τα
είδη, τις ποιότητες και τις τιμές του
(λεγόμενου ή πραγματικού) «υγράλατου
βακαλάου», όπως είναι η επίσημη εμπορική ονομασία του. Να αναφέρω μερικά
εδώ για τις ταξινομήσεις για να γίνουν τα
πράγματα σαφέστερα.
Ας θυμηθούμε το ταξινομικό δέντρο που
μαθαίναμε στη βιολογία στο γυμνάσιο:
όλα τα έμβια ανήκουν σε κάποιο «είδος»,
συγγενικά είδη ανήκουν στο ίδιο «γένος»,
συγγενικά γένη ανήκουν στην ίδια «οικογένεια», συγγενικές οικογένειες στην ίδια
«τάξη», που και αυτές ενοποιούνται σε
«κλάσεις» – και άλλες ανώτερες κατηγορίες. Ας πούμε ότι τα είδη που ανήκουν
στο ίδιο γένος είναι «πρώτα ξαδέλφια»,
αυτά που ανήκουν στην ίδια οικογένεια
είναι «δεύτερα ξαδέλφια», στην ίδια τάξη
«τρίτα ξ